Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 44, 3 March 1932 — HE MOOLELO NO KA MAKAIKIU OLIWELA KE KAEAEA HANU MEHEU MAHOPE O NA POWA —A I OLE— Ke Ahikoe o ka La Makani, Pulupulu Ahi o ka La Ino [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA MAKAIKIU OLIWELA KE KAEAEA HANU MEHEU MAHOPE O NA POWA —A I OLE— Ke Ahikoe o ka La Makani, Pulupulu Ahi o ka La Ino

l , MOKĪINA 1. INa La mna o kona ola ana— tnau hana alwalwa mna loa Iwaena o leona mau lioa I kamalll— līoeliala h<* ehia | mau efa no ka !aua rnan | hana— LHo nae laua 1 man | Hoaloha olalo nona, • I a hoea ana oua p«\)3u ma- '. ! ii.-i iru t ka waha o ua lua--1 * /tij< ne), ua paa Iho oluna 1 ~i.i i<i me na laauhihi e htiLi>a, ka mea na.na i keakea aku i ka ike ia ana a na 'maka !0 ka lehulehu, ma ia wahi i 'haawi aku ai ko kapena i ke kauoha i kona mau makai no ka hoao ana e loaa i alanui no lakou e puka aku ai no waho, a heie no hoi a wehewehe k'aiao, oili ana lakou nei no walro, ā o kahl mea hilu loa aku, i huli Iho ka hana o ke kapena makai Hale e nana i kahi keiki, aohe ilro la ua wahī keiki nei, no ka mr s a, ua ahaj aku la keia noho i ka aie. Ke noke ala ua kapena nei 1 i kii nmau me ka huli pu ana 1 !ua wahi keiki nei, aole nae he i loaa iu lakou rna ia imi ana, ke hele loa ae la e maamaa hoopau okoo a'e la lakou i Kā am ana a mjll lioī pololei aku la lakou no ka halewai.

I ko lakou 'hoea ana i ka hale- | wai ike iho la lakou maloko o ;na nnpppn n G ka po«/a ia ana o kekahi poe kamalii kalewa nupepa ame ka nalowale pu ana o kekahi puaH makai holokoa me ka maopopo ole, aa nalowaīe maoli anei lakou a i ole a ia anei lakou ma ka meheu o na poe powa, no ka mea, aole he hookahi o lakou i huli hoi mai a 'hoea i 'keia kakahiaka, ua kohokoho waie ia ae no na kekahi poe keiki m o lakou Keid iīiau iiana, o ka oiaio iiae aoie ioa peia. * Xka hoea ana 6ka puali ma- | kui no ka halewai, ua hele aku ia o kapena Hale a hoea imua o kona poo a hoike aku la i na ? v ea apiu anu* ka loaa pu ana la lakou n ke alahele huna o na powa i loaa nae mamuli o kekahi wahi kelkl malalo o kana iioii ana i loaa ai ka puka, a ia no kela hale iwaena o ke ku'lanakauhale nei.

I ka "loht ana o ke poo o na 'iiiakai ua koi koke aku 'la oia iaia no ka lawe ana iaia e kuhikuhi i kela wahi ma kahi alanui oioli, eia nae kahi mea apiki, oi noke wale iaua nei i ka imi aole he wahi mea a loaa iki, a ua komo pu mai la hoi me na k'amaainana o ia wahi ma ka huli ana, a aohe n© he wahi mea a loaa iki ia lakou ua wahi nei.

[ o keia loaa ole ana, ua nui loa ke pahaohao o ke kapena makai Hale no ke kupanaha maoli 0 keia ualowale hoiiua ana o kela wahi, aia nae he wahi luahme e noho ana maloko o kekahi lumi i hoea aku na makahiki ma kahi o ke kanawalu, a ua kamaaina pu ia no hoi oia e na poe o kela wahi mai kona mau la opio niai a hoea wale mai ia wa, a o kona wahi nae ia e noho mau ai, aia nae iloko o ke poo o na makai he hoohupi ana no ua wahi luahine nei.

