Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 2, 9 May 1929 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

'"E k&la mai nn e ke kelkimalnne ui, kr: huike aku nei au S ko u manaw f>e no ke?3 noi au ;a u Aole ae o ko'u lunaikehala e maīiu au i kou ieo. Minaminft loa au i ka hoole 1 ke nol & ka Jede s oiai he hana kupono ole i ° fce keonimana ke hoole i ke noi maikai a kekahi leei# 1 , aka, o ke noi elike me kau, ua kaumaha au i ka'hoole aku ia oe." "No ke aha hoi kou kumu hoole i ka'u noi? ' "No ka ra;ea, aole o u makemake e Jli mai maluna o ko'u poohiM ke ko lko'l o kR pilikia e kau mai ana maiuna ou ke hele aku oe e huli i keia keor.Smana. E like no hoi me kou kaumaha no ka mea i nalowale, pela ana ke knumaha aku. e kau mal ana Vu'hou," Ku iki ilio ila o Mw Hale e noonoo ana t keia mau olelo hope a ke poo o ka oihana makaikiu, no ka mea, ike iho la oia na pololei ko ia ia manao, A hala he • manawa, olelo aku pōō olīa. oihana mākaikiu: "Aole anei ou manao he hiki no ia'u ke hele e hana i 'kela hana me ke a'o mua ole ia?*' Hoole mal U ke poo o ka oihana makaikiu me ka olelo pu mai; "He pono oe e hoomanawanui iki he mau la, malla hoi 0 oiU mai no-hoi ua hoaloha nel ou i kekahi o keia mau la aku, a eia nae hoi oe e lapa nei e hele e huli wahine me ka hemahema a makauknu ole i kesa ano hana." No ka pakela hook loa o fce poo o ka oihana makaikiu, hol ak:i la o Miss Hfile a ka hale a Wllamaiki i moe a! i ka po mua rr.e kf, m&nao nia,!ia pah'* a& hol ae oia ilaila a o ka Ike ole i ko la nfi hoke]f noho an;j, hiki oU- ke hele r<c? Jl&;)a T kona hiki anii aku n mnua aku Ih ] kama.no hoole mai 1» kela poe aole lak'u 1 lkf iki iaia a aolf,- no hoi 5 lohe i kekahi mea e piU ana nona, A loaa no iaia keia loro, hou mai la no oia a hoi no kona hokele me ka manao a luuluu loa. A komo no hoi oia iloko o kor.a lumi, kiihou aku Ia no oia i kana Baibala. Me he mea la ua lilo mai ka Baibala ia Mi«s Hale 5 keia wa i mea hookanaaho mai 1 kona.mau manao kaumaha, a ua lilo pu mal hoi Sa buke I puu hoomaha nona. I kona wehe ana ae 1 kana Baibala huli ae la ia ma loane mokuna 15. Heluhelu Iho Ja oia a hiki i ka pauku 5 hoomaha. Eia na olelo o keia mau pauku elima o ka mokuna 15 o loane. Owau no ke oiaio, a o ko'u ka mahiwaina. 0 ka i!^ko'o'u, oia kana e oki aku; a o ka lala hua, oia kana e hoomaemae i mahuahua'e ai kona hua. Ano ua maemae oukou ma ka olelo a'u i olelo aku ai ia oukou. E Hoho oukou iloko o'u, a owau hoi iloko o oukou. Aole e hiki i ka lala ke hoohua ma ona iho, ke pili ole i ke kumuwaina; pela hoi e hiki ole ai ia oukou ke pili ole mai ia'u. Owau no ke kumuwaina, o oukou na lala, O ka mea e pili ana ia'u, a owau hoi iaia, oia ke hoohua nui mai; no ka mea, aole mea iki e hiki ia oukou ke hana, ke ole wau. 1 kona heluhelu ana i kela manao hope, komo mai Ia ka manao iloko ona me he mea 3a ke olelo mai nei ke Akua iaia e mau oia i ka pule laia no Kana kokua mai i loaa hou ai o Wilamaiki, no ka mea, ke olelo maopopo mai nei keia olelo. iaia, aole wahi mea iki e hiki iaia ke hana ke ole o ke Akua pu kekahi me ia. Hauoli loa iho la oia i ka hoole ikaika loa ana mai o ke poo o ka oihana makaikiu aole e a'o a kokua iaia ma keia mea, a manao ilio la oia aok no pah'a i ae mai ke Akua iaia e haawi •i ka hliinai ana i ke kanaka. Na keia manao i hoomama Joa mai i kona maiiao kaumah me he mea la aole i nalowale kona hoaioha, Mai ia manawa mai hoomū iho la oia i ka heluhelu i ka Baibala ame ka pule aria, oiai no nae he hemahema lou koiīa leheiehe ia mea he pult\ E waiho kakou ia Miss:Hale « noho ana iloko o kona lumi me fcana Bai&a4a lloko o kona lima i e huli ae kakou no Wilamaiki. . I ka po mua a Wilamaiki i «oe ai j ka hale. loaa iho la

mia hc moeuhane Mu ka r>." uhanē ike akii la oia i k& wah • nt- t iKeia ai ma ka !uavai o >-<■ lakou homf? e noho ana no ma ua luawai ne}, a I kai nei hookokoiee ana aku nalowale hon-ia iho la ua wahine fiei a na la mf-a i. hoopulwa ae 3aja a aia oia mai ka hiamoe ana, Akahi no a !oaa hou ka uh3-'f 0 kela keikimahlne saia ma k« moe, Noonoo 3ho la o Wilamaiki 1 ke Kumu o kesa hoike ana mai 0 keia keikimahlne iaia 3ho Ibm nei, a pohihihl loa oia. wale Iho la no oia malīa pwl.u ua piHkla ;« kf-kahi o konu m;ri makua A h»U« ])« '» ><■ ia rtei noonoo ana, liaiil' 1 h"-: aku la w hiamoe O ka moo u>> ia a ala } ka puka ana o k« 1 kakahiaka nul a;na ae, I ka lua o ka po, lala no e 'hiamofi ana, 3oht ana oJa i~ke kikeke nia ka puka e kona lumi, Manao ae la oia o kekahi paha o na mea nona ka. hale, nolai'a ala ge la oia a komo &wiwikn;/, lole wawae hie ka paluk a iiele aku la e wehe. i ka puka. X ka hemo ana o ka puka, ike aku 3a oia he wahine i 3ike loa na h^!» jnT?~ < ana ; ik> aj niv hv nr)V i ka p" ma.muft ih--, ku». !.<■ la he &I.i ke hnom»Jama3a i'aia o?ai nae he aakl ka pouli 0 !a po. Aole wahi leo pane mai ke keikima'iiine mai» aka, ani mai la kona lUna iaia nei e hcJe aku. Ia wa me he mea la ua uhi mai ka pouli maluna o Wilamaiki, a hookahi wale no mea hiki iaia. ke hana-oia kona hahai mahope o kela keikimahine. Hele kela mamua a haliai aku la mahope me he keiki lio 3.» e halu-i ana i kona makuahine. No kekahi manawa ko Wiiamaiki ana 5 kela keikimahine m'- ka maopopo olt"iaja kh manao o keia keik:rr_ahhic e alakai nei a aole r.o hoi i maopopo iaia kona e lawe ia nei. Manap iho la oia e huli hou i hope a holo no ka mea, ua pii mai la ka maka'u iloko ona aks, aole hiki iaia ke hana pela; me he mea la he mana kupanaha ko kela keikimahine i kau iho maluna ona a hiki ole iaia.ke hana elike me kana i makemake ai. O.ko.laua nei hele no ia a hala mai na palena o ke kulanakauhale a ku iho la ua keikimahine nei a olelo mai la iaia nei me ka leo nahe a oluolu. fi Mai maka'u oe ia'u. Aole au e hana ana i kekahi mea pono ole maīuna ou, aka, e oluolu oe e paa mai ma kuu lima akau i hikiwawe kaua/ ; Ninau aku la o Wilamaiki; "I hea oe e lawe nei ia'u?" "Pane mai 2a keīkimahine ui: "Mai ninau iki oe ia'u i kekahi ninau no ka mea, he hoopau aanawa wale no ia. O ka'u mea e olelo' aI ia. oe oia kau e hana mai, oiai no kou pono ka'u e hana nei. He kupua au, a he makemake au e kokua ia oe, no ka mea ua ike au i kou naau; he makemake oe i' ka pono, a oia ko'u kumu i hele aku nei e kii ia oe. Aole au e lawe ana ia oe 1 kahe na ! u, aka, e lawe ana au e hoikeike i kahi o ka lua huna o keia kuahiwi i piha me na waiwai he nui. O ke daia, ke gula, ke kaimana, ame na waiwai makamae e a§ he nui. Aole mea ' hookahi i ike i keia lua huna, a i 0 oe wale no ke kanaka e ike ana ! ia lua huna ke hoomanawanui! nae oe a hooiohe i ka'u mau mea apau e olelo ai ia oe e.hana. Noiaila, mai ninau iki mai oe ia'u 1 kekahi ninau. aole no hoi e olelo mai i kekahi olelo ia'u, Owau wale no ke oleie a p ka hoolohe wale mai no kau. Nolaila, e paa mai oe i kuu hma a e hikiwawe..loa auanei kaua." Pae aku la o Wilamaiki i ka lima o ka wahiiie opio ui. A 1 ka wa i paa aku ai kona lima i ko ia la, o ka wa nona i pau ai ko?ia ike ame ka lohe, a me he mea la ua kaaw?le lea aku kona noonoo mai iaia aku, a i ka hoi hou ana_aiai o *kona iioonoo, aia hoi e ku ana oia me ke keikimahine ma ka ipuka o kekahl lua i maamaama aole mamuii o ka hoomaamaama ana a na kukui, aka. mamuli o ka a a ha kaūnana o loko o ua lua huna nei. Hiki oie iaia ke hoomaopopo o ke aha la ka oi o ka nani, o ke kaimana paha, o ke gula ha a o ke dala pah:i, no ka mea ' he nani wale no na mea apau ]

i-v .... Kt- K'.u KH I'.iU hU!"^ hntkf>ikf? ai iaia i na walwai mak,i; :.f ' ar. a ua ]ilo mai ia inuu i • ' " ii-i'u ) ia W iUnnfUKl. - Ntj ke-kahi mau 3a ka noho ana »»- _• !>.r. U'PM i it,i iinpe, uu ui inui la Kf ke- ! iKjni;'hui' j ia Wilammk! <• Jo,n 1 ! nk> <> oe kf waiwai Joa >. ka honua n*-i, ke hana na* 1 o<* ' Uk Jho la i )ccia mau ' ii <■",> wawi nui wai", aka, ho!<■ I ')'* i ike 3 Ke alanul e JiiKl mal' 1 ■- 'iei, a e haawi no a« la oe i ra kuhlkuhi ana i ka wa pono; ,k< »k" aku aii ua kupono e loaa ja 011o 11 kela mau mea. ; O Keia ke kumu 1 nalowale ai 0 W:!amaiki e no'ke ia afta i ka huli. a ina nō i hoomau na keiki ht.nu mehpu a ke poo'o.ka olhana makaikiu i ka hiiii. mle no e loaa o Wilamaiki ia iakou, oiai hē kupua ka mea nana i lawe inia ; H<* mak#»makr ko Wilamaikl 1 o <-.!r-!o &k'3 ona maki'n'.ak' 7 i )• < waiwfil Joaa wale mai ,nK: f >ii i oJf- a k:ihr oh» o kona 1 m ka maka'u Sho la oi;i 110 f «a, ua papa mai kr- knk)- ! mamne iaia'aōle e-ha'i'jki j kei kekahi olelo, Nolaiia oka noho e'kemu ole wale no ka Wilamaiki me kona Hni nui ioa e hoihoi koke ia oia 5 kona wahi o ka laj weia ana mai j Mam.ua nae o kona hoihoi ?a ! ana, papa Joa mai la ke kfeiks-_ j mahine iaia aole e ha'i ike i keIkah! mea no keia mau mea apau. { AOLE T PAU