Ke Aloha Aina, Volume XXII, Number 16, 20 April 1917 — HE NANEA HOONIUA PUUWAI Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKHA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio [ARTICLE]

HE NANEA HOONIUA PUUWAI Kavalia Mafia A ME Ka Hololio Kamahao O Ke Kuluaumoe A I OLE KE ALOHA I KA WELELAU O KA MAKAKHA A ME KA Powa Kanabe ka weli o na Mauna A O KA Ahahui Puuwai Lokahi o na Kanaka Opio

Ok« kanaka a man kanaka e komo ana malalo oka malu O ia laaai, a pulu loa ana ia i ka wai oluna oka lau o na laauhihi e pahola la iluna oka lanai. Oia hoi -ka-maaaow" oka poe--i'-4ke-ele:4-ka-mea oiaio e pili ana no ia lanai. Oka mea oiaio, he kakaikahi loa na manftwa e kau mai ai no na hunawai q ua punawai la. Aia wale no a Luli ae ka makani ma ka akftukomohana ame ke iomohana mai, alalia, lihilauna aku na hunawai ilaila. Ta loua -noi no nae a ku iho malalo o ua lanai laauhihi nei, a e honi ana laua ike alakupaoa o na pua d\luna 6 ua lanai nei;oko laua ike koke aku la no ia i kekahi ! mait kanaka elua e kuku ana ma ! ka aoao o kekahi kumulaau pomeIgarame punonohu e ku kokoke ana j i ka lanai o ke Tulerisa, a ma kahi oka 8 a 10 wale no kapuai mamua aku o kah a laua e ku aku nei e kiai me ka makaala loa. He mau koloka loloa hauliuli ko laua e aahu ana, a, ma ka lima o ka lua o ua mau kanaka nei, e pftft ana oia i kekahi mea e like me ke kihei. Ke ike pu aku la ho *hoi laua i ka neoneo pa o kahi a laua i ike mua aku ai i ka nui o na nalokiko ma na aoao o na alapii. Aka, oloko o kc- keeua hulahula kahi piha i na kanaka e maaloalo mau mai ana. Aka nae aole o laua ike aku ike Kama'liiwahine Betesila i koua noho mai ma kana wahi i noho, mua ai, a oka laua wahi hoi i ike ai. Mamuli o ko laua ike ole ana aku ua hoopihoihoi loa ia ae la ko laua noonoo. Aka nae, ke hoomau la no ko laua mau maka ike au hele ana, a hiki ma kahi a kekahi kiapoeaku oka lanai e kupono ana i ka pukaaniani elua o ke alo oka halealii, akahi no a hoopauia a'-- ko laua pihoihoi. No ka mea, ua loaa pono aku la ia laua ka ike aia malaila ko laua pokii kaikuahine e like no me kana i haawi mai ai ma kona hoailona ma-lu.

Ia laua no nae e nanea ana i ka nana ilaila, ua hoohikilele ia ae la laua e kekahi mea olapa mamua pono aku o ko laua wahi e ku nei;| a, ike koke aku la no hoi laua i ka| holo ana ae o na kanaka me na ko-; loka loloa, a pii aku la iluna oka; lanai. No ka mea, i keia wa no a ka mea olapa i owaka ae ai, oia koke no ka manawa ana kukui apau oka halealii Tulerisa i pio iho ai. He mea hoi na ka lehulehu i maopopo ole i keia mau hana : noke ae ai i ka uwauwa.

Oiai no hoi ka leo uwauwa oka lehulehu e wawalo hele ana iloko oka lewa, oia like no ka manawa o ke kauoha a ka leo oka o-le a kekahi mea i ike ole ia aku e lawe ia la e na aheahe lau makani. Iloko oka manawa pokole, ua paa mai la na alahele a pau e hemo loa aku ai iwaho o ke kulanakauhale, pela no hoi na wahi a pau e hemo aku ai mai loko aku oka pa'lii e hoopuni ana ike Tulerisa.

