Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 12, 23 March 1917 — HE MEA PONO E HOOKAPO ILI KA MOKUAHI MAUI IA KA HUA MOA. [ARTICLE]

HE MEA PONO E HOOKAPO ILI KA MOKUAHI MAUI IA KA HUA MOA.

| I olelo a'e la makou i kela mau huaolelo e kau ae la maluna, mamuli no ia 0 ka hoomaopopo ī ke [ ano o ka hoa moa ame ka Loa o ka amaama, ula f papai ame kuahonu e hookapu ia mai nei e na hoa hanohano o ko kakou ahaolelo rria o na kanawai a lakou e noke mai nei i ka , w V ECiK innu m. I ka hoohalike ana i ka Iiua o keia mau i'a e papa ia nei ma ke kanawai ame k» hua moa, aole Ioa i oi aku ka pilikia o na hua 0 ka i'a mamua o kā hua o kā moa, ka-ka, pelehu ame kekahi mau manu e ae, eia nae aole he manawa i ike ia ai ka pilikia a i ole ano uuku mai ka moa, oiai aole i like aku ka nui o ka hanau ana o ka moa me ko ka

i'a, oiai o ko ka moa he 12 a ka 15 ke kiekie a he kakaikahi ka hiki aku maluna o "keia huahelu hope ae ia, eia nae aole he manawa e pilikia ai i ka hua, a i ole la hoi ano

emi mai ka moa; he oia mau no. No na i'a o ke kai ua hana ia mai lakou e ka Mea Nana i hana mai a nui, he wahi nui launa ole ko lakou i oi aku ka nui i ko ke kanaka ame na holoholona e hele ai, aole nae he pilikia ana a i ole la hoi ia ano pokole mai keia mau holoholona, eia no lakou ke mau nei no ka ai ia ana o ka moa, peiehu ame ia mau manu ano like, pela pu no hoi me ka hua moa ka mea ai nui loa ia. Ma ka noonoo akahele ana i ka manao o keia kanawai a ka lunamakaainana G. P. Wilder o ka apaoa eha mai, he kanawai e hoopilikia ana i na kaaaa Hawaii no ka mea o na kanaka Hawaii ka mea ai nui loa i keia mau i'a e hookapu ia nei ma ke kanawai a na lae ula ma ka hana kanawai, a poina iho la i ka hana ana i kanawai e hookapu i ka ai ia ana o ka hua moa no ka me& o na haole ka mea ai nui loa i ka hua moa i mea palai me ka hame, hana i mea ono ame kekahi mau mea ano like o ia mau ano. Ma eia wahi e na mana koho baloka, ua hiki i ka bepe ai waiu ke ike a hoomaopopo i kana wale ia no keia kanawai i mea hoopilikia i na kanaka H&waii a poina i ka ai mii o na haole i ka hua moa, He mea pono i kekahi mau hoA hanohauo e hookomo aku i kanawai o keia ano iloko o ka hale o na lunamakaainana, me ka hoohewahewa ole makou e olelo ae»nei e an ana na maka o ua kt! mea o iakou kf poe ai nui i ka hua moa,. v>x

HILO, Malaki 20.—I kulike ai me ka lono o ka loaa ana mai i keia kulanakauhale mai Hilo mai e hoike mai ia i ka ili anā o ka mokuahi Maui ma ka lae o» Makalawena ma na kapakai o Hawaii ma o atu o Kiholo. O kapēna "WilHamgon ka mea nana e hookele ana ia Maui a of"6 k fe,^ilfS\S kua; ma ka o ka wanaao Poalua nei ka hookui ana i ka puu pohaku a ua puka olalo ae o ka moku, ua haalele mai na lii moku ame na sela a kau aku maluna o na waapa no Kailua aole he ohua maiuna o ka moku aole no hoi i poino na ola, a i ole eha. He mau moku e ku ala no kahi o ka moku poino, oia ke Kilauea ame Niihau, a manao ia e -hiki aku ana lee kolu o na naoku no ka haawi ana i na kokua. O ka mokuahi Kilauea ma ■ Punaluu oia kahi hoopiha kopaa ai, a o Niihau hoi ma Honokaa, aka mamuli o ka loaa ana o ke kauoha awiawi i keia mau moku, ua haalele iho la i ko Iaua pakahi a holo aku no kahi o ka moku poino. He 10,360 eke kopaa maluna o ka Maui oia kona ukana, a ua pau ia mau eke kopaa i ke poho, a ua nianao ia ua inisua ia kela mau eke kopaa e ka Hui o Hackfeld. I keia manawa aia kela moku ke waiho aoao la, ua nui loa ka puka olalo ae mamuli o ke pakuikui mau ia olalo ae iluna o ka pukoa, aohe he manaolana i koe no ka hoopakele ana i ka moku. Ua hooholo ia ,aku ka Maui ma na awa o Hawaii.no ka manawa no ke pani ana ma ,kahi o Haniakua, oiai iluna o ke alahuki moku no ka hoomaemae. ana # a o ka Maunaloa aku ma kahi o Maui ma na awa o Kauai. Ua hoLo aku ka M$ui uo Kiholo no ka hoolulu ana a hala ae keia mau la iuo o na Kojia a 4 kau nao iluna o ka pohaku. Ua hana ia keia moku ma Kapalakiko, Kaleponi, i ka makahiki 1897. Ua hana ia oia me ka. hao kila noua ka lauia 30.1 kapuai, 171 kapuai loa. He 14.3 kapuai wai kona hohonu, he 631 toua a he 404 ukana.

Ma k„ auwiua, la o ka Poakahi nei, i haule mai ai kekahi kuaua nui a hiki wale no i na hora o ke auuioe. Ua nui. na wahi i hoppoino ma keia kuaua nui, ua li|ilari pu ia kekahi mau walii haahaa, wn liiolo kekahi mau hale ,mamuli o-ia poonao o ke kahua ka wai, ija hele,lei ka paia poliaku o ke o Muuanu ae ueL a ua lilo iaīniea o k« hana i* ana i mea olel ia vrai.