Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 50, 13 December 1918 — Na Ninau Hoopae Limahana Pake e Upu ia Aku nei no Hawaii nei. [ARTICLE]

Na Ninau Hoopae Limahana Pake e Upu ia Aku nei no Hawaii nei.

He ninau nui a koikoi ka ninai uo ka rnca, aia iaū ie ola o iw hnna mikinhi lioolau pāl kwloko f< kuwaho, a o ka on aua o ka a!na. Aole i manaoia, he haaa ku i ki naauko ke ku aoa a kue mau aki i 'ka noonoo ia ana o na ninau ou ■ #- ahaj eia nae ; h« potio no. E hapai ia taai i kowa nui aket knpono no ko kakou 'mau Vaha ' olelo kuloko, e komo pu ana me k< kakou Elele Lahui, a i ole i bala - wai akea. No ka noonoo ana i keia ninau oiai, he pono no e lohe e kc kakou elele mamua o k.ona haaleh 'ana iho i ko kakou inau kai auli oi' I ko ka lehulehu manao no ia ninau. A oiai, he hana kupono no ia e hunaia, i hoaiai ae h kou niea katau pela, no ka ike ole :a he hana i hanaia oia aao. . Aole e manaoia o na halawai malu o ke kulana a poo, o ko ka lahui ia e ike ia ai o ko lakou mau manao no ua ninau ka ™* laiaina. 0 ka hana ole ia ana o kahi hana oia ano: he kahua kupono ia e.ili ole aku ai o na ahewa ana i ko kakou Elele Lahui, oiai, ua hoohemaheina wale aku kakou ma ko ,kakou uoaō ka lahiii. A oiai, i ke apono ia ana o keia ninau, e kekahi mahele o ka lahui, e pono no e ike ia ina paha o ka makemake like ia o ka hapanui. 1 ka nana aku ua ili iho ke koikoi o ka hoopakele ana ma na ano apau i ko kakou māu Hmuhana kuloko maluna o kakou ma o keia ninau aia. pono ai e noonoo e ia ko lakou pono, mamua o ke komo ana mai o na limahana upu ia aku pei no ka hoolaupai ana mai. Aole no ka manao e kue aku i na lea&hiko a ano e" ae; aka o ka'u manao no keia nmi kinohi IWU, « ipw ai na huikala ia ana mfti i uJ> aia mau like ole. Ma ka*a ana i ke ote c huhewa. « liooko ia aua tia a ua'inuau ala, aole ftnei ia he- #tea Jp nele ai ka hoopili-

kia 3a o ko kftkou zuau limahauu knloko ? Kn iik", ii'-i kukou i- likea Iilu; ko i>ou(j hft kuulik<- hol ia ujc ka nana oJe ia o ka w'iiau iU; ht maa poiio e iko ia iho na limaliaua kuloko no lakou ka aina. TTa kiikulu uiai au i keia ainau iiō ka <i aruai <> kci& nooa&o; Ina e apono ia aua keia ninau aole anei ia he hana e lioopilikia aku ai ī na limaliaua o ko'u lahui? Oiai ; aia iloko o ko lakou lima kekahi mahele ano, nui o ka ana: A o kahi i ike nui ia ai lakou iluna o na hui moku holopiliaina i ua wa i hala. Eia nae ? i nei mau la, i ka'u ua ana, he j>oe e ke paa uaai nei i na huila o na keena kuhoe o ua mau mokuahi ala. Ua kono ia mai au e ko'u noonoo ponoi, e huli nui me ke akahele, nohea mai keia hopena i oili mai ai i ko'u lahui ponoi? īa'u i halalo iho ai ia'u iho, me ke kukulu ana i ninau maluna o ka ninau, ua loaa rē la ka helu puka, »a oili ae la; o ka hopena ilio la ka ia o ka hoopae limahana ? īiehulehu na wa i hooloii ai i fiinau no ia makemake, a i ka hookiu ana, o ka huina houluulu iho la no ia na ka hoopae limahana. Pela -iho la au e weliweli jjoi ia hopena like e ili mai ana i ko kakou man keiki ma ya hana pili uapo a ano e ae e noho mai nei niai Hawaii a Nnhau. Aole paha he pilikia no na haku [hana maikai i nole i na manao alunu, e inau ana no ka nana ia iho. O na poe me na manao alunu e ake aim e pakui iho ka puka no ka puka.