Nolaila, ua hooninaniiiau aku la oia i ua wahi luahine nei me kona nana pono ana aku i koy r iau n n akr aka, aoi e nae he ioli ae o kona mau helehelena 5 la hoi no kekahi mea i; ■ — aieu ai oia he oie !oa oiai nae kana mau oieio e lho-u pono aku ana iaia no koiia ike i ke;a puuiu powa, a o kana' wale n 0 j iuiawi mai ai h<> minoaka ma kona niau papalina, u komo iho la nae ke ohilahila iloko 0 ua Poo Makai nei. a noi aku la o ia i ka oiluolu o ua wahi luahine nei no ka liookuu an a mai iaīa a haawi mai la na kela i kona lima no ke aloha ana nie ke ku ole u no nae iluna, E kaia mai oe ia'u e ka mea hanohano. aole e hiki ia'u ke ku iiuna no keia eha i loaa ia*u. :!• ' : nae i nana ppno aku

ua Poo Makai nei i kahi a ua wahi luahine 'nei e' noho ana I na īm loaa lala kn. ir.ea jx>lolel, m e ke >onn p\i ana aku o ua wahi iuahine nei no ka hele hou an.i a"ku ko ku nial ka tnakpmake, ua h.'una/na kona Ipuka no ka h«)k!pn aiia aku lala, a ae aku la no hol ke!a hull hol »oa aku la oia no ka halewai, a o ke kapena Hale Hoi no kona home no ka hooluolu ana, no ke mea, ua ao ka po. I ka hoea ana aku o ke kanena Hale n 0 kona home, ua apo koke mai la kana wahine 1 ke kane me ka honi hoomaū ana me ka piha hauoli, no ka mea, ma ia po aku hoi i hala, ua haohao oia j ka hoi ole aku o ke kane, oiai ua pau kona mahawa ku, aka, aole nae 1 hoopihoihoi ja mai kona naau, a ma ia kakahiaka riae ua hoea mai la ka laua nupepa, a'i kona alawa ana iho e kau ana na lua nunui no ka nalowale ana o na makai malalo o ka noho ka-

i?ena ana a Ilale, a i kona ike ana iho i ka inoa o kana kane ua hoopuiwa loa ia oia me ka maopopo ole iaia o kana mea e hana ai, a nui loa iho la ke kauniaha o kona naau.

Mamuli o keia haawe kaumaha i loaa iaia, ua hele aku

la oia no ka halew&i e ninau ai ina paha ua loaa kekahi mau alah-ele no kana kane, ua hooleia mai me ka olelo pu ia mal ua hoounaia aku kekahi poe makaikiu no ka iini ana, aoie nae he mau hoik (; i loaa mai no ko lakou loaa a i ole ia ike ia aku hoi. Mamuli o keia niau hoike i loaa mai iaia, ua nui loa ka eha- | eha o kona naau, a nolaila, hooliolo īiio la oia e noho no oia malaūa. a hiki i ka loaa ana mai 0 kekahi lono e piii ana no ka» na kane, aka, haapu mal ola 'ho kana mau keiki, oiai aia no j laua ke hiamoe ala, a ina laua je ala e mai ana, e hoopuiwa ia I ana laua no kona nalowale ana, ! a inaopopo ole i kana inau kei:ki ka laua mau mea e hana al. Nolaila, haaleie Iho la oia i ke keena makai a hoi aku la no kona home, a iaia no hoi a hoea 1 kauhale o ke ala ana mai no ia o na keiki a ninau mai la kana mau keiki i hyea Ia oia i hele ai, ua hcK>le aku la oia me ka olelo aku i ka halekuai oia, me ka helelei ana iho o kona mau waimaka, oiai e paila mau mai ana ke aloha kane ka mea pili o ka hanu. . No keia mau wamaka • o ko laua makuahine, ninau okoa mai la ke keiki nui no kona kumu o ka uwe ana a pane aku la oia me ka hoohunahuna e hoolalau ai me ka akaaka pu anā mai i ke keiki, oiai no nae ke aloha e nehone ana ilokp o kona puuwai. i

