Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 2, 8 May 1930 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA ONAMILONA I LAWE A HUNA MALUIA I KA AINA MEHAMEHA

MOKI'NA XXIII. KA PAKEI.E ANA_ " r ka lopr siia m.ai o_ka'Chalm-kai-.oha ma ke telegarapa r " n . "Ua ulu koke-mai 3a ka "> Uoko o'u o na uv.- P -on l'oili n.-' q ka'u wahi e he_le wua aku o huH. Ua nui ko'u iraluna n keia kumnhann a "" oK'lo iho la wau H0&.0 <S.u (- like me keia- Ina-€-manao āna o Heseka e kukulu i nona ma na >vahi wela, maI'a p.ihp e kini ana oia i ka papa r knra na Nu Olina, no va m«-p o Nu Ol3na hoi kahi e loaa rui ai ka papa o ka hema n<4. O ka mea nana e kukulu ka hale. e loaa no oia mai kahi a Hesekn © makemake ai, aka, o ka papa mai Nu Olina mai. Ua nno poeleele ko'u hiki ana aku ma Nu Olina. Ua hele aku wau ma kekahi hot.ele, nana i ka'u mau 3eta, a i ka pau ana ua hele aku wan ma na uwapo kumoku. "Ua hele wau me ka ninaninau ana i ka poe hana ma na uwnpo, sel3 ame na kanaka like ole e pipii mau ana ma na uwano. a no ka loaa ole o ka'u mea i'makemake ai, ua hele loa aku )n wau ma kahi a keia poe e akoakoa man ai. I ko'u hiki ana aku malaila, Ua loaa aku la ia'u hr- kanalima paha o keia poe, maloko o kekahi lumi. Iloko o kei« nuulu. ua hele aku la wau e "kamakamaillo me kekahi wahi .keik' oaele, a ua olelo aku la wau iain e haawi ak i no wau i ka huina o $5 ina oia e hele aku e ninau i ka poe e noho ana maloko o kn I'3mi ina ua hooili lakou i kek?hi ukpna napa no kekahi kanaka o Wa]*er B. Heseka ka inoa. Ua ha'i aku la wau i ke mno o ko Heseka nanaina, he kakau nupeoa oia a he kona 5 kaoaia o "Mano" ka inna, he kanaka ano e a he

minamina ole hol i knna dala." "He wahi oaeīe elen wahi i Simoa i hoon<Mi ,aku ai i.ke kamailio ana, "a 'ja nui'khna makewake e loaa ua <3ala nei ia!a »ne ka hikiwaw?. Ua pli ae la nia maluna o kekahi pahu bia % hoomaka ap la e haiolelo. I kekahi mar?aw*. e hewa ana no kana. kamailio ana, aka, ua ku kokoke aku la wau a hoopololei i kana kamailīn a-na. I ka pau ana o ke kamaiHo ana a kahi keikipaele. ua hele mai la kekahi naeie e like k?i eleole me ka ekl 'īalapu a oiHo mni 3a ia*u heaha ia ka'u e haawi aku ai iaia ina oia e hoike mai .ana i ka inoa o ka niokn i hooiliia ai o .ka papa, Aole -wau i hoike aku ua ake nui wau e maopopo ka inpa o ka n-oku. eia nae, ua olelo malie ;nku !a. -wnn « haawi aku no wau i $2 ina osa e ha'i n:ai ana i ka -ca ooloiei. Ua hookaawale a- ■-; i - --3-a "-a kekahi aoao oka iluroi a ha'i. mai la oia he hooikahi - r<\■:i'vki i hala ae, na hiki . i i kA—'.'i k'inak.i mai Nu O--r>?ā li.na o kekahi nioku ii kapaia o ka "Mano" ka inoa, a | o kora oi ia ':a >n e \ nana i hooi ka hooili i kekahi piha ■iapa. nnknaniani, ame na -oono kukulu liale apau.maluna "> kek-xhl kt\-> i kapaia o Sam Wak-i. ra mai oia i "e ano o Hesok:'. a ua pololei |oa. iUa olelo mai oia o ka Heseka hana makemake loa. oia ke ki~ 'n-' ?na ke dala i na paeīe e muir,ulu rtra ■ nr ?:wapo ame ka' haaT.i ana al-u i mau a-, oana eial-a no ka liulahula ana rs ur n s -3ols>. ITa1 T a hikL i keia kannka ke '-u mai maluna o ka -"oku a h.ouloi ī'.i '' t ke daia no *-rkahi mau l)Cra 'oihi, a Wki i ka p\n s ;if-v\lr o ka \nvapo i na \'a iKi- 'ho In -vnu un pololei - uv ,„ a w,-, 'mawi aku la v -ins i k,-. £2 n\c oielo pu aku - va ho fiO iaia Uia oia e 'v'ki ke k:t]vkuhi v>uū ia'u kahl .< k\i ka vSa;n W ika. X ke kokoko ai u ak". t ko kuluaimoe, ;a hik 1 . aku la ?>-.aua kahi e ai'.i ko kun;j mnioko o kekahl ■>'. T\' ,»ku iku la ! ko';i a lv)e aku 1:\ «0 r -lo:*: H<rva " makoo !oaa r,a" 2®>a apau ka L l -- o n-., K-k īM r on mai Ika'u nia{l ;,\sa n4l la ■:a 1 u: Uclq ak:? ka"|»\aiamao '•:o km ■ kti;'Ui Wai>:\: va.">a. ma aia | :ia V":? H kikahi *hoaloh& ! ka!',:Ko- o 'ī u.v !t.;'v i ka Ua

lawe pu aKu la wau iaia, no ka , ua n)«iricnmiit; wa|u e hoo" 1 ° hana iaia. Ika wanaao o k?ka-' -hi -4-a-€7-U2riūaa ai?u' Ia au niālamamoku nei ia mau& a ma ka_ ninau ana iaia, ua plelo mai oia e holo aku ana ka vana. Ua piha loa ia (j>ia i keia, manawa, a ma ka'iL_ -ana iiaia e'ae mai ia'u e kau pu me ] [lakou, ua ae mai oīa. O ; hoaloha hoi, aohe mea nana -e hookaawalo oia e hele pu me a'u 'ma ka\ huakai, a o.Beneda kona inoa,* a _ 'iia hooholo iho la wau § lawe pu iaia.' t i i "I kekahi ia ae, ua hui .aku la wau me ke kapena o Paka kona inoa;, a oluulu pia ma na ano apau. Ma ka\s hoohe)e kamailio ana, ua hiki afcu maluna o ke kulana ; a me ia ka hoohele kamailio ana a hiki i ka pukā ana ae o ka i-, noa io Heseka, a maopopo iho la, ia'u o Konela Makiniiaea mea; i kukulu ka hale, a o Havana kona wahi noho. Ūa _ manao wale ae la no wau no Makinitaea paha keia piha ukana a ka moku „e lawe nei, a ,i kalua o ka la o makou ma ka moana, ua loaa 'iho la makou i ka makani ikaika a mai ko makou ala pololei aku a ke, komohana-hema. I ke ahiahi o" ua la nei, ua ike aku la makou i kekaihi mkouahi holo lealea me he ala e holo ana no Nu Olina, ua kaa ae la oia'ma ko makouaoao akau. TJa nana akli Ia o Kapena Paka i ua mokn nei a oielo a,e ia: " 'O ka moku kela au i kamailio mai ai ia'u. E Mr. Simoa, o ka ■Mapo" kela.'" kupaa oia mā keia mea, a i ka inana ana aku o ka malam nioku, ua hooia mai oia 6 ka "Mano" io no keia. He hookahi milei ame ka hapa paha kona kaawale mai a makou aku, ana keia! ka-wa i ike ole aku ai makeu ; i kona inoa. Ua mappopo loa ke ano o ka "Mano" i ks?ia mau| mea, "a ua olelo inai I^ua

aoie laua i hewa ma keia koho aaa. 1 ' "

M No ka ikalka launa qle mai r ka inakani, ua hookauluaia ko makou hiki ana aku i Havana.a hiWi ka Poalua, I kekakahiaka. I'ko! makou ku aha aku, aohe o Konela Makinitaea i hoea mai ma ka uwapo, a ua"nui;ka'u hana oka hele' ana e huli iaia. M;\ ke Vedado kona wahl noho, tta kau wau maluna'o ke kao a holo aku e ike iaīa. Aohe oia i loaa aku ia'u ma ka 'hale, ua hala aku oia no na U: alualu aku no wau no kona wali; i akn ai. I ke awakea o ia la, ua loaa a ku la oia ia'u. "Aik ihea o Konela Makinihio ? keia wa?" wahi a Ci]iakne?> ninaju koke mai ai. " ! f 'E I h'ki inai ana oia; maane--1 kokOke oia e hiki mai, r walū |Simd>a i pane mai ai. ; ir Ua hel i aku 'nei o Jack Kivini £ kii iai t jl koimaua ike ana ua k(i mai ou'kou.iua hele aku'nei o Jack Ki vini e kii iaia, a owau !hoi, V 7 -. mai nei wau e haawi i |ko"u mar hooniaikai ia Miss Garmociy." wehe ae la o Sim6a i k<"vi papale a kunou aku la ia Oarmody. "Aole i pau hoi ka'u moole-o " wahi a SJmoa i hoomau ,i' !i ke| kamalllo ana i kana leloJ "t ka loaa ana aku o Konela Makinitaea ia\u ua likt i oi;-. me ieekahi ilio huha. a| ua ( mai oia e kaupale mai 'ia'u. t" • ' oiek mai oia aohe o*u| kulcA- ;v e ai Ina oia ua hivts-. : , kek?hi hwle Reseka. No fce'vr tfee uia aoho hiki >v' ke Mal mai i ka\i n ea; f m : '.e al, ua hal p&u aīiu la \\ v: \ na| mea ap»u o pIM jsitui ! hihia. Ta manawa ua iuku r la kbna mau maka a kokeki o hemp iwaho no\ona [pilia - I kinohi, aohe ona i- u naoib i nu v i i kanyailio ai. eiia nat\ mahope m|vi ua kona manno. t T a oltki r_-al o'h he Uanaka kuawiU o Hesck.. -• aole oia e hook\vufeuvi Wale a!o ana ! k«?kah! X io v u V; vmau ana aku t ke kam[\llio ;r.xu ua auo ohioiu mai la kena nao k hal pau nxai la I na n>e? \ *"Aija nuxUina o ka !iK>kup" ! "' hea kahi i kukulaia al ka b.a» ' wah| a Miss Carmody! i nin aku ial !