I keia wa ana kukui o ke Tulerisa i pio iho ai, ua ku koke ae la Madimosele PAstrange iluna a nee aku la a mamu o kekahi mau kii pohaku mabala e kuku ana; a ku iho la malaila me kotta aahu, naita a e paa ana hoi ma. kftgi;

lima i kana pahikaua. ku ;i io malaila, «a la mai Loko ivsai oka halealii he fl).-i v mi kanaka : ft holo sku h no U!u o ke

kiapobaku oka latiai, kaM hoi a lakou i ike mua mai, ai i ka aku oka madimoaele. Ia lakou . ~uv: ..■ uiiH, ua polia aku la kej kahi leo kalakala ma hope o lakou j ! i ka i ana iho: I . I ' Owui ku oukuu a Luli v k( ia puu iltoktt>*a.u,{" j Ma mua v,?.e o ko Takou pane ana iu«i, ua lele like mai ht lakou m&-, liuia oka naita kulana hiehie nana, na huaolelo welawela i kapa aku ai; ia lakou he poe "Iliokawau". M'a-j mua nae oka loaa ana aku oka naita i maopopo ole ia lakou owai !a oia, aia he okolu o lakou e waiho 1 una iluna oka papatele. Ua lele. mai la hoi ke kokooha mu ka ma-, into t> hahau mai i ko lakou hoa-l paio, ua ike mai la ola i na kana- j ka me na koloka loloa i ka fcapai ana ae i kc kihei e hoouhi aku i ka naita, aka, aole i hopkpia ia.'. manao palaualelo o laua. No ka mea, i ka manawa a lakou j i manao mua ole ai, aia he poino aj hoea iho; ua ike e aku la ka naita j i na kanaka e aneane loa iho ana j ka laua (ke kihei koeheo) upena- 1 nui (ka madimosele) a laua e iinT loa ana e hei ae, Mamua nae hooko ia ana o keia iini o laua, aia kektihi o laua ke, waiho poool.e ae ia i luna oka pajjahelej he luahi na ke kii'na Pa*hikaua pala-' nehe ole a ka naita a lakou t maopopo ole ai i kona ano anje kon a' inoa. No ka mea ,na hilinai a uaj manaoio loa no lakoji, he kanaka a naita ku kaawale no ka mea nana i hana aku keia hana maluna o to lakou hoa. 1 Oiai nae ka mea oiaio maoli, i 'keia wa no a ia kakou naita ka madimosele i haawi aku ai ike kokooha o na kanaka mua ike kii'napahi e hoohamau loa /ia ai oia; ua lohe ae la oia i kekahi mea owe mahope mai o kana wahi e ku ana. Nolaila, me kona eleu a me kona mama a pau i lele aku ai imua no elua a ekolu kikoo ana a huli mai la me ka hikiwawe loa ? me ka nana pono ana ae ina kahi ana i lobe ae" ai i ka owe mai. J kona ike ana*ku i ua mea owe nei, a mamua ae hoi oka hiki ana ia laua ke kaohi aku i ka pankiki o keia lele ana ae a laua e po'i; ua fele aku la ke pop o kekahi o laua i kahi e,"a huli aku la kona kokoolua e holo me ka hopio ana ae e like me ke kapalili 6ke leo ulili. Ika hoea anfe ■ aku o keia kanaka ike anuu hope! loa o ke alapii pohaku oka lanai nui o ke alo, a mamua ae hoi 6: kona holo ana aku i ksi nonua paa; ua niahele pu ia iho la kona kino eke ko'ikaua ahailonoole a ka Naifei Dalegea iloko o apana elua. Aia kona kinp ke waiho la iluna o ka honua, ua niahele pu ia iho ma kona kipoohiwi hema a hoea loa aku ike, lea*.