i kou niau piwH ko», to»i wale no, * iaa uii kono ia fliai ®u "6 p#le iae ko'U amu pukuniahi, no kou kae aaa nial i ka Papu aupuni Saiaaiia a me koua fca&a'n hoi i loaa ai ka hanohauo o kh koke ana »ltu i® oe maloko o keia ieta. "Mekia Euekona. "la 7iirigedift-Kftn»;la]a. Burr*gfl^ ( "Alii AlakH» o m ī'*l>n Jī#na." 0 kai» teta 8 iEnekoua i pane aku «< i ke «Ui *kk«i o m papu «("«», ike iiio l«t oin, *ole e haalel* ia ntrt k* J*#pu Sim»ana a biki i ka h 15; va Uk> is i oueft p hopoWpo ia a'H« {o«m maopopo, iua « kali nna Ukou & hiki ia U; m&Ua o biki io mai ai na aumofeu-kfiua i haal«?le aku ai ia Nu loka bo ke kokua ana mai i ka iPapu Saraana. JToiaila, raa ke awakea o ka la 11, ae, tia hooima hoa aku la ua Buref»d« ala i ka elua o kana Ma i ua H£ekia Euekona ala; a pen«i 'ia ole- • k> o ** k*a ala: "Papu Moletea, i - Apenla 11, 1861. s ke kauoia a Birigedia-Ke-ka iia- ' sfolniaina o ka Hema, ua loaaf ia «iakou ka lianoliauo o ka nmau aua aku ia oe ma keia, ina ua ae oe i ka la, a me ka mao&wa uou e liualek - mai ai ika Papu, a mai ki mai ōcj i kou mau pukuwiaUi i ua ku« o ka Hema noi ;i ko lakou wa e hoopaixi ae ai ia Papu Sama-ua, maloko o Sona pakoa. e ua ukali o ka AiiliikAua." "Ia Me&a Alabati EnekoAa, AMi Alakai o Papu Eamaua?' "Ka pane a Mekia Enekoiia i ka Jeta eiua a ko alihikaua kiekie: "Papil Samaua, Aperila 11, 1861. Ko ka hanohauo o ka hae a'u hiipoi n«i, ke hai aku nei au me ko ; koio, aole loa au e neeu mai keia, Papu aku, a hiki i ka manawa e kij ia ai o mua loa o ke 'kukala kaua) 4lB6^ Ina aole makou e uahaha ana; aole loa no au e neeu i#jti keia Pam pu aku a hiki i ko makou iuanawa e nele ai i na lako aiMekia A. Enekona. „ Ir Buregada, "Alii Alakai o na Papu Hema." O keia leta hou a Enekona, ,ua . hoonna ia aku la ia i ka Papu 3yioletea; a i ka wa i ike ai o Kenekla Buregada i na olelo o ua leta he hoike oiaio loa ia, aole e haawi pio io aku ana EEnekona ia Papu Bamana, a hiki i ka wa e"liookahe ia ai oke Jtoko. * | • ma ka hora 9 o ua ahi-j «hi ala, i haawi ia aku ai ke kau-j oha i nā Papu eha olee awa; a maialo hoi o ka noho alakai ana a oa Kenelala Buregada ala. A o ua kauoha ala, e hai aku ana, i ka wa o ua aiau papu ala e iohe ai i ke kani o na pukuniahi o ka Papu i uiiuute P°> o ke ia ana ia o ' W kaua o ka akau a ! eie ka heiua. Oia ko lakou wa e ki like ai i ko lakoa mau pukuniahi i ka P|pu Aupuni o Samana, a hiki i kōna helelei ana i ka honua. e ike ole ia ai kona paia. He m«u UWnuk' ia o ki pilioihoi nui no na Eanak* o ke kulanakauhale, no keia lono hoomakaukau no ke kaua ; ao ke a hiki mai ia mau iuinute, oaa ,waJe no ka ha-

■na i ko« m& b> Burtgadu at»ao, J ke |ki ao ika jwka mua !'->a uu ku'kala kaua. . . ! NTolaila, i ke kupoii'i ai;a ae o I ;>a ana a ka mana" i ka hoike ka nw;<]<i i! iiī o k<3 kuīanakauliale o i ka hora 3, o ka wanaao " ka la 15 o Apenla; kakau 'iho !?i !)fi Rnregsdft ala i kaua h-nw loi, i ka Papu Bar}i.aiiu,jwnt:l: