Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 33, 13 December 1928 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA A HE ALOHA MAKUAHE NAAUAO LUA OLE ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

A HE ALOHA MAKUAHE NAAUAO LUA OLE

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Ma Palanl kekahi mau makua r« noho ana. O Wliama ka inoa i o ke kane & o Meleana ka inoa j 0 ka A hala he manawa,' aole ī<iaa ikl o kn laua keiki. | olal nae e upu m&,u ana laua e] loaa ona keiki kane na laua. He maū makahiki ko laua nei noho ana he kane a he wahlne' me ka loaa ole o kekahi keikl | ia. laua. Lilo keia i mea na laua ] e kamalHo nui ai a hjk! wale i j ka pau aiia o ka manaolana no ka loaa o ke keiki. | —t VcVaīii pr> V,a« ka. mopuhane 1 ke kane, a ma kel* moe, a'Oj ia mai la oia i ka mea e hana al j J ioaa ke keiki, oia hoi e auau i ka wai punawai o kekahl punawai kahiko loa a ko laua mauj kupuna I eli a: ; a laua nae hoij f poina loa ai no ka mea ua i komo mai la na paipu-«dtHlokO'j 0 'ha home a pau loa ka no'onoo ia ana o nei mea he lua wai. O iaua ilke koi kauoha ia mai ma ka moe e hele e auau ma kela punawai, - I-ka puoho ana ae o ke kane, hoala aku la oia I kana wahine a i aku la. "Ea, he moe uhane ka'u, a ma ia moe, ua kauoha ia mai kaua e hele e auau i ka! wai o keia punawai kahiko a j kuu mau kupuna i eli ai i wai j e inu no lakou i ka wa mamua j aku o ke komo ana mai o na! paipu wai iloko o na kauhale. I Ua hai pu ia mai ia'u ma ke!a moe, aole ka e loaa ka kaua keiki, aia wale no ka kaua a heie e auau i ka wai o ka punawai. I mai la ka wahine: auanei e hiki ai ia k?iua ke auau 1 ka wai o keia punawai, oiai he hohonu ka lua, aole oia waie, aka he haiki a oiowi ka lua, aōle e hiki ia kaua ke iho ilalO o ka lua. M 1 aku la ke kane: "Me ka pakeke no hoi kaua e hele ai a ukuhi i ka wai a huki a auau aku." "Ae, ua pono kauNinau mai Ia ka wahine; "Ehia manawa a kaua i oielo ia mai ai e auau i keia wai?" "Ka! aole i hai ia mai. E hele no paha kaua e aūau mau i keia wai a hiki i ka wa a kaua e ike ai ua hapai oe/' Ma ia hope mai, e heie mau ana iaua e auau i ka wai o kahi. punawai. j A hala he mau mahina, ike j iho la iaua nei, ua waiwai io ka ; hoolohe ana I ke a'o a ka moe, i no ka mea ua hapai o Meleana, A piha no hoi 'na mahina, hanau mai la he keikikane. Ke mea kupanaha nae kai ike ia i ka hanau ana o keia keiki, he mea paha i ike ole ia i ka j hanau ia ana o na keiki e ae, ■ a penei. ' ! Mamua o ka hanau ana o j Meleana, ua kokoke loa mai hoi ! ka manawa nona e hanau ai, j oiai e nahunahu ana oia, kahea! ia aku la ke kauka hoohanau keiki. Aole no hol 1 * u iho Ikaika loa ke a hooponopono no hoi ke kauka a hiki i ka hemo ana o ke keiki. Manao ke kauka ua pau kana ; hana, haalele iho la oia i kb laua nei hale a hoi aku la no I kona keena, Aole nae paha i haia elima minuke mai kona hoi ana aku, make iho la ka"pepe, ■ : No ka manao no o Wilama aia j no paha he wal\} hanu ola ikl ] no iloko o kana keiki, a hui pu ia hoi me kona mlnamlna loa i ke keiki, oiai ke kahiko aku nel ko laua mau la, a aole paha auanei e loaa hou .ona pepe na laua. nolaila hele awiwi aku la joiā e kelepon* i ke kauka, a |tfoike aku la i keia make o ka pepe me k<? koi ikaika loa ana aku i ke kauka e hoi hou mal i ko laua hale, a malia paha hoi he hiki no iaia ke hana a hoi hou mai ke ola o ka pepe. He mapawa pokole no hoi hik! ana ke kauka, a me ka eleu nul oia i hele awiwi mai al a komo iloko 0 kā īumi e moe ana o ka pepe make, hopu iho la I ke kino wailua a hapal ae la a onlu aku la iioko o ke koko o ka mama i hanau ai, oiai' waiho la no nole i hoomaemae la. A hala paha In" 1 elua minuke, alala ana ] ka prpr. a ike ia iho la ua hoi' hou mai kona ola No kekahi mau mluuki ka noho aria a ke feauk r * me !« ha- j mau c nana ana i ka ano I keia ' keiki a i mai a. "He keikl wupa-; naha keia aoie like me na Aeiki e J ae. E malama loa 6!ua i ] no ka mea k«Ju he' keiki kupanaiia anA keia aok-, 1 niaop.-po kona ano ma keia | iiope aku. Maiia lie kau&ku, na-!

aaao ana pahu kela, a i uk- he ikanaka kupua ana paha. Aole ;hiki ia'u ke oleio, aka hookahi ; a'u mea maopopo, aoie oia nei j i like me ka nui o na keiki." Pau ka ke kauka olelo ana 1 I keia . mau. iaha aku )a j oia hoi no kosa kaa no ka hoi j.loa'ana aku i kono keena hana. j laia no a komo iloko o kona : keena, kani hou ana no ke kele- | pona mai ia Wilama mai ka o ka pepe, e i hou [ mai ana no i ke kauka, ua make i'hou ia no ka pepe. Ia lohe ana o ke kauka, hooikaika loa ia iho Ia kona manao, he keiki I kupanaha !oa io ana ka keia ; keiki ke nui ae ola. No ia znea, f wikiwiki loa. iho la oia i ka hele j hou i kahi o Wiiama ma me ka. 'iini nui e loaa hou ke ola i ke keiki. A hiki"oiā i ka hale, hele loa aku la no oia a ka lumi e waiho make aaa ke keiki,, a hapai ae !la iaia, me ka olelo apa aku i ; ka makuakane e hoopiha i keka- ' hi pakini i ka wai a iawe mai l ona la. . A hikl mai ke pakini ; wai, hookomo aku la oia i na kapuai wawae o ka pepe iloko o ka wai no hookahi paha minuke, alaila waiho hou iwaho hookahi paha minuke, alaīla hookomo hou no iloieo o ka wai hookahi no paha minuke, a ia wa alala hou ae la ke kei£i a hoi hou mai la kona hanu ola. Pau no hoila, hoi hou ke kauka i ī kona keena. laia no a komo i ke keena, kani hou no ke kelepona a Wilama e hoike hou mai ana ua make hou no ka pepe. Kahaha loa iho la k« kauka, a kuaki p.u hoi kana mau ihai e kall ana iaia no ka nana mai i ko lakou pilikia ma ke kino. A<fle nae i hookaulua iho ke kauka hookahi kekona, aka ua puka koke aku la oia i waho a kau ma kona kaa no ka hele ana i kahi o Wilama ma. Hiki keia, hopu no i ke keiki a lawe ajtu la iwaho i kahi e pa an& o ka makani aheahe malie, me ka hamohamo ana ma ke kua. A hala'he elima paha minuke j .awe hou ke keiki, he hoai'ona o i ka hoi hou mai o ke ola. Hoihoi aku la ke kauka i ka pepe i kona [ makuahine,a i aku la. "Pololei [ ka'u i olelo aku ai ia olua e pili ana i ke kupanaha o keia keiki. j E hoolkaika loa kakou e ola keia keiki." Pane aku la 3ca makuaJ kane: "Aia i kou hooma-' i nāVanui mai." ī mai la ke kauka , "Aole la kakou ia mea he oia, j aka aia wale no i ke Akua. O ka kakou hana o ka hoao wale aku no. Ina aloha mai kela, alaila loaa ka pono." A ola hou ke keiki, hoi hou no ke kauka no kona keena, a noho iho la hoi na makua me ka pepe, me ke ano maka'u no o make hou ola, aka o ka make hope ana no Ia pau. A hala ia la me 5a po. manao iho la laua nei, ua palekana paha ke keiki mai keia ano make kiy)anaha maL Pela io no, no ka mea ola loa iho la ua keiki nei a hiki i kanaka makua ana ae, nie ke onawaliwali oie, aka pii ohaha maikai ae la kona kino me ka hikiwawe loa. " " I ka pii ana ae o kela keiki a ka wa kupono nona e papekiko ia ai, kapa aku 3a kona mau makua i kona inoa oYI ī nai&i. I ka hikl ana mai o ka wa kupono no kona hele ana i ke kula, ua hoohele ia aku la oia i kekahl o na kula haahaa loa i o ko lakou w-alil, no ka mea he ! ilihune na wahi makua, a hiki ole ke keiki ke hoohele ia i na fcul!T kiekie iki ae. No elua a ol na makahiki o ka hele mau nua mai o ke kauka e ike iaia nei l kela a me keia manawa, no ka makeinake sio o ke kauka e ike i ke ano o ka pl! ana ae o kona kino me kona alte pu e ike ina paiia e ano e ae ana kona ulu ana n:ai na keikl e ae, oiai ua har.au kupanaha ia mai oia, maii'iUli o kona ; make ana no ekolu manawa i kona hanau i,\ ana inai,

| H« maikßi*ka honua nel i ka 'poemaikai Koopiii in mea he lieU';r>„a fca mea e hsawi pio ele ana imua o na. aV.vAIA! mai ;a o 'ke akaheīe He pi launa ok loa kfkan' poe a haawi ole 1 kek.ihi men O fca iakou mea haawi wale ro oaa īia kUUAi p.Ur