Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 25, 20 October 1932 — KA LIKE OLE O NA AOAO KALAIAINA NUNUI E KU NEI O AMERIKA I KEIA WA [ARTICLE]

KA LIKE OLE O NA AOAO KALAIAINA NUNUI E KU NEI O AMERIKA I KEIA WA

Kakauia mai e Louise S. Cain

La oieio ae o Ihoma* Jefferson, ka mea ri;-,na i kaKau i ke kuahnun o ke kuokoa, ua hanauia roai na kanaka ;.??au. me ka ,'ana ole ma ka lahui a ma kd manaoio ni'' ke Kuokoa ame ke kauiike, a ua kaīuu hoi ka mea. uana i Kukuiu ika Aoao f>omokarata: "Ma ko lakou ano maoh, ua na kanaka iloko o na aoao eiua, o ka pof i rnakaji a 5 hiiinai oie j na kanaka ā i e "*.awe mmam- &paiu ,uk -,m n iuh L - : o m oma, o na papa kiekie ae. ame !ca 'poe ī hōike īakou :no ma ka aoao o na kana' '• i loaa ko lakou h'ilmai no lakou. a i paa ia iakou ma -.o ano, o poe naauao ioa-iio ka waihoia aku o nr, pono o ka lehuiehu." - E kapa aku ia īakou na aiii ame '•■<> demokarata a o kekahi ano :noa e ae paha au e kapa aku.ai, o mau ana no ko lakou uu-a-na ae ukali ana nmh" oia mau mea. Ma ka"hooponopono ./ipuni Amonka, he kapa i f t*i ka*ou ia lakou i keia wa na Jrtcpubalika ame na ī)emokarata. : Ua Joaa aku i ka aoao Kepuhalika ke kakoo piha ia me kekahi hoakaka, ke ole e loaa i ka OHIA'NA NUI iia '•«nawai ana ūmakemake ai maiaila, e erai loa mai ana ka holomua no na oia hoi f ke ole e kauia he auhau dute kiekie maluna o na waiwai o na aina e, no ke kaohi ana aku ia lakou iwaho s e pilikia ana ka limahana Amerika, a e hoemiia iho ana na ukuhāna ; a o ia hope ioa, aia iioko o ka aoao Repuba!ika na kanaka i hiki ke hookaulana, a ke hoolu'e mai i ka 'Waiwai, a noiaila o keia

j poe kanaka ka oi loa o ke kopono e noho hoomalu no ka j pomaikai o na mea apau, i Ua ku-e ipau na Demokarata i ka !oaa ana he pon6 | kuikawa iloko o ke aupuni ua hewa ia ma ke kahua - e j alako ana iloko o ke ku-eia - - a ua haule pa-hu mau: a | ua hewa kekahi auhau dirte hoopakele kiekie, no ke pale | ana aku i kekahi paonioni hoopono mai na lahui malihini 1 mai, ma ke kahua; ua hiki ke hoopiii wale ia no, i na oiI hana mikiala i aponoia, a e. haule ana ia; a o ka hope [ loa, aole he holopono o na hana hoopilimeaai kuikawa a j ke aupuni i ka poe i hoopunaheleia aku ai, no na pono o | ka lahuikanaka ho|ookoa. | Maiuna o kela ame keia mau kumuhana nui a ka aoifvo Repubalika ua haule pahu \vale no ia. { Ona kanawai 1 ei na hui-hoafe no ka hoopakele r na i ka oihana liilii aJe īa i hookoia. Ua ike kakou i ka hana oke ana ok; book<»1 aupimi Arnerika ma Wakippkona. i kekahi ntea e pono ai na miliona o ka poe pili- ' ia, a-ole no ka oihana liilii, aka nae he mau (huina daia nunui) no na hanak'o, na hwi hoaie ame na hui alahab. Ua t v e kakōu i ke poho ame ka haulehia, e loaa ana ika OT- ! ! "-ANA NUĪ Hoko o ke aupun ; no ka pono bi aku o na kai naka apaū loa. He mea ano nui, k6 kauka'i ana no < lilo koke ana ae o ka -poo i lilo ko lakou kupono nui ■ me ka holomua iloko o kein ola ana ma ka hoakoakoa •• n;< mai i ka waiwai nui. o kekahi kulana kupilikii, a o ka o! loa aku, i ka manawa i hookumuia ai kela kupili-''-'ii, ma kekahi ano, mamuli mai o ko lakow naaupo ponoi iho. • ~ I r a haawi akii'na kanako ika Aoao Ropubalika; ika ;, oomalu holookoa ana, a ua hooholo lakou i ka papa hoo auhau diīte a Smoot-Ha"w!ey, e papa maoli ana i na i-ni maiihini i ke kua>' ana*mai ia k;<kop i na %vaiwai, ': j '■:*.•= he mea pono a maopopo loa. e pono na īahui mae hoolilo mai, ina aole nela a.olo iakou e kuai. 'Ua keia, no ka pono o na hmnnan.i Amerika. eia n>e " kanaha mau lahui malihini i haawiia akn nie ko kakou 1 ■'m!! lapaau ponoi: e hoopau i na ako'ake'a pi!i auhaii •uie e ku-e ana i ko kakou mau wah- ai, e haule auanei T « kakou oihana kaleon i ko na aina <■ ma ke ana i oi au mamua o ka hookahi biliona daia >> ka makahiki mai hooholoia ana mai Vn panikuin na halehana, ,ua oomahuahuaia ae ka uoho 'iana <»le. a ua H!o ka SoiTia u!ap« a ka aoao Kepuhalika maīia p;-ha o ke kumu A\\\ E-okahi ia oka pilikia. Hoo- ahi kr>r! -u\\ ame iwakajr."iumamawalu poo hoomakaul'i. ma ka aoao o anean| V ■ au loa Kela ame keia Kula Kiekie o Amrr'ika. i ke k\*e i' 1 n -> anhau dute a Smo*>t- T law]cy. aka ha hooieiawai* nae e ka P*resulena Hoover. 1 m 1 4K « i i * i

