Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 13, 31 July 1930 — HE MOOLELO NO KE AHI KAHI ONA I LOAA MAI AI I NA KEIKI A MAUI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE AHI KAHI ONA I LOAA MAI AI I NA KEIKI A MAUI.

E;a ke kjmu i ioaa mai ai kc ah', «-Ihi a j x c i OMO īftīii ai, penei; O Maui noho af me Hina, hanau mai o Maui-mua, Mauihvpt-, aaie Maui-o-ka-iana, he poe keikikane wale no keia apau i hanau ia mai ai g F-r t a, a o lumā. mau a keia po? keiki i kola a me keia la o ka puni a ka lahui Hav;aii o kela au kahikn n k.y. ame ka oimuai, a i keia au naauao (iiupi ; he keu a ka puieiuha a he moiowa maoii no, e aho no na wahi elemakule, na wahine oo a me kahi mau opio no o na kuaaina he ike ia aku ke kaula'i mai o ka upena a poe ike .no - *, ..upena- t?--oia af-fca-«uU. - A penei nae ka lakou hele iiua i ka īawai'a, a īa iaKou nei e īiolio ana ma Kaupo, Maui, makaukau iho 2a o Maui-o-ka-lana e'holo i ka lav.'ai'a a oielo aku ?a ;i kona poe kaikiiaana:' E, 'kai.ka-malie o Keia ia, holo paha kakou i kai no ka mea. ua, aeie a maimo ke kai a he la ole o ke.au 1 ko paie a he i:.otKahi o k.e au. A pau ka ianei oloio ajvd, paue mai 4a o-Maui-r-ua i keia mau olelo: ;;Aoie make hoio o kukou i keia 2a, no ka mea, ii<2 Oi k?ia 0 hu ia 2220, o keia. ma.lie. a kakoa e ike aku nei he maiie kakam£.ka, aia awwi a kau ae Ka la, alaila, ike aku qc e okaikai mai ana a o ke ala mai no īa o ka makani, aoie e emo o ka hor koke inai ho ia o kakou, a e waiHo no ka lawai'a a ka ia malie. 1 ' Aiaila pane hou mai la o Ma'i'(A","Jana i ka hanau 'maa nte ko a.:o paiienehene: "E. ke kuhi nei au i kou hazc.'j mua 'an'a no -makou he. ike oe i ke kiio ana i ke ao o ka h - pī p ka aole, he lenaiena ni>io «.'a!e iho no kou e ka hanau pane hoohūakeo mai' !a I:a hanaumua oia o Mauimua 1 ka ookii: "E. auhea oe e ka pokn, aole -, r . ,W. nif . a , i ī 'jtv, irr>i[» V"».":, a penei ka'u ouli i ike ai:" "Aia a hiamoe aku oe a hij: : i. ku, iv cii6u<i. o kai o ke ao a potxa >h,n ■ naiu īioko oka xnaaknn, c maUe auarej, ho:, oia ka'u ouii ī ike a ī lohe oe e kuy pokn. "Huaha ia auanei hoi f e hoio P£Uul kukOu iiuimuii o kau koi e kuu pokn aioha;*

Hoolaiekile mai la o Mauimua ; e hapai i na waa, a pa i ke kai no i iakou nei. ! Rape.ua aku la no hoi na waa, a pa i ke kai, alaiia, makaukau lakou no ka holo i lawara, ' la iakuu nei i hiki aku, ai i kohala, ike aku la lakou nei i ka a mai q keia ahi i ko lakou wahi pupupnhale, aiaila, olelo iiai la o Mauiokalana i kona imu i'uananau. | K.. ~ ' i !•(. „ ai!. Nawai; la 5.01 hn ui <> i mai ia 1 ko : kakou waoi h>. k(a a ke kuparia\. *> . < pane mai i ia kona mau kaikuaana:: 1 "Nawai hoi, e hoi paha kakou | i mo'a oua ai na kakou. Ka! j E iioomau nu kakou a loaa man oha wahi i'a. alaila, lea ka hiamoe' ana ua maona."' 1 Holo aku la lakou 1 \i k i ke ko'a i'a a lakou nei. aole ;: eilno loaa mai la no na wani ka-l una ia, o ka hoi iho ia no īa.mel liii maiiao ht* ahi 110 ka pono. A ia iakou i pae aku ai i kahaone, haalele iho la 0 Mauimua 1 ka waa a holo aku la e nana i kahi i a ai o ke ahi, a ike mai la nae o Kaalaehuapi, o k6 v lakou kuehu ae la no ia i ke ahi a pio a pau nul aku la i ka lole. Ku ioa īho la o Mauimua i ka hoka a me ka ho-aa a hoi mai la «t h»ki i ku luN'u hah.\ a . . u ka i)cr .-ia'-.hale; '"Pehea niai nei ka hoi ke ahi?" a pane aku la no ho» kein Aoiie ne ain. ua pio ke .ahi. ke kuhi nvi pniia au iu- kanaka, eia ka !■ k. n.oa vana ke . 1 :-.a " kakou ua pau ' ka j; ' '\i .iinueia c :-rir< poe m:n-u Mnmuli o ki'i. ikt ,s hoomao popo ; !\ui r ka aihuei.i o Ka iiiaia a lakou. nolaila, aole 0 lakou hele h»Hi i ka lawai'a ia iiUiU i.i liv> Kil C ii llV)U inai ana ke al.> a u.i po^ 1 manu i",„ 1.1. !, t~ a i"vu mai <: ki ahi. Alaila. hooV.i >~ a »'lO la lakou e iioio iwni inkou ! sa iawai'a. a ' ,vo .v»kv- , nvU u.. .. niolohu.lehu -'n- >ke >kr no lako;; Ika a hou īuai f ahi.