O keia no hoi na hanaomokoko hope loa i hoaoia e na Keiki Punahele a ke AKipofra Don la Kanabe ma la po. He tana hoi i malele die aku o kona lawelaVe ia ana mawaho aku o na palena oka pa o Turelisa, aole no hoi he mau hoohuoi i Joheia ma waho aku o aa 'lii ame na poe ko'iko'i o loko iho o Parisa. NolaiJa, ua hoomatji ia aku no na koena hana oka aha hulahula ma hope iho_ oka. hala ana ae he hapalua hora oka hoonalonalo ana i na hana hoolele hauli i hala aku. Ma kela hoomau ia ana aku b na koena hana me he mea la, aote loa he mau mea hoopioo i hana ia ma na minute i hala aku. Aole nae he riui a lehulehu oka poe i kpe iho. Aka, ua lava loa no ko lakou nui I no ka hoohauoli ana aku i ka mea inona ka la me na naita lanakila o na la aumeume. Nolaila, ua wehe! ia na keena hana me na mele himeni a me na hookaau olelo ana a hiki wale i na hora liilii oka wanaao, ka manajra hoi, ana mea a pau i hui lauam ae la ma ka hula nui. Iloko nae o keia hoomau ia ana o na lealea ana. na hookaau olelo ana, a me na himeni hoouluulu oluna o na kahua kaua, aole loa i ike hou ia na helehelena oka Mol Heneri o Nayara a hiki wale i ka hookuu ana o na hana oia po, oiai nae ka lehulehu e hoi ana me ka hauoli, Aka, aia no maloko o ko lakou mau yoonoo na hana i haua U ma kela g07% Uoo-j ia a kakou e ike aku, ai uia ka hapauma oka mokuua hou e puka aku ana, he mokuua no ka liooui- !•?.-. ..I'a i ua liana hoopakolo a me J [i l.'Vl.t kAllil

I ka rfiahina mua loa o ke Kau Kupulau 0 ka makahiki 1812 malokn 0 to kxilanakaulifiloal 1 i 0 Pa-

risa, ua kauoha ia ae la na hoa-l hanau aaic ua hoaloha a pau 0 ke! Kavalia Mafia no ko lakou akoakoa ae maloko o ke kulanknuhal* o TTanova, ko Loea aku i ka pul<" liiuu 0 ka inalama o lune e hoea mai ana. No ka mea, aia kekahi kumuhana ano nui loa i makemake ia no ko lakou hoi like ana ae a kukakuka no na kumuhana la. He mea oiaio, Ua akoakoa io ae la lakou a pau ma ko kulanafcauhnle o Hanqya I Kelpmania he ekolu a cha pule marmifi &(- oka ma nawa i kauoha ia. ITe kauohn'nne ana hoahanau i hoohuoi nui loa ai no ko kaa aha aku o keia kauoha a kahea halawai o ua nhakui nei malalo o ke alakai ana a ke Kauna Kolomka o Enelani, he kanaka hoi i mabpopo ole i hoahanau ame na hoaloha kona ano ame ko-! na kuleana iloko oka aha'hui. 'No' ka mea, he hookahi wale no a la-1 kou Kolomaka i ike oka Naitaj Kolomaka o Alehiona. Oiai no nae, o ia Kolomaka hoo-' kahi no keia a lakou e pahaohao nei. Aka aole loa lakou i hooli.lo, ia mea i ninau ano nui na lakou e, noonoo nui ai. Ua haalele aku la kela ame keia hoaloha o ke Kavalia Mafia i ko lakou mau wahi pouoi a hele mai la no kahi i kauoha ia me ka nana ole ia o ke kulana oka mea nana ke kauoha. He oiaio ma kela la i akoakoa mai ai na lala a pau oka ahahui i ikeia ae ai ma ia hope mai o "Na Keiki Puuwai Lokahi" lakou a ke "Aloha" no ke kokua. ana i na poe a pau i hoope'a wale ia ame ka hoopakele ana i na poe i komohia iloko o na pilikia ma'uwale ana poe i komohia na manao lapmvale oka lili, ka puniwaiwai ame ke ake ha» nohano, ua ku mai la ka Naita Hapauea Kolomaka (akahi no lakou a ike oka Naita Kolomaka ponoi no keia i kamaaina ia lakou no ke kaulana o Alebiona) a hoakaka mai la me keia mau olelo pokole malalo ae nei i ka olelo ana mai:..

