Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 20, 17 September 1931 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Jaia nae e nooiioo ana, hoomaopopo iho !a oia aole I hoike mai na opio elua i lea lua o na kumu i makemake ole m -iaia e lawe i na oplo_wahine; a"ka manao iho 1a jno ,oia aole .no paha lie waiwai o kona ninau ana aku ia mea, oiai ua hoike mai 1a tio na opio kane iaia aohf waiwai o ka !awe' ana i kela mau wahine, nolai! f r ! knhcaJhou ole aku la oja ia laua. Makemake koke ih<? la no oia e hoolale koko* no i ke kaua, nolaila hoouna akt? Ik oia i kokahi o kona mau alalo e kii ia WHamaiki a mo ka wahlno hapa moo <■- hele mai e hui me ia j kokahi po ae. .Nolaila i 'kokahi po ae hoea aku la o Wilamaiki a mo ka wf>hiHe ha« moo i kahi o ka haku wahine. kali mai ana no hoi kela o ko laua hiki aku. Me ria helehelena hoihoi a mohaha ia hoea ana aku o Wilamaiki ma imua o ko laua haku, a ua lilo no hoi ia mea i mea hoolana nui aku i ka 'manao o ko laua haku. līaawi na lulu lima a ninau mai ka haku: "Pehea olua a me ko oliia mau hoa?" "Olelo aku la o Wilamaiki ma maikai no m€fa a me ko maua mau hoa a ke ku makaukau n*i mak>»u no ka hooko i kau mau kauoha me ka hakalia ole i ka wa e loaa ae ai ia makon." "TJa pono, a oia no hoi ko'u mea 1 kauoha aku nei ia olua e hikl mai ? o'u rsei, o kakou wale no ke help ana ma keia kaua. a 0 ka nui o kakou e noho ana no īakou mahope tiei ; ho ka mea ua a'o ia mai au aolr- e lawe a nui na kanaka. A ua a'o ia mai au o olua waln no ka'u e lawe. Aole o'u makemake e hookaulua hou aku.. f Hookahi wale no mea pilikia o ko'u a'o ia anā mai i ke ao kakou e hele ai oiai 0 ko'u wa hiamoe iaAohe pilikia no olua oiai o k<> olua~wa ala no ia, aka e hooko ana au i kela a'o i mea e lanakila ai kakōu ma keia kaua aku oiai 0 ka lanakila ko kakou ma£emake. Ia kakou e hele aku ai e hoolohe loa olua i ka'u mau ole 10, "Ua a'o ia mai aole kakou e hoomamao mai ka punawai aku a ianei i alakai mai ai ia oukou a hiki ia neinei ka mea Ikawa e ike m#i ai kela kupua ia kakou 0 ia no kona wa e hookuu mai ai i ka wai 0 ka punawai o luna a e uhi ia no auanei ka aina e' ka waj e ole ai i kekahi mea hanu ola ke ola imua 0 kela wai, a ua a'o ia mai au 0 ko kakou pakele wale no o ia ka hoi hou ana mai i ka aina nei." % "Ninau rnai Ia 0 Wilamaiki a pehea iho la e pio ai kela wahie kupua ia kakou" e k°iJte aku ana ia olua ia mea i keia wa, aka e īke ana no olua. Kolaila e ho'i kakou e hiamoe *ir *• nui o'ka la apopo e hele kakou. Mai hoike olua i keia mea i ko olua mau hoa, Aole i keia po aole ko hoi i kekahi manawa aku a īa a niahope aku 0' ko kakou lānakila ana o ia ka wa e hoike aku ai ia lakou e kali nae ol.ua a olelo au ia olua i ka wa kupono e hoike ai ia lakou i« mea. Aohe pilikia nlc> ulua. no ka mea e hikiwawe ana ko olua hiamoe ana i ka wa ■no epa ai ko olua poo