Peia lakou nei i, hooluhi v;ale ia ai aohe nae he loaa Iki o ke kolohe, 110 ka mea, ua maopupo ia Kaalaehuapi he eha no keiki a Maui iaua o Hin^u A i ka wa e hoio ai na keiki a Maui i ka iawaia, helu aku īa 0 Kaalaehiiapi i iia nui o L&iwu a pau pono, alaila, lio'a ke ahi a pulehu i ka maia % Maw ma 1 kanu ai a na keia puulu manu e ai. _ 1* " Noiaiia, mamuii o ka noon,oo Imalkai ana 0 Mauimua, ua.olelo aku Ia oia i kona poe pokii: "E, apopo holo oukou waia, owau o kakou.ke noho, alaila, o ka hokeo a kakou mamua ia o ko'u wahi e noho ai, a e uhi oukou a paa i ke kapa, alaila, holo aku oukou i ka auwana, a at- mai la no.hoi koua >mau pokii a a ka holo iho la no ia-©-iīārpoe-keiki nei 1 Ka iawāl T aT lke mai la o Kaalaehuapi i na keiki a Maui e holo ana i ka lawaia, helu naai Ia oia penei: IO Mauimua kela, o Mauihop Ikela, 0 Mauikiikii keia .a me [Mauiokalana; ike iho la oia. ua jpau pono ua poe keiki nei, aiaila, ho'a ae la ua poe ala.e nei i ke ahi. pulehu ka maia. Aole hoi i mo'a iho ka maia, loleio mai la 0 Kaalaehuapi i koiiia mau hoa: ' E, ua mo'a he keiki nnma ka ;Hina i ke aluaiu me he puahio'hio ala ka mama." Ia Johe aiia no o Mauimua ia manawa i lele aku ai oia e hopu a paa o Kaalaeliuapi, a elelo aku la ua k'eiki nei,-. "Make oe ia'u e kena alae, eia no ka hoi ke ahi ia oukou e hyna mai nei e keia poe manu aii'iue i ka maia a, makou o ke kanu ana a 00 he kii waie inai no i ko ha'i waena e ai ai." Oleio mai la o Kaaiaehuapi: "Ina au e make aoie' e ioaa ke ahi ia oe i mo'a ai kau mau mva apau." 1 Aiaiia. kahea mai la ka hapanui 0 na alae: "E Kaalaehuapi e. paa ia a paa ke ahi, rnai ha'i oe." ■Pii ae ia ke kai 0 ua wahi Maui r.ei a iiuoraaka iho ia e wili i ke kani-ai 0 ua wahi alae nei :r.c ka manao e pepehi 110 a make ia manawa. 1

Olelo hou ae la no ua wahi alao nei: "F ola au i lc';i ke |ahi la oe." I inai la o Maui, i"aia ihea ke ahi? Aia iloko 'o Ka ha o ka ope." _ O ko ianei hoomaka iho la ne. ia'i ka hiahia. aole.no nae he wahi mea a a'ae, 4 olelo hou, i'\ku la no keia: "Aia ihea ke ahi?" 1 Kuhikuhi mai la kela, aia iloko o ka ha-kalo, noke no keia i ka hiahia, aohe no he a, o ka ha o ke kalo ka i hele a poopoo; .aole he a iki; o ka mea ka ;ia i owawa ai ka ha o ke kaloi ame ka ape i ka hiahia mau ia. ana 0 Maui. ■ Aiaila, ninau hou no keia: 'Aia ihea ke ahi.au e huna mai ;nei e keia wahi manu?" 1 Pahe no ua wahi manu nei: 'Aia i ka iaau maka." Noke 1 o keia i ka hia, a aole no he a. | Ninau no o Maui, a 'pela ka 'nana ana a Maui a i ka laau maioo loaa ke ahi, a ia loaa ana |o ke ahi e hiahia aku ana keia ii ka lae o ua alae nei, oia ka lulauia o ke poo o ka alae a ka|kou e nana aku nei a mai ;a la ;mai ka ioaa ana o ke ahi a hi ;v i keia la, O ka hana a ke ahi,r he mea je mo'a ai 0 ka ai, ka i'a, oia no .n-n kekahi mea e kokaa nui ain i ka hana a ke kanaka, no ka mea, o ka mahiai ana a kekahi poe me ke ahi e puhi ai i ka mala u-aia, alaila, kanu akn ka lau. He nui aku no ka hana a ke ahi o kahi mea keia i hiki a iawa. ■ . .