Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 42, 7 March 1935 — HE MAU MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO HOONANEA O KA HOME [ARTICLE]

HE MAU MOOLELO KAAO HAWAII KAHIKO HOONANEA O KA HOME

Holo loa aku la lakou a ka waena mf>ana, e lawaia ana na kaikoeke, kikaha loa aku la no ko lakou nei waa, holo no. Nana mai la na kaikoeke i kc kino, a ka ; heā mai la o Puipuiakalawai'a, Nolaila, akf>lu inoa o keia kana'ka. Ahiki lakou i Makaena, rha Waianae, nana ae Ia .lakou o Oahu k'eia aiua. Lawai'a hou'iho la o Nihooleki a komo na waa ike aku r kena aku la ia ina hoewaa e ai. Ai iho ! la lakou a maona, kiola ka i'a, a waiho wale na waa. Holo aku la lakou a pae i Kannolu 1 Lanai, lawai'a hou no a loaa ka i'a, ai a maona. Holo hou lakou ahiki i Keauhou, ma Kona, Hawaii. I aku ia o Nihooleki ina hoewa&: "O oukou ke l(?Ie i uka, owau ke noho ika \vaa o ka%ou e kiai ai. Iko oukou wa e lele ai i uka.pakahi ha akii i ko oukou mau lima, he iwakalua oukou he iwaltalua! no hoi aku. Lele.no ouleou a kela lanai niu ma |e alo o na hale, e noho ana ?ia wahine, kiolaraku i ka i'a, mai hiiīi hou ihope." l ; He hoolohewale no ka na hoewaa i keia mau olelo a Nihooleki. A īele lakou la iuka', hoohuli keia ina waa imua, a hoi mai la lakou ia la .hookahi no mai Hawaii mai, ahiki lakou i ka moana o Kauai, i kahi o na kaikoeke e lawai'a ana. «Wehe ae la 0 Nihooleki i ka pa, na ke aku no e pii a komo na waa,-nana mai la na "kaikoeke i na waa, ame ka i'a, ua piha na waa aku na kanaka iluna. AhiW lakou iuka, lalau iho la o Nihooleki elua aku, na ke kane hookahii ana Ue akua wahirre~rro" hoi hookahl. AuaCf apau, hoi aku la aka hale, i aku la ika wahine: "0 hele! a na hoewaa haawi aku i na waa i'a na lakou." ' A hala ka wahine, hoi aku la 0 Nihooleki e hiamoe. 0 ka Ta mua, ua pilau. Pela no ka lawai'a ana a loihi na la, ku'i aku la keia pihe i'a a lohe o Kartfapuaa, iuka 0 Waiohulu, olelo iho Ia 0 Kamapuaa: "Na'u ia i'a o kuu hiki ole i kai." O Kamapuaa, he aikane oia na Nihooleki, a d Kamapuaa hoi, he pehu kona ma'i, aohe hiki ke,hele. Nolaila, auamo na kanaka iaia, a o ke kaumaha, haalele ia. Pela no ka iho a'na ahiki ikai. Mamua oka holo ana o Nihooleki ika lawai'a, olelo aku ika wahine: !'I iho mali auanei ke kanaka ma'i pehu o Kamapuaa o ko kane a kaheaia aku, o kuu aikane ia." A-hala aku 0 Nihooleki i ka lawai'a, hiki io mai la no'o Kamapuaa a kiei ana ma ka puka oka hale: Kanaka'pilau, hele oe pela," pela mai ka wahine. Hele aku la 0 Kamapuaa a ka hale puaa noho, me na kanaka nana i aukino mai iaia, kakali o ka hoi.mai o ke aikane. A. hoi mai la ke aikane o Nihooleki me ka i'a, lele mai la honi Ike aikane, a olelo aku la ika wahine: Kupanaha oe! Ua olelo aku hoi au ia oe, e malama oe i kuu aikane, aole nae hoi oe i hooko ia olelo a'u! la hoi, e hele ana au'mahope o kuu aikane, a e noho iho oe i kahi o kaua." aku la keia ika i'a, ike aikane, Ohi na kanaka nana i auamo mai o Kamapuaa a koe ka i'a. | A makaukau laua e haalele ia nea ame wahiiie, i aku la o Nihooleki i ka wahii "0 ke keiki au ¥~īfapai nei, e kapa ihō ōe T kuu inoa, n ' ā ona, o Ikiiaholeha; eia ka hoailona ke imi a 1,0 kuu laaū a £huul v a," A lohe ka wahine i ' mau a L ltwe w4!ania iho la oia. Mao 1 , ika wāhine o , ; 0 lua \: ' k:'- , M \ «r«» i Kuukuua, ma Waianae. A hool £!■ &-**|otr poo mai; o Pohakuokauai.oia kela pohaku ma Wl am>e ahiki i keia la. V I ' A kokoke laua i ka hale 0 na makua ame lee liElMilEwahine, a e ku ana hoi ka puoahaJe o ke kino! kupapaii ona. I aku la o Nihooleki i.ke aikane ia Kamapuaa: "Auhea oe, ahiki i.na makua o kaua ea, ninau