ina uluna. No'u hoi aole'maopopo o ka hiki ia'u ke hiamoe, oiai ua hiamoe au ,a a-na ko'u makahiamoe. O ko'u ala ana anei no ia a hoea mai la olua. E hoao ana no nae au e loaa i ko'u mau ka pili. Hookuu iho la lakou a hoi aku la ka jwahine hspa moo i kona wahi o Wilamaiki no hoi-i kona wahi, I hakalia no a pa ko laua mau poo i Ha uluna poina na mea a pau. A hiolani aku la laua me niolopua, No ka haku wahine hoi lola wale iho la no <>ia iluna 0 kona moe no ka hiki oie ke moe oiai ua hala kona wa hiamoe okeao 0 kona wa ala keia oka po. Hele no hoi a o ke ao wale aku no koe, ē hiki aku af i kona wa hiamoe maa mau ka-ia loa ia aku la oia i ka hiamoe. 0 ka moe no ia a hiki i ko Wilamaiki hoea ana mai me ka wahine hapa moo i kona hale. Oi kali aku laua o ke ala mai 0 ko laua haku a hele aku no'ka lakou nuakai. Aole nae a he mea ala iki ae o ua haku nei o laua. Hele aku Ia o Wilamaiki e hui me kekahi 0 na aialo 0 ka haku e noi ai e hele e hoala i ka haku. Koole ia mai la laua me ka olelo ia ana mai aole lilea aa e hele e hoala i ka hamoe o ka haku. no ka mea, he kauoha kahiko ia na ko lakou haku. "Aol'e mea iiana e hoala i kona hiamoe, aia no a he ala maol! ae no hona." Nolaila, aole mea hookahi o lakou e aa e hoala i ka hiamoe o ko lakou haku, oiai he hoopai ikaika ke kau ia ana maluna oka mea e hana ana '. * Hookahi wale no hana a Wilamaiki ma o ia ke ka-■U.-aku i ke ala mai 0 ka haku, hele no hoi a koJcoke e poeleele puoho ka hiāmoe o ua haku wahine nei o laua. Ua poina loa īa oia i ka mea e pili ana i ka haiia 1 kona puka ana i waho a komō iloko 0 ka lumi hoōkipa a ikeia Wilamaiki ma akahi no oia a puiwa ae a hoomanao iho la iua hana nei a lakou i hooholo ai no ia'la. Nana ae la oa'a a īa hoi ua kokoke e uhi mai na eheu 0 ka poeleele a mihi loa iho la oia no kona pauhia loa ana i ka hiamoe» " j No Wilamaiki ma hoi ua hakahaka lou ko laua mau houpo lewalewa, ua piha loa ia hanale a ua nele m keeni pulu. He manao ko laua ika hiki ana mai i iia hora aiaaawakea e hoS e paina, aka, oka maka'u 0 ala ae ka haku wahine i ko laua wa e hele ai e ;vi noho iho la no laua me ka hoomanawanui i ka eha a hanale. Ua hoohauoli ia nae laua i ka ninau anai mai o ka haku i na ua a-i laua i ko laua ainaawakea, k hoole aku no hoi Ijiua nei. 0 ia ka wa a ka haku w'ahine i hoolale aku ai i kona maii aipupupuu e hoomakaukau mai ī mau mea" at na lakou. He manawa pokble kukul u una na' mea ai like ole iluna o ke ai A kono mai īa.ka haku ia WilamaiKī ma e hele lakou e hoopiha i na'lua oka inaina, Oiai lakou a-i ana olelo mai la ka, haku. a pau ka lakou ai ana e heLr koke lakou uo ka lakou hana, h.o ia ka \va h ka walpne hapa moo i olefo aku ai iaia; ao!e e hiki ia kakou 'ke hele 1 ka po. no ';a mea aole e h£ki ke ike ia ke Olelo mal !a ka ; haku: "0 mn po ka wa ikaika īoa| 0 ko'iL mau maka i Ka ike." J * Olelo nuuja ka wamne hap.-> moo < ka nieA apiki; "Aole qe i ike i ke ®ahele e hiki aku ai 1 !ka aina o kela wahiiie ku&ua." 5 1 N'inau nhai W;< hasu: "Alaila he pohilnhi loa ke alaheie e'hele anu ai i'.kona wahi," • ...-