Ua hoikeia mai ia kakou maloko o Hawaii nol hul ann nui ka anhau rtutc maluna oke kopau. Uoko o' •r. mnnawa ua ioaa ia kakou he uuinui āuW kieloa ke kumukuai, haahaa. Uu hoopih.i aku ke impna i na makek<>, n«r"Ra mea ua hiki oie i iia miiiona hiki oie ke heluia o na kanaka ke kuai i ka ui 4 ua hiki ta !nknu len ai i na nu-aono amt* na moa momona, tua iu* Jala V;. Inkn;; - Mnmuli <■ ka auhau dute i loaa ole ai ia lakou h 'V dnln, ui ka n''!r ana i ko daki, aole e hiki ia lukou ko 1 ur,i i ko kak;iu k»]>;ia, nolailu aia iho la ihea ka waiwai [<■ k.i auhau dul" kh-kie 'oa i loaa iu kakou? | Ua hoike ae ka "Wall Street Joui*nal". he Repuba- , hW- manpopo loa n;a ke ano, i ko kakoa poe l anaka kanu |ha!akahiki kuloku, ir»a ka olelo āna ae, o ka. huina nui pn;-, n na halakahiki i lnaa ia makou, heaha la ia inea, i na n:ākeke o ke_ ao nei. i ole. Ua hoakaka ae ka -r..-a nAīia i kakau, aoh- he mea kupouo ke kau ana i auhau dute maiuna o ka halakahiki; o ke emi ana i ki-ia pviTja\vfl iloko m ka «iihana mlkiala, no ka niea. aolo e hiki : na knnaka ma Ka aina niukua ke kuui, a o ka moa oi loa n ka hooka.haha. ua aku ka o na e na pu kiekk- o ka auhau dute.i hapaiia ae e ku-e ..'-ri in no ka p mai ana mai no ko kakou inau alalai auhau dute kiekie ponoi iho. Ua hiki ko waihoiu aku he i'lua o keia mau kumu rna ' »■ ann laula loa, ina a'.'h: ma ke ano holoukoa, ma ka puka o nn manao Ri.-j;ubalika, maluna o na auhau dute kie kV' lon, - na kanaka n'.'k- ma ka aina makua. artit; ka nelo : mnkoko n\i i. ao lu-i 110 ka halakahiki. iliiaha iho ka \vai\vai'o_ keia_auhau dute i ko kakou oihana mikiala mn olua, i'kulike ai me ko lakou mauaoio ponoi, he-. mea n'.nalahi ka koi.u hiwe ana ae i ka helu ekuhi, ina aole ka anhnu dute? . Ua emi mai ka oihana o na malihini makaikai, 110 k:\ r>-pr, a ia h'- . t n.i-kumamakahi miliona e liana ole ana, na 'ona mai keia noho hana jole mamuli o ka poino ana o ka kakou oihana kakpa i ko na aina e, ma o ka auhau dute kiekie !a. .

