Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 22, 26 May 1920 — HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela KE AIWAIWA A ME KE AH KANANA O RUSIA Ke Koa Kiai Puka Helu Eono o ke Petero Ka Nui -A I OLE-O KE KAIKAMAHINE ALII DERAISA O SANA PETEROBORO [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA PUU WAI No Ka Makaikiu Wela KE AIWAIWA A ME KE AH KANANA O RUSIA Ke Koa Kiai Puka Helu Eono o ke Petero Ka Nui -A I OLEO KE KAIKAMAHINE ALII DERAISA O SANA PETEROBORO

iiPKHNA IX •K 'k iin.i ORGK K U A.NK K ■ lv 'i i »ai' i i > ii n<» j O^' 1 , bt» -m >, i t t 1 1-. /i ii" u j kanaka nou.-n'u.l uiai. a; n ka mon e'o n keieahi u hui i īio! ki&al.. K° o! iU «• i, if> new- r\ ■' ka'ii u> u nit a i k< i."i, (> .Ikei rn ' n » , Dh n' u n t i weih; ' nse 'i k'i o T e i k,ī i hi, I >\ i (.> j ' i.« keh k l l S onm k '.i ;• kaui.i!i,j !•■•.-• nann i hoo i i i ik i ma kjn kniInn hi ■' Si: . l J < tfr. b-ro i pe- -;. p»hi !a oe i k.i nunri, mani' lsn"i o keln kul'in.i haakti <i haaheo i loa;i n or\ e l'k.» n>o ka mei i k ; it«aaina la tv*u ma Mos?lc;io t)ei. Ua likv loā kt"i t>'e , n >. • t\ kJ; ]ju h >o\ '.i ;ie «i k<: t< ' k* M .. »->.l . M ■ » 'K' | ,t e, k'i'i {-ol i'„ > > mpan'li l 1 j n"tki> vi 't) n m ' e , > '''!- ' ' r r'kr ! II k i o ■ ..Unk'! wahi n tia M'ein:. n?i m? g.i ieo Hui, i;»ia i akn ai īnn kahukaa i:o k\ hdi h3ii ana ike kuei'n na koa u ,-me k i 'lehule.ho. e ho.»o»ha nh -H: mai 3svn Ol<i ! : '. '! i n; i>! k ihukia iie? i, h:.ll- u• ; ai !. j «lc;un*u!Ūi » koiaua hak» w <hin? opio. ! lt kon kīeku', e hook-i aneU m. : uia'i keia kaiUMia a ka ,moa; kiekie k;t Meki <? : } Aol. I Aoit> 1oal! Owau kk| me i uva:i.i m.iluna o oI«a t aofci