Ae. "walīi a ka wa}iine hapa nioo i pane aku lu ana ak'.;. "i vt . poiiihihi Tio paha kf «ui uiai he iau aku maloko o ke kai ka hele ana a cu- iTuna a hoou Huna i ka \\ alia' <> i hoonoho ia ai e kela wahiiu* kupua, a p&pa aku no ia o kpna aina. Hookahi mea"j>!lifefa oia ike, am i nee o kou mokupuni, 'he 'waW™ oko» keia a kou mokupuhi <• ku -jaj. IX, wiahek' • h ! ki aku ai i ka aina o kela wahine kupua.,, *"*'/ ■'* i li*s oi*iio kau j -olalo mai ia 4 he nae l'o no ko r , mokupuni, aka nae 'he ho'i no oia a ītia.a mātir "oitCH e ku ai; a eiat.no kakou ilalila i keia '' H Olelo hou aku la ka wahine 'hapa oe e ko maua haku' maikai, hc wahi ninau ka*ū i mafce|*H make ai e niuau aku :ina he mea oludlu---ia'-l ; kou hino^H hauo. . ! XZU Pane mai ia ka haku wahine, "mai hopohopo i S.g: ■ ninau mai." % |l "Eia ka'u ninau i makemake iho la e ninau ak|fH i kou hanohaon, o |a keia heaha kfi kumu; i nee ai koif H inokupuni?" _ .-'"^H "O ke kumu e-a, mamuli no ia o ko'u makeTn&k:e J H oie e loaa ko'u aupuni i ka poo 'hull lionua. 'Mai ko'uPH wa mai no mai kinohi loa mai keia holo pee o kefa f H mokupuni a hiki i }teia la, o ia ke kumu i kapa ia ai ofH keia mokupuni o Kanehunamoku. Nul jka poe e huTFH| i uei .i keia aolo nao he loaa i'ki" Ua i]iki loa'H ii keia mokupuni hele ma na wahi a pau i makema ke ia ai oia e heie, eia nae, i na wt a 'pau e liēle ai keia' H mokupuni e ho'i ana no oia a kona wahi je ku ma'u al*'H oiai aole mea i ike i keia wahi'• -aole- ••nor:fre?l*flEi; ke hefe*H mai ia nei, mamuli o ka pohihihi loa o ke ala, 'o oukou~H mai ia no ka poe i hiki i keia wahT*mai ka mu-ana o ka honpa a hiki i keia la, a o ia ka mea s H nana i hoopohihihi loa i ko'u noonoo. '""V Xa wa i olelo. mai ai o Wilamaiki maua maikai ua maikai maoli keia hiamoe loihi loa ana' |no ka mea ke haupu.wale mai la no au o 'oe ame i wahine kupua he mau hoahanau olua; i na pela fo ala?-'" H i la aole pono olua e hakaka." ' !*■ I Ninau mai la ka haku wahine: "Pehēa hoi oe T imaopopo ai he mau hoahanau maua, no Ita mea, aofeTH i au i ike i kela wahine, a pela 110 paha k'ela wahihe, jno paha hoi oia i ifce ia'u." " I Oielo mai la o Wilamaiki: Aole no āu i ike ha?H I pili olua, aka he haupuupuu wale no ko'u iloko o'u; jo ka mea ponq i ko'u maj»ao e akahele kakou no Jmea o make aāuahei hoi kekahi o olu% 1 ka i'o ja ko ka olelo i kaulana, 'I make no o Pamanō i'ka i'o ) «oi' "I na no hoi kakou e hooko ana i k'o kalkoU ji kuka ai a- make kela wahihe kupua oiai iid Inae he keikuana a i ole he keikeina paha ia nou aol#*« ji. kana mai ka menemen.e,. a. e ili mai' aiīa lea jana o ke kanawai eono o ke Akua maluna o kakou."'