Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 33, 19 August 1911 — He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna

kela WA-i pane aVo ai o Laielo . , 01. . " Alaila kk pab*. i hana '' ; , ael 0 e i ke k«ni o ka hano i lilo ', d i , na ko kaikīfnane, , ' K'a ka' ll ' a 09 > ® hoi oe ka'kunan?, oklo «ku oe, 0 hoi , t i to olua wahi i hele mai ai. < . o U makemakē,' e law# mai oe k hi kaikwnane imila nei 0 ko'n V, le ka paha 00 i lohe mai nei 01010 ae nei, i©a hV kane ka 1: i iuna ka hano i hookani t t .j, alaila, fole « lilo kuu , <ia ma ka liom ana aka iaia? \ r, iia ae au e haawi aku i kuu . ><a i(v oe ma ko'u honi ana me ~.. He ihu keia sa laa inua ia l. ukaluokewā, ka mea a'a i a-u . ■ -mawanui naai *i i ke kai me k <! punawabinfe, 0 Waka, maniu - L-na kii paīupalu ana ae nei , Oalhi, _ •1 nu e &e aku ana 1 kau, e ka , , : . t we'a aiai nei ia'u, alaila, .. ■ .;,a aloha ola maoli no au i 0...1. l.ipun&wahine, ka mea hoi ) :s iia hanohnno a"u e noho "Nolnila, i lohe hou mai oe e ka v • ';n- malihini e ku inai nei imua u Aole au e ae i kou eoanao e k ■■ niiii noi. Alaik, 0 oe ka paha ka wahine nana i weawea kuu kai 1 k ■;:'.ai;a, 0 Lai«ikawai, a lilo ai ia i wuhine na kekahi keiki koaka 0 ī im» nei, jion» k» ino» o i ka pau ana no o keia mau OUIO : 1 .;i>luhelohe o kona huli ae la no -. hoi aku k i kona hale. Da ku ; ;i »i! o Malio i k» hoka a me ka i \a, a ua koieo iho la no hoi iloko .>ī,;l ka ma'i iomaloma he hilahila. 1' luiiaaniani hoi, «a naake-lo* oia 1 i.. ;>;lahik i kona lohe ana i ka ole . aun ae a he keiki ; i<< :)ka oia no Puna. A 1 ka hui ana aku 0 Malio me is i liaiiwiniaai), hoiko aku la oia ina .'eio a pau a L&ielohelohe ihoopuka .u:u ai iiuaa ona. l'& pane aku la 0 Halaaniani i j k >n-\ kaikuahine; "Ua lohe aku | n»i no au ia mau olelo 0 kela wahi ] u: i iioopt»ka mai uei st?i«a 00; a| iiA biishil* *no hoi au i kona olelo , •1 11 nia.l nei, h« kaiki koaka au. | No;aiJa, eia ka'u kanoha ia oe, e ke kikwahine, e hc>oikaik* oe a ko t kau makgfti«»ke i ku hoika'u makaia < i wahiīie.-' | m:o'jo aku la o Malio i ua kaiku- i M nei ou», i k* i ana aku: "Heaha k hoi! E moepoo aku au inahope on a hiki i ke ko ■'iiA o kou m»kemak« ka.tkuA e hoolohe tn»i oe, He oiaio, ••' .1 o kaua k iuka uei, aha no ko Uua, nele, » o ka oi loa aka nae hoi v ■ * o ka nele i ku i ka hi'ahila, Akh, e kuupau" ak« ana au i kun . uinna i ui« « na ai kna nini ■ kela . v< ;v LiiK», a i ko ai no hoi kou make* j uian«ī malun» o ke3* wahine s ka> h .onilaiiila." • ' j NoUila, u-hoi aku la laua a hiki j ku hale. l*'w& olelo mai la oMa- . ... i ke k*ikußl(M)e; "Naniiau*: !'■ mai 1« kaua i „kaub*l» nei. . Akahi no au a ho%e aku ia oe i ke■ k.iiii siiHo»o ano nm,- a oi* kei». . M;ii ka i»\i{v & ka hop* o na hano ! ft'u i k«oii aku n«i, aol« loa j 1 iko \ ktikBhi anoeoue *. ku ana si;i ki'kahi 0 ua «oao eh« 0 Laielo- • I 'i.o. 1 hke me ka'u i hoiko mu» • iiq «}s* 0 j ****>< Kl &ti H iiiim'l |

* -I ia ka holopono ana o k&'u h&na e kahi mea i oi ae kona mana 1 ko kuu kumupaa. A ke haupu wale ae nei no &u na Kokalukalaokewa no paha keia mau hana hoopuuka-* huahua ia'u, E moe knua iuka nei i keia po, a kakahi»ka in, iho oo i ] kai o Keaau, no ka makai wa!e ana aku i ka wahine a kaua, ia Lnieikawai." Maanai, e ka makamaka heluhelu e waiho kaua i ko kamailio ana no Malio a me Halaaniani, kona kaikunane, ae hoi kakauakauiailio ana i keia wa ia Laieikawai, oiai i ia e noho aōa m* Keaau, e kali hoo manawanui ana o ka hoi aku o ke kane iloko o na la hoopunipuni a u* eepa *ui nei i hoike aku ai iaia (iAieikawai), Ma ka wa i noh'o ai o Laieikawai I ma k« hale kamaaina e kokoko ana I i ka hale o KeValukaluokevra i kai I o Keaau, e like me ka mea iJaoike mna ia ae nei, no ke kali ana o ka hoi aku o ke kaue, a kapoo k a La 0 ka mua loa o na la i noho ai oia i Keaau, a >o ia po, aole i boi aku ke kaue. Kali hou aku la no oia ia la, & po; pale ka pono. Ia wa, eoanao iho la"oia ua hala ke kane i ke a!a hoi ole noai, eia hoi, ua make; eia ka auanei, nia i ke au a I ka wawae. No keia manao ana o laieikawai ua make ke kane, ua hoomaka iho la oia e ow» pai&uma nona. Ua ka nikaa iho la o L&uikawai me ka pau mako nui. A ua liloka ulu hala o Keaaa I wahi nona e hele ai e uwe no ke aloha 5 ke kane. I T a pau kona manao inain» a huhu no ua kane nei ana, a o ke aloha wale mai la no o ka hoapili (eepa) kai kau J mai la 5 kona mau maka. ī HolTd o keia m.<iu k a T,aieika« ai j e oaauaowa nei no Halaaniani/aole | oia i hoi iuka o "Paliali no ka huipu | ana ms na aikaue, oia hoi o Maile-1 haiwale ma. A no keia hoi ole ana ! aku o Laieikawai mahope o ka hala i • ana o na la ana i hoike mua aku ! i&i i fta hoa noho o ka waokeTe,"oa! kotrOhia iho I* ka haohao iloko o ! i laVoa no ua aikane 1 nei, nolaila, hoo j holo" ihl> lakou e* iho nui » kaī o j Kea»u, no ka nana ana 'i ko aikoiiel , ia Laieikawal. x ! ! I kela wa nao a kkou e makau-1 ! kau ana e iho, pane mai la o Mai-1 ! lehaiwale ia Kahalaomapuana 5 kft | ! i ana m#i: * | ! "Mamna hoi o ko kak*o\i haalele ana iho ? ka hale noi. e lawolawe mna mai hoi oe i k*n wahi pono no ke alkane j» kakou. I'a make p.nha li#. t i okt, ko ola nei no j>ah» ia," \e akn la o Kahal;\omap«r\ra, 1 ka i aku i na hanau inua: J **E nana ae a'u i ka'u ike a i ku no hoi i ka pono, pomaika:! ! kakoo; a i kn no hoi i ka aoao o ! ! ka poino, alaila, h<? nele no hoi J 1 paha ko kakou, a ehia ka hoi ai«l J aloh.a o kakou i ka hoa* aku 5 wahi no kiikou o noho ai ma kt> ano hoopili waie, a no ka mea, ua hal* k& imi hal* o kaki y." O ke kn aku U no ia o im«o Kahakot\jApu«na. hookahi pua lehua oia, hookahi pha leh\ia kea a lvokahi no hoi pua 1 ;»?#■" O ua w»i n»i, fe\i ana t!oko 'o H h*le. AiaH», -olelo hou m»i 1& oialttu* o nakaikuaana: "l ku ananei au ! i kuw pul<», & I o t na k l * i k^w^'k* [lilll», ar Uft ilUl \ H lill'

' J U L ~ 1 - ' lona. Payi ia .ku hou au i kau pule a aeeama, la.wa au'ē kiola ',IKo £ loko o ke poiwai i ka' pua""halā āme na pua lehua elua. Alaila, «ku hou au i ka pule. "E nana onkoo ilolpo oke poiwai. E ik© ana .oukou ,Jftaa hele ana j ka pua hsia iluna o ka ili 0 ka w&i, ;a e poai hele aiw ia ike poiwai. E 1 uhai ana na pua lehu& felua"i ka pua i hala. oka pua hala, owau ia. O | ka lehua ula, he ola i*; « o ka I*. \ > hua kea, he make ia." i I "Ina. pili ka lehua ula me ka'u ipua. a pili ole aku ka lehua kea, | aliila, aole i make ke aikane a koa. Aka, i pili mua ka lehua kea m« ka'u pua, alaili", ua hala ke aikane a k&kou i ke ala o k* make. Aohe a kakou aikane Aka hoi i pili like keia mau pua lehua i ka*a | I puā, «laila, ke ola nei no ke aifeaijie a kakou, a be ma'i kukonukonu no nae kqua; he pupulo u& ulaia maoli paba, a_i ole he , paha. I'ehea ua mappopo aku |ia uo anei ia oukou keia, mau uvea i kainailio aku la? ,v Ae mai la uo hoi na kaikuaana. A ia wa i pulo iho ai o Kahalaomapuana, oia hele no ia o ka pule a amauia, oka olapa iho la no ia o ka uila a ku'i no hoi ka hekili. Pale ia