Ua' maopopo lo» he kanalua loa ka \N aiv.ai iloko o !*n r.u!iaii dutf n«.»i)a iho ia Hawai'i nei; nolalla aole ona kuiloko u na hana kulaiaina kuloko, oiai aole o kakou koho iloko o ka ahaolelo lahui. Ile mea "hoopur>vahva" \Valo no kfcia i hoalaia ae 110 ka nele i kekahi nV.au o ka poe 'kakaikahi i hoopomuikaiia' e ku-e ana i kn 'lehulehu.'. O ka lakou kumu hope aia iloku o ka aoao Repuba!ika, ka poe' kakaikahi makaukau, na lakou e alakai a- ■ ''ii i na kanaka, ke ku kohaua mai nei ia me koiia kiao i hoopunipuni olohelohe. Ke hoikeike aku iiei ko kakou I luna; hooko kaulana, ka poe i manaoia, o lakou na ktihr-' j kuhi puuone o kekahi la hou kahi e hoolawaia ai.na mea japau, eia ka he mau akua kli wale no me ko lakou mau ! wawae oka lepo palolo. Aolo loa he mea hookahi iwaena [ o lak<u apau, i hoike ae i kekahi alahele no ke kokua i ana, o ke ko'uko'u wale iho 110 aia ka holomua ke waiho ;-mat la ma kuono, ina no ke kuawili wale aku, me he mea , 3a ua kuniia a paa iloko o ko lakou mr u noonoo. i Ua loaa no i ka Aoao Demokarata kekahi mau ano I i kamaaina i na Repubalika,.aia no hoi he ano demokarata 1 il«>ko o ka Aoao Repubalika, aka ma ke ano -akea, o ka ana o ka "poe l'.akaikahi i huopomaikaiia e ku-e ana ika lemjlfeh'u" o mea>La r+ai;a iho i ka iike ole nui mawaena o na mea elua. , ' Aole ka Aoao Repubalika i waiho mai i kekahi mau ioina laula no ka pono o ka hoa-kanāka ame kekahi mau | manao kakaikahi, aka ua kalele maluna o ka hoopakole |i ka waiwai, mamua o na kanaka; ua apono lakou i kokahi iaupuni i kukuluia maluna o ka makaiikau e hoakoakoa i mai i ka waiwai, aole hoi no ke ano maikai ame ka naau,ao.Ma Hawaii nei, ua hoolala lakou e hoemiia mai ka hoonaauao ana i ka lehulehu, a o !.a poe i ?ako ; ke dala> rua hiki ke kulaia aku aole oka poe piha makaukau, O ikeia iho la ka lakou oihana hoopaa no ka hoonaauao ana i i ka lehulehu, 1

1 Ua hoolala lakou e kauia na auhau maluna o ke kuana ana o na'waiwai, aoie ma ka hiki ana ke uku; ua hoopahenehene ae lakou i ka manao no ka makaukau o na kanaka e hoomalu; a e.hoopau mau aku i na aupuni apau ? hiki ana mai ko lakou mau lima aku, ma ke kukulu ana mai i na komisina i noho laki ia e ko lakou papa ponoi; ua hewa loa ko lakou olelo ana ae. oka makauk."u e 'akoakoa mai i ka waiwal he hoeia ana mai ;a no nr kaukau e hoomalu; he uuku loa ko lakou wahi' aloha k«t no ke kānaka haahaa, a hoopiha aku la 1 ka aina me na puulu o na limahana me ka ike no i pilikia; # ua hoolilo aku lakou ma kalii ona haneii ona kaukam dala no ke kakoo ana i ko lakou aoao, a r>o ki loulou ana ma Wakinekona, aka hoole nae i ka ae na i kekahi mau hana kupono o ka lehulehu na ka [)oe K'jlo hana; ua apono lakou a ua hookahua ī kekahi ana ukuhaha haahaa, ma ke ano he alahele mua no ka hooinakaulii; me he mea la o ka .iakou loina iawelawe, o ia ki. hoike ana aku i kekahi iini e -hoilihune i na ' wahi e loaa ai na limahana me ke emi ; o ka lakou makemake wale no ke kukulu ana i kekahi mea a nv ke ano nui maoli, ua hoike maopopo maoii ae o ThomuJeffersoii; Ke manaolo nei ka Aoao D,emokarata he mia po u» e emi na auhau, i kxtlike ai me na mea l makemakeia o ke aupuni, a ua hiki i ka Aoao Demokarat , a / kuloko ke ho•ke aku i kekahi mooleīo kamahao t> na auhau haahaa maloko oke aupuni kulanakauhale o Honolulu m m i loko olaila i oi mau aku ai kona hoomaiu ana mamua v aa Repubalika - he moolelo i oi loa aku ka maikai mannia o ka mea hiki i ka ahaolelo ke hoikeike mai.

Ua maepopo loa, ina I manaoio oukou i i\a nianao ku:fiu q na mea 'pili i kft "hoa-kanaka niamua o iia ame ka hana kaulike iloko o ke ola ana no nā mea apau, > pono oukou e hoohui ae ia oukou me ka Aoao Demokaaia a e hooikaika aku ī kana loina 110 kekahi hoopono,K).no (Uipiini maikai ae a i lahuikanaka kuokoa/