No ka pio ole no o oia manao hoohuoi o ke keiki ninau hou mai la oia i ka makuakane aia la oia i hea, a ina paha ua hoi mai oia i ka po nei, a ae aku la no hoi ka makuahine me ka. olelo ana aku ua hala aku oia no ke ku ana no kana uwati,! aia nae ke ala kpna lu-1 naikehala iaia iho no kon'a hoopunipuni ana i kana mau keiki. . Kaalo ae la ua keiki nei mamua o kona makuahine, aia ike aku la oia i ka nupepa kakahiaka e kau ana iluna o ke pakaukau a" hopu aku la oia a anehe aku la ka makuahine e hopu a kaili mai kana keiki mai o | maopopo loa iho Ja i ke keiki jaia h e mau mea an 0 nui iioko | o ka nupepa, a i kona halo pono ana iho ike iho ia oia no ka na-! lowale ana o ka puali makai nia-! ialo o kon a makuakane a mao-l popo iho !a iaia ua hoopunipuni 1 mai ko laua makuahine ia laua f a ike pu iho la no hoi oia i kela ' wa oia ke kumu nui o kela mau j waimaka o k 0 laua makuahine a komo p« a ku ia oia me kona! makuahine nu ke aloha i ka ma~' kuakane. * . • Ua hoea ae paha i ka hora lo' o ia kakahiaka nehe ana keia kapuai wawae a lele ae la ko | laua nei oili no ke kaU aku no'

«a liopena e hoea mai. he lftno hauoli paha a i ole ia he lono n t kr- kaumaha. i'M hoi <• pii mai ana ma ■ » alapii a weiie iu«i la I- 'la 1 puka, a o ka hnli pa-pu mai no hoi o ka wahine ike por, > mal la oia o kana kane no kela

-Tlr>tro kok* no o wa me iie- oiapa ana u ka uwil. rna na paia opua o ka lewa pe!a no oia ī īele aku ai me ka hiki .v awe loa a puili ana i ka a-1 o ke kane nie ,ka hookahe ans o laua i ko laua mau waimaka aole no ka ehaeha, aka, no ka piha hauOli mal, nawai no hoi e ole ke alnha ua pili ia. ka ho! snai na la hc*u ole a hoea wale 1 na la kanaJtftmakua. T ka mao ana ae o ka laua mau puili ann ua eu aku la keia e hoomoa'a t mau mea-ai ,na lakou nel. a puili pn aku no hoi oia i kana maU krtM, a o kahi mea uuku o laua kana 1 hapai ae a honi iho !a a pela no hoi me ka laua leeiki nui, a a,ole no hoi i emo mo-a mai la na mea-ai a ka-kau iluna o ke pakaukau. a kii mai a i ke kane ame na keiki no ka i>oi ana e paina i k 0 lakou aina-kakahl-|āka a nonoho nul ana lakou Iluna o ka papaaina me na mino'aka e pahola ana mainna o Ka wahine no ka hoihol ia ana mai !o kana kane im.ua o kona ao me he mau ipo ala.

Mahope iho o ka pau ana o ka iakou ai aha a hoomaha liilii, ua hele aku la ke kane e hoomaemae iaia iho, a i ka pau ana ua hol aku la oia no ka lumi hooklpa kahi a kana wahine e noho mai ana ame ka laua mau keiki a hoik e aku la no hoi oia i ko lakou moolelo mai ka mua a ka hope, eia nae aole he mea' i loaa ia lakou koe wale no he eha poe i loaa aku ia lakou, a he mea no hoi oia i kamaaina loa ma na paia o ka halewai, a aole no hoi ana mau hana karalma i hana ai, ua manao no au e hookuu iaia, olai oia kekahi o ko'u mau hoaloha maikai loa, aka, noonoo Iho la au malia ma ona ala .e puka mai ai kekahi mau mea a,no nui e pili ana no kela puulu powa.