kulana mua o kana han*. Aiaila, hahau Jiou o Kahalaomapu- ] ana ike kulana pule elua, a i kaj "elieii, kapu' : a r 'elieli noa"noj hoi, kioia.o Kahaiaomapuana ika pua h&la iloko o ke poiwai, s a maho pe aku na pua lehua, oia hoi, k» lehua sla me ka lehua kea. A ia j wa ku hou o Kahalaomapuana i k$ i pule liope, a oia ka manawa i lana | nee &e ai ka pua hala a holo poai J puni ae la iloko oke poiwai. Nee aku )a no hoi na pua lehua elua, m&hope aku o ka me lie mea la uo e ,ilua)u ai.a 1 ua puai hala nei. Oia liele no hoi a amima j ka pule" a Kahalaomapuana, pili ana n& pua lohua elua ikapua hala % Aoh hoi i liuliu ki pil'i ana oua niau pua nel, ua hemo māi la ka pua lehua ke», a koo ka pua lohu» ula e pili'ana i ia pua hala. Alaila, olelo ae la o Kahalaomapuan? imua o na kaikuaana ika i ana; . "Aok i make ke aikane a kakou, £ia no oia ke oia uei, aka nae, m& ku hoike a h&iloua a kakou i ike ]3U iho la, u« loaa oia i ka ma'i hehena a ano pupule, a ua pau no nae, j Aohe pilikin. Aia kona wahi e loaa j |ai ia kakou iloko o ka uluhala o | Keaau. Iko kakou iho ana, e h<x> | kou pakahi keia a me keia o kakou j i koua ala iho, mai ke kuikuaana | aiai o kakou a hoea no hoi i&'u nei, | maiia o _ike e mai u& aik&ne noi a j kakou, a uana uo ia e uwe mai ia j ikakou. Nolaiia, e ihokakou." | JLho aku la lnkou a.puka mawnho . io kA uiulaau o l'aiiuli, a hoopololei, jko lakou nei iho ana no kai o Ke-, j aau, ia w* i hookuu aku ai o Maij lehaiwale i koua ala onaona. Oia leie uo hoi o ua ala nui o Mailehaiiwalo •. houi mai U o Laieikawai, | aiai oiā e noho ana iloko 'o k» ului haia o Keaau, lua aliiwahine nei | i honi ujai »i ike ala o k& niaile, j ua ieie * aku la ke kahoaka o M»i--j lehaiwale a kau ana na maka , 0 L&)cik»w#i. Ia wa i';uwe iho ai o Laieikawai » knu mai la oia i k«i* ; melt i ; > ala* hoi keia! He »1» 1» no k* maile, iO ke al* ksi» o Mail«h*uvale, I H*'i w*le hoi k* *lpha— i k k» u* mea he nui o ka moewaa, j O oe anei ktaa e Maiiolj|iwale? I r» !ohr akii'ln rso o Kah*l»om*« ! puana f hn ana ī»*s a 'k» ue haku o lskr>u, āia w* i p*tip aku *f oi» i ke kaikuaan*: l'a honi mai la no ke kaikaaana haku o kukvMi \ke aU o kau* o V» har.AU » u i ninau niai la, tu* p*Ka o o« no ia t honi m*i U, nolai* l»,*e ae aku o? i ole hoi \oI» e k.amk»ni-«-u!* wale :uai, * w*wa walo ia hoi, u& hopu oi* i ka I&4U * ko kuVahc\ra * me ke kvīhi kku. T»Va i oli nk'- a : - o >T»sUh*!wkfe ;>ot O kon* s! wlk» «

]Kai waw» s m»i la ka uluhala oj T 1 i|E 'boo?llti ke kai i ka inoa o kana; | IHe oia T be oi&io j IOws« io no keia o Mailehaiwale, S hai mkoi i ke aloha o kaua, Aia U aalilo pahal ka lana o ka Aimeina, l K* auwana nei kuu manana e ke | »lQha, Nap«, niua i ka maha o ka ohai, E Lai--e! Owau no nei o Mailehaiwain. Ua leie aku la keia mau mamak mele a Maiiehaiwale a lohe o Laie-! ikawai i keia oli ana aku a Maile- J j haiwale, al&ila, oli hou mai la oia | j (LaieikMf»i). J; | Kau aloha ioai ana na opua o Pali- | ulii kun maka; j I kuu e ulapaia nei e 0 kqu lainaniLna īliuuhoaliāi moe'WPK "" ...r He ipo-ahi, he fpo 'manū oia 'la, īfe ipo ! īehelehe, O oe Wale' mai la no ia, e Wafle : Auh#a ka hot omkon a pati? Lohe no o K&alaomapuna i k«ia oli a ka aikaoe baku o lakou i kau mai*i, okona kena ae la no ia i . kekahi kaikaaana ona, ko Mailehaiwale muli aku: . "E hookuu «ku hoi oe i k« aia o kaua, e Mailekaluhea i honi mai ai • hoi ke aikane haku o kakou, a hoo maopopo mai hoi oia ia oe, Ahe aha mai 1* auanei kan> pane. ia > """ ' .'j