"Anle ka h?.le i kukuhiia rna■unn o keleah? -moleupun. s ,-* wah ; Piimoa. ma ka Aeka'. o " kahl ileii ai ki hnle. vn ■* -> h?ma o Vera Kurase. Ma k,~ <Miela Ma&inl aea hoakaka, he vahi'keift 1 loaa ole a e tke 010 i At paha no r».v,i h\« :ah;fc! he Aoho hr helo o na līikini anw? ka n:\ka Mekiko ws keia wahl. ua hē mU na uhane iv«o o ke s wahi» no ka mea i ko au Ka»tn k»? kekah? Hmklnl k;\ mn k??s w?"hl. Ah* 'w* )te h? *nhi * kahe ana e ke kaikuono e hiki oe ke il?e akr* ! a ! ? wle ne> a kok->fc *«•>?. aku \ ka a?»kai. He no ota o w*ira t> "Hai-io;' kix 4 I - wnhi. D na &nv *o,>\\i ?; e hofto nm + hookowo * ■ W, ew* <* pnu lsVti * u; 1 h?hn r>*s o ka hookul r ■xf :\Vr'\ko'A o ki? "iwa. h. el ■ o K!rMi affif Korcl« "Makh\i 'nea M ■■' * t ■ O Ki".".o*r s M«ikr-ntv3. 'lie ka kino ola mP Tvut e fcc\\s ar. o Kofta tehelehe, a o V >« heh>he!rns. o!e?V & kf»ko wp ko kekalv hapa H" -V He ano h\nhtj Vona rsiW.«>-, - m o konii ano fto V

iho. ? T No iv ; ea e piii ar ai k% ike muv\aona o HeseHa .hs_K&k '. N U Makuiikua, ua Ike rxa J»- , wu īa mea »»a ua { ; u\ uiua ae nei. Ua li*Ji*i& lee- . \«ht «eiiko un\ *-aona o iaua ao ie kukulu ana i kek&hi hsk 43 ilcseka niii kf\ aekai o ke Kai- _ ;uono o Mekiko, e kotoky aim i .'era Kurus«?. Na H<?>eka pouoi xo i ke kil o k,i liaīe, e& ;at\ Uii hooko»v ilv:- -j Makīaii kekahī s'.iau h<\x>)ohlolL Ca \!ak:'.v.:ūe<.i i ka pipA \a 7\u o:i:w. A:;:e eko;īi aoā ,an;aiu=. «;a hj!o aXv. la?vi)a no' s::\ v.ahi ::o \e '" >-vi \\& uk-. Ma Vcu; Kur\«- ua :o«a uni keknhi i'.;,-.;: .".1 nku b'; h\koi! ?V Vr Xfih>.S v > hi\r,a. O ka'v,-v.-? hoilo pu aku ;v= a=c Ko-.e 1 .» Ma* hnUiea, he ham lako:; , 0 Ma.initi\t>a iv.>\ " He h ki «nri ia .v *t- v Aku ,4 iiiA&OU UO si.ī > U 4 Misg; i Vū;« ; ;«tia si ke Kou<^ O kahi ; ;v s V;-o tr.us ! t\\ a s ka \h;wlelo v.v mho> aūv;\ o \";eilks «Aloko r.o !c, 0 Hall ' .; k& "K*.\ e .ue ku~ kckah. : e eWe- '