īKo iio i>ir n- I '.* •fna k' : 3 inoa. ;: *,"■ : ■ ■ 0 ... A i kuu wa e mare ai iaia he rrir-> u . kuleana aiaoH oia u'u l' hHi' o!i ~i ia'i: hoole 0 kn hooko wale no. A oiiui ru.i -. j :ikn " -i 1 ko k;,]-: -n ka.fr rr'alpīii o k:.;u kaPk-L-Ki! ,cīī '.k'] Iī' 1 kahuk",ana lx/i i hr,rk.> īki: ; . m.'. 'uo w.' au > ī<t 'U" * kenio'i'i .ic '.i kr. r ir t i; nk?'u no t,ri! an • ī !'»• kaii o kn Kr,-ip.i'ii'w.u-.ine. . C)-.k.;T'puni ae Ih no la.me ka hiki oli- s k{- k'Uiukaa aku, no iiio'-, nri o rn'oa a' mc* h ;'l : "■ i; 1 * ~,t o ko ls^cu nc;: <:.ia. : A no ks nnl.loa o ka huhp o ua iL.n. i'ii'w rv \ ua u-ve o'<: > e-a <- ke k--::. kok-t l'īi;t'ū r .na aku hoi iki , '\<c- r " - 'i k" 'i 1 un Mok'3 i'ie". ■ . E' ' C ■>.:, • !. , ; 1 : i ' ;.ku la k 4 M\\.!.' .• u M',ki.< iioi me, lu.o pu nn': xnai hoi i kei» • r; u ( i-"> ! mi" k ; h.i "'''r i n h<jt'V ' -i ct, ke p. ik'ki m.inuili n knu manao, uo ka m"s, i'fi ,1 ' i i k-Vu m;i^, He nui-.io r:o k .u ma-n-a, a he oni r»r> hoi k<>'n..mrin:raj.! - ,ft ike Loleo -i f iiiinwi, w<hi a uini ; .'rtjsri.--'. - ." ■■ i īi'.» hoi ! w 'l>f knko . e ike knnio hoopalau a ka ■ Mekia i lnay>> ;tku ai ;t ku>la aku la iluna oka lep'- me ka ho-ipuka aitri aku i keia ma i olf]o imua o-ua Mekia nei me ka wi'vo oV. fC iiko me ka noohaahna :tna 0 k: mea iiana i haaawi msi ia i> • i s Vi, pela anei au e hoohaa|j .; ,is ;s ( " r., 1: . !;lo h<"> ; oka h >,ip»iß'i m>wri.">ria <'>nn ■ a me k'u !•'(• "t ole. ■.-:■.■" -."■ : " A. e "-fke hoi ob ika nni o A'iū n■> i fcuh koke aku ai im ;t i . Mck:.j r.e: me ka n »u„na kueo ī -ia weumaka hoi t, hK L> \',i :t--> :.n kona mau pip 'l r; n Mie 1 i haiaipuki oka wahim' u?. Ikf '* .ne[ ee rka nu« o K. 1 ': niana, a.-le h.e niea nni e no'hoi h-u3 m-is i ka'.> mau ohe'o 1 hoi'puka t-e noi, '<■ a p i > t;o wa u. d loa. Aole f l<>a u- M«kia nei i aa e kn i ke komo hoopalau a kana wahine hoopalaii i kiola mai ai imua.ona, A k', n:i : t .m» 'ku'"o-ia'maluna oke 11 ivV ne Lug:a me . iri<i .iM.nme he liona po--10.-; 4. 1 'n.ik <'U u K. i hoī d haehae ae : kuio nni ma>kai o ke iUi-Ai'w l i-> iloko o " -,p n < ! Ihij! lu ► 1 » r en 1 •'ll ae a; no L » i P h\ 11 •" a m'e ka op.o o:i I ;kos; ■: U-.-'piiM ~o; : !: .. ; ui-a k.i !v. u; :r\ ho nnu n ' v. o ' h.-u ,■ k » IV'k,a ui.t k.- V. A k 'U» k. t ! 'kou • a.:. . o ! ,{t "o «a o kek-.hi i k.u. •.! o : kemo o, » k.sVu h'J«* . iho '. 5 - ; o.:a oka Mak.." s.i u\v keia inau wahl hniioiek) poko'oMi'.;i ' kani:itln> mai ai me ka leo •

i T, i iiiakaukau n:i liu f lik« n;;c i;au k r -.ouha i kao mau ksuw« ne>, ■ Me ka mahalo, e kali oe nc makoi; a hele .pu iiku no »k Hookili.jk h:i n n' l?03, • •' ' , i ■' • ■ K-iinou maī la ke kaa, a iakou m-; hoi i haawi aku ai i ka hoomaikīU i.ke -'iuiwahine hapauea a hoi aku la nq :ko: lakou tu romt pakiihi. " A u;t mau Bea Keukeu ne.i i kuku;» >i(j ai i kn la||a rnan pihi k n ru n mc ka laua niau ilio buiu ihu meumeu ma ko" laua ma^-pwhaka. A laua hai i papale..ae ai i f» : ko laua maq/papale eleele lau nunui r. e na haiu loloa keo-kf.-o o mann okalika e * moe k'kepa ?nn <ns ka noao o ko lana mEiu papale e pulelo ana i ks m iknni. ' .: i A laua hoi i lei ae ai i ko ladg koloki eleeie ku aweīii ma ko laua mau poohiwi me kahi Keagula hoi e lewaleiva iho ana, mn ke alo o ke Koa Kial Puka. A S ko laua makaukau ana, cv >\o k > wi o m M-akuisa i :»iti "m.'ii'ai a lakou hoi i haa'ele ihn ai i ke -kakela i hor.i 8:30 ti kau n/'.la hoi maluna o ko lakcvu m;ui lio kaua hoj.i, a ukuli hoi n k.i Makuisa~e ukali nna ainhone o lakoiu I n;i nnu Bea Keokeo nei o. Polanj « ha»wi ah» i ka lau;< mau mahalo ana i ka kulanakau hale'O Mosekao e kuku mai ana. īa hkou nei hoi i hoohuli āe ai.ma ke kihi o ke nlanui e hol<> ana na ke Kuea Hooka haaali* o na Koa. A m laau loloa hoi e ulu ana na.aoao a pau o ke aln - u , 1 1 no k.i wa o ka MakuiS'i i hnobo,ae ai, oiai hoi oia e hele ani maw?ena o na Bea Keoken o na Halokolokowai o Polai'. Heaha la hoi kela mea e puluulu uiai la i ke alanui, ke oie au e kuhihe'Wa he kaa keia ua poino a kakau e holo koke aku ai me ke kali ole. He mea oiaio hoi kau e olelo «iai nei, ke īke 10 aku nsj au o ke p?aHoa ho| i ka lau o ka laau. wahi a ke Koa Kiai Puka HeluEono." A kkou hqi i umvi ae **i ina kuikepa aia ka aoao o ko iakou mau iio" a hoamaka aku la lakon e holo maiie. A i ko lakou kokpke a»a aku oia ao ka wa o Makuisa" i ai a aku la i i'ke Koa Kiai Puka He{u Eone | me keia m«u olelo. O ke kaa ke[a o kuu kaikuohine koukini, ke ike nei au i kona niau kahukaa a i. elua ī | ka oo!k> m; t i m;imua o ke kaa, [e awiwi kakou, heaha la ka piī likin o i:a kaukini nei o'u 9 ivi ■ -h ' Kr »ke nei ,iu Mek' i<V.-NiAiakeh L,ih\ti prpe:.io I l.i i o Mi.s"'kui noi T w.ihi ia iliuki. ■\ k? Ko i K, \i l\ik * 1 ielu h.M i ike pu .iku i', ,nn ho; m p,: iho mo h' i,u . !. i i 41 > v i \ o 1 k 4 yu'K,,i ui Mik;-» n.M 1 ike koke uui a* 1 kaia pee hooholoho eh-

ma i hc!o !n- ■ o hoemaopope koiī muī * r ■ ka Maku!sa, kona fojau uk-s!i i a me kona mau .-anem} ino lo.a; ana hoi i hnli ae ai malu"- o k r Kama'liiwahine I.ugi t rrqiklwawe loa me k j i-j OMO pahenahene. " . : Uf miopopo 10-i el r.c» o? ke hoomanao nt.'ij kr!t. v TI- s p-_ na ka»j ipo hm:; : . ūhohelo >1. A ko ka[kußar<.: u.n' r m ( u nei i m?)ij Ipi hon riju, ii'u nae hoi e hoike aU 1 tu i ine huna ole. Aole o tou kil.ii ;ina . t keia komo he mea ia e pau ai ke!a hoopalau on < me Vu nei. Aole loa a hik* > ke kan ?.na d ke kun? o k-x *Kale Nevia ko lae, e ike ai ue i ka nui o kuu mana nj;ki o!e ke hoo paapaaia. loi ae hoi mamoa- o kou wahi mana liilii ha konu bebe, i lihi launa ole ae i hookahi iniha o kmi maoamanalima liilii nei. Hehe ae la ka aka pahenehene e m.s Mekia,M ke lf a iia Kanla'liiwahme nei i ka hoonaukmki me ka piha loa iko inaina no keia mau hana. Ana hoi i pakika koke aku ai ioa Mekia nei i kon,- wa i ike mai ai 1 kom kaikunane me keia mau kanaka .ipio ni e holo pololei aku ana n ■ kahi o kona kaa, . E ike ana oe e kena kanaka hilahila ole ianpaa, i k.v wa e hoea mai ai kuu kaikunanii kau aiti. E kauoha ana -au i kuu kaukini e kipaku ia oe a me kou mau ukali mai ko oukou p-ia kuleana ole ana i kuu kaa ma keia wahi. Loolou mua iho la ka aka a ua Mekia Kale Nev!a nei a kamailio mai la ka piha i hoonaukiuki. . He wahi kanaka opiopio wale ola e hiki oL J ai e hoeha i hookahi oho o ko'u laueho e.ua kaukin! nei ou. : Aole i kamailio ma; ua Kaena 'liiwahine nei, aka, a[a kona man maka ma kahi a naironhō i|o ahma e holo m«i ana a fcn iho la ma kahi ii2 umi- kapuaī wale ao ke kaawa!» mai kona kaa mai. * A ka. Maku:s# hOg i holo loa mai ai § pili ma ka aoao o ke kaa, ana hoi i wehe ole ai i ka papale e iik»? me ka mla maa mau, me keia niau olelo me ka leo nui moakaka e lohe ia ai e na mea a pan. Heaea keia pilikia e kuu aaukini aloha? Heaha hoi kon kumu o ke kali ana maanei, h; 1 hana anei kekahi Ja"*n ke hana aku nou? t)! Makenake Kia au ia e kipaku i keh Kanaka lūl.ilūk: ole eku ma? lu «ne kona nuu hiohiowa weliwoh a'u i nukem.i ko, hou ole ai e \ke hou iais, koua mvhaah«a ino loa ia'u luna oni alanui ake v o ka») nes. lla hke loa au inma o kel,» laep,».i eku uvu I a me kekahi aiu» i fe<ypuni tr nei a paa kuu kaa kona ke e h»>ea au i kiuh.»le, qo ka mea, he nulihiui k«u.

' r -' ' .. i i . i ' noL ; O < . ,V ! , -n 1 ' o tr?r? me » Ij<■: t - -> 'a i

•' ■" .r P'.i kms oWoia ot\ o !.r o mare ia me'ia, o ko'u !,i no e lawe pami ae i koii -oh O ks au'i ae li p i ovi i Makuisu aei a kau, „ v a ku 2a

ua Mekia nei e n.ina niai ana iimluna ona a rne kona leaikuahine kaukim .me. nā maka ino- ; ino. ! Na mee, "ihb.' "|okb'-'ua pulailelo ka moana,me k;v manao kuhihews o ua Mekia haakei ne! e hoopepe aku ana ka Makuisa opio malalo - ona e īike ine koD« o '/.a Makuisa nei me k?, |eo koikoi i ka Mekia. Ke kauaha nfi au ia ne e Me kia Kaie Nevia a me Kou n>, u koa nkali, e haa!s!3; koke iuai i kuu kaukini nei, mal:-Io o kVu malama ana i koaa maluhi Aole loa 'he mana i kr« h oe e kipaku ia'u mai ka'u ne hoopalau mai. A nawai hoi ī a'o ia oe e-kue mai ia'u kou poo ma ka Ohana Koa? ,■ ■ Na ke[a mau olelo pakike a ua Mekia nei i Ijoopa aku i ka puuwai oke Kt>a Kiai Puka Helu Eono me ka inaina nu« ina ninau a ka Mekia Ka!e TOV.\; Ia wa pu no hoi o Robe Hiu ka i hawanawana malu mai ai i kona haku ka:Tniiann, iaia e oni wale ana no ilunrt o kona Ho me he la he kui oluna o kona noho. īoa owau ma kou wahi, iiole loa-au e haawi hou i manawa no ka waha o ktia hehe. a e w-a hou ai au hoi e hoolohilohi waie nei. Na keia mau o{elo a Hiuka a me ka ike pu aku hoī ina hiohki na kaumaha oke Kama liiwahi ne Lugia. Ua hikj ole i ua< Koa Kiai Puka Helu Eono nei, a ka leo uahoa H¥ī oua Kapena Weia nei i kamailio aku ai i ua Mekia nei. Naua hoi i i'ieohui! mai ina maka o ke Kama'iiiwahiue Lugia a kona puuwai e hoopunmi ia ana me na manao hoohihi no us mau Keokeo nei e P-I . iuho >e e Mekia Kale Nev\dl Ina «ole oe i iaw;i me nnu alina e "kau a!i m.;luna oō 'na ka po nei, «.i makaukau loa au e p.ipalu* hou aku ; keu mau hejel»na i !c.u i k«iā manawa. NolaiU, ke kao-iha nei au is< oe me ke k.»li o!o e haji Je K\"ke nni oe ,» ni;- ma:k koa i kena wahi a oukon e ku a;a s";;a * i\>sa ; a\ , Aole au i m.u: -o ; ;; kckvi .■ iki oo e ke«\io h,«k v . ,u ;v maw?ena o'u amv ka'u -A'ah'no h.Vp*Uu. i k-U- e K*peju W ela.

v. -Uj-<vvr<>: ■ ' I ).'mf o' ' ■ ..ivnui Ka■:"v.:v - i: " ' : J J'! ■«■;•■/-■:;- -.:- ■ ■ a meia /; -. ■■■ -i -OA.UMA, ! *■■*■ ' -31=,. i K.'ia :<riuoha, no, ka i w* -h it,- r. - ioft T . o ka PolJ «f'-~ kahi ti£Uj u\ ne a hiki| - -■ >m. iiOa ■& ,-i'na~aku ena Lmn Nut. i ■■.Me ko'u nnna o!e i kou kule-j "Mia. --i -nī* kou hnopalau «ana, ke kauoha nei ;a. oe e haalele i koke nni i keia wahi me ke ksli oie. Aote loa e hikf i k« mana a ?vv-' ka h<«»heo o- •u» • M&kia nei ke k?iī hea if"o. -! No ka mea, plti mai U ka lio | o ua Koa Kiai Puka Helu.Eoāo| nei ka aoao n ub Mekia nei ! e hlUv o!e ai l?a han'a ae mamuli ; ona palapu i ioaa ī kona hele- ! helena a mt; korta iima akau hoi 1 mau-!, Ana hoi p me Kona mau ukali i haalel<? tho a) no ke kuea ei. na Koa e k < iaina mai aua me k'n hoka i hiiahila nui no kona kipaku ino la ana mai ke alo popoi aklj o k-n-i -vßhine hoopa lu', ar,ho i i,- mmi ae ai i i'inna mau ukaii o heie p.u ana me i!.