J'la oukou $ na pokii amena 1 hoahanau a ka makuahine nui na-j na { hoobui ia kakou a pau a akoa-' koa mai malalo oka malumalu'o keia wahi pupupubale i lawa kupono ole no keia heluna nui oka-! kou i akoakoa mai noi i keia awa-' kea. Ke hoolanna aku nei au ia'u; iho iloko o keia sekona ano malalo' oka aweawe nana kakou i hoakoakoa mai he aloha. v Aloha ouko<: a pau mai ka lokomaikai palenaole mai oka Makua Nui Nana kakou i haua: E lohe a e ike oukou a pau i akoa koa mai nei ma loko. o keia keena a'u i hoopuka mua ae nei i ka "Puuanaiki. Ae Oka inoa kupono a pololei maoli no ia no keia keena a kakou e akoakoa nei. No ka mea, eia kakou ke akoakoa nei ma ke ano ua upikiia ae e kekahi mea oolea a kuba ki. Ua kuhaiki maoli no ko kakou nohona ma lalo o na limakakauha ame na manao alunu a puniwaiwai oka Moi Heneri o na Faraiii. Ke kanaka hoi a kakou a pau e manao kuhihewa aku nei, he Makua Aloha a Makua Oiaio oia no kakou a pau i akoakoa mai nei no ka hoolohe ana i na manao kuio a Aloha Hoakanaka Oiaio o ko kakou Hoaloha Oiaio, ke Kavalia Mafia o Felorina; a, i ikeia i na la i kaahope ae nei, o ka Naita Aifa o Helene. I keia fcora a i keia sekona kakou e lohe ai i kona manao." (1 hakalia no a kuu iho na olelo a Kolomaka \a N"aita Alebiona me ka iioho ana iho iluna o kona 'noho, o ia no ka manawa ana leo liuro ame ke pdhapoha o na paipai lima i olowalu ae ai me-ia hoopaiakuli ana i kela keena nui bolookoa me ka hiki ole'ke lohe aku kahi i kekahi e kamaiiio mai ana i kela manawa ana papalina ame na leo huro e pahola ana.) Ike kuu ana iho no o keia mau hana o ke ano hakuh* a hoi hou mai la ka maluhia, ua ikeia aku la ke kavalia opio i ka naue malic ana ae no ka awai a ka lunahoomalu c noho mai ana; me na kaiha wawaa r " hele malie, ame ke kulima oiwiJkilakiU i kn ae ai iluna oka mai la imua oka ana i t» a ianei no elmta"'* uuii] minute mo ka pn-a leo &le. ] I ka hak ana ae o kefet manawa o aueaue o 45 minute ka uuiua pau, u* kuuk>u malie mai la kona poo mo ka puai ana mai o keia zuau

olelo lioolauna mua mai iaia mai; Ke kanaka hoi a lakou a pau e hoomnopopo loa aku nei ma kona auo, ame kona kulana e ku mai ,ana i mua 0 ko lakou alo, aole ka kela, kanaka aoo ma ka po bulahula ai 0 ke TuTelsia he mea okoa aku, eia no ka 0 ko lakou makua alakai no ke Kavalia Mafia. Nolaila, me k leo nui moakaka oia i woke niai ai i kana mau olelo 0 ka koolauna i awilipuia me na olelo hoolana!ana a hoohoihoi nianao i ka olelo ana mai: "Imua o oukou e o'u mau hoahanau ame o'u mau pokii i akoakua mai nci. "Aloha kakou apaul (Panaiia mai me ko ohohia.) "TTo mau la loihi i hala ae nei 0 kaawalo ana kokahi ma mai kekahi aku no na mahina loihi i kokoke loa e piha ka makahiki mai kela Kau Haulelau mai i hala aku nei. Aole no au i mskeniake e kahea aku ia oukou e like mo keia a kakou e akoakoa nei.

Aka nac, malalo o ke kono ame ke kauoha a kekahi man alii kiekie o Farani, Sepania ame Eelemania Kelemnia ma 0 kekahi palapala 1 kakauinoa ia e lakou ame ko lakou mau luna poo 0 ka maluhia, ua hoalaia mai la ka manaoiloko o'u no" ke kahea ana aku ia oukou. Nolaila mamua ae 0 ko'u hele ana ma kekahi Huakai pokole aku ' nei i Palesitina, ua kauoha iho la au i ko kakou hoahanau makua Kolomaka e kahea aku ia oukou e akoakoa mai maanei ma keia la. Pela oukou e ike nei i keia halawai 'hou ana o kakou he alo a he alo, "E na hoahanau aloha; eia iloko o kuu poholima ke kono ana Moi Kaiseria, Imanuela, a me ke Duke Lui Gaiea o Farani. Ua kakooia mai keia kono e ua Kuhina oka Maluhia o keia mau aupuni, a wahi a lakou i kono mai ai ia oukou ma o'u nei; e lawe ae kakou i keehina wikani e hiki ai ke kinaiia na hana okipuu a powa akea a ke kupueu Don la Kanabe. Oiai no hoij eia ko kakou hapanui ua akoakoa mai nei nolaila au e nu ■ nau aku nei ia oukou. No ka mea, • ua maopopo loa no ia kakou e pau, o ko kakou mau ola pakahi no ka luahi 0 keia hana:

"E o'u mau pokii ame o'u mau hoahanau uiakua, heaha la ko ou~ kou manao no keia kouo? E la we mai anei kakou ike kono a hooko aku; a i ole, e waiho aku paha na ko au oka manawa e hooponopono mai ?" a hooki iho la oia i kana kamailio ana me ka nana ana ae ma kela ame keia aoao o ke keena nui halawai. I kona ike ana aku ike kulana ae o kekahi hoahanau, ua noho iho la ua kanaka aoo K!elemania nei i maopopo loa ae la ia lakou a pau i kela wa o Mafia no ia. I kela manawa i ikeia aku ai kekahi naita kulana hiehie ike ku ana ae mai waena ae o ke anaina, he naita hoi i ikeia, a i kamaaina i ko makou mau hoaheluhelu iloko o na mahina i hala aku net, o. ka ITaita Liokeokeo. laia uae i hoo-j maka mai ai e kamailio i keia mau olelp pokole malalo iho nei, ua hoomaopopo koke aku la no na Naita Dalegea ame Lui de Lavate, a pela boi ke Kavali;; a Kelemania aoo i ike koke iho ai, aole kela he mea kiuo e aku. Aka, o kana Ehakoni, no ia i laa nana ma oka maka winioi la o aa mea kaua. Wahi aaa mahope iki iho o kona haawi ana ae i na hoomaikai. i ia lunaoomalu Kolomaka o kela halawai me keia mau olelo: "E oluolu mai kou hanohano e ka makua o keia halawai i hoakoakoa ia mai ai ka hapanui o na Keiki Puuwai Aloha hoakanaka! tfa keiki umaunia kila hoi e haaheonei malalo oka hoomalu ana a kela kae e kilepalepa nei i na welelau makani nialuna oka huiui, o ka puoa o keia hale a kakou e hatawai nei." '.No ka pane ana aku i baina no ka niaau i waiho ia mai nei e ko kakou makua, a poo alakai o keia ahahui ma kela la he lala no ua ahahui kj ke hoike aku nei au i ko'u manao maoli .me mai loko lilo. mai o ko'u puuwai." 1. E law ia mat keia IcuniuW na a hooko akn rio'Se oia ame'ka make. " '* v 1 x "t Hamua o ko kakou nee, an*, aku no niua e a\> ia ua alakai ame na hoa apau o keia ahahui, 3. E kooniakaia ko kakou ne«j ana no mua ma ka malaaua o Moii e hoo.i mai ana he eha malauia mail koia la aku a'u o uouoi aku nei no keia au kum» okolu. Xo u» Uiea

i koc ua kakou ia e kuka aku a hooholo like ae, M wahi a ua Kaita uei oka Liokeokeo i'kokua koke ia mai e Redelifa me keia mau olelo me ka bo nui moakaka.

"No ka inoa hanohano o keia ahahui ke kokua nui nei au i keia mau kumubana ekolu, me ka nonoi pu-ana i kou hanohano e ka lunahoomalu e lawe .ia mai. ia mea a noonoo. TsTolaila ke nonoi hou aku nei au no ka ninau koke ia ana ae o keia mea ano me ke kali hou ole aku no keia kumuhana ano nui i manawa okoa aku." "Koknal E ninau koke ia mai ano," wahi a kekaM mau leo lekulehu i oTowtilu maTai" Iloko o na minute elua a ekolu wale no ma ia hope iho, ua hooholoia ae Ia ka lawe ana mai i keia a hooko aku. Ua hooholo pu ia iho la no hoi ka noonoo pakahi aua 4- na kuiuu aku i koe elua, a hooholo loa ia ae la.

He mea. oiaio, ua maheleia ae la ka ahahui kokua a hoopakelo o na Keiki Puuwai Lokahi a ke Aloha iloko o eha mahele nui e like me' keia; I Hahele 1: UTa lala apau e noho' ana maluna oka aina o Farani a me Kelemania malalo o ke alakai! ~sga"a~ Bedelifa i kokua" ia e na Naita Dalegea mo Lui de Lvate.

Mahele 2. Na lala a pau e noha ana ma Beritania Nui,£Denemaka, Belegiuma ame Rusia; oka Moi Alekanedero Ike alakai nui e kakooia ana e Kolomaka I, Oseberio ke Kauna opio Uria o Kelsmania. Mahele 3: Na lala ft pau ma ka iHema o Kelemania, Suitelana, Sepania ame Potugala malalo o ke alakai ana a ka Naita oka Liokeokeo. me ke kokuaia eke Kavalia Don Pedro, Saguna a me ke Kauna Lui Gaisa o Fftrani ame Imanuela I o Sepania Mahele 4. He mau lala i waeia mai Beritania Nui mai Kelemania, Denemaka, Italia ame Farani ilio e ana eke Kavalia Mafia ame elua mau kakoo mahope ona. Oia no ke Keikialii Kanawaro o Potugala ame ka Moi Humebeta o Italia i icokuaia e kona man ukali pilikino o eono ko lakou nui, E nolo ana keia poe eono ma ke kulana elele lawe kauoha mai kekahi mahele a i kekahi mahele. Aia no hoi he mau pualikoa lehuiehu maloko o kela ame keia mahele.

I ka pau ana 0 keia mau mahele nunui eha 0 ka ahahui kokua a hoopakele hoakanaka 0 na KeiM Puuwai Lokahi a ke Aloha, ua hookuuia aku la na hoa apau e hoi no ko lakou mau hotele i noho aij me ke kauoha pu ia ana aku 0 na alakai 0 kela" a me keia mahele ame ko lakou mau kokua e noho iho ma ia hope aku, no ka noonoo pu ana i na lala a pau no ka hooholomua i keia hana ana nui i waiho ia aku iloko 0 ka poho 0 ko lakou j mau lima. I

Ua hoomalu ia keia halawai ana alakai nui eha ame ko lakou mau hope kokua he 17 ko lakou nui e ka "Naita kupaianaha 0 ka Liokeokeo. Mahope iho 0 ka hoomalu ia ana mai 0 ka halawai, ua ku ae Ia ka lunahoomalu 0 ua halawai nei a hoakka pokole mai la me keia mau olelo kuio a naauao maoli no malalo iho nei. He mau noonoo hoi i loaa mua ole i kekahi 0 kona mau hoa e noho ana maloko 0 kela

! Wawai ma oja ahiaiu la.' A waiii a JU &aita q ka Liokeokco i kawailiu luai ui i koua xuau lioaliaiiuu. "Oiai kakou e nee aku ana iniua o ke kahua akea o keia. Ham uui no ka hooko aua aku. i ka makemake o keia kouo i kaawiia mai. uei iloko o ko kakou mau lima, no ka lawo ana au i ka maua lauia o ua kouo uei a hooko aku me ua keehiiia wikauij me ka nana ole ae i ua kopjsua weliweli e ili iho aua maluna o kekabi aoao. lua paha maluna iho o ko kakou mau poo ponoi iho, ma ko kakou pau ana i ka luku ia e na keiki hanai ahuliu k n'ke Aliipowa Bon la Kanabe; a i | ole, o lakou paha ko pauTka luku iia e ka kakou mau keiki aloha e aioaia mau aku nci i na hana lokoino a hoomainoino a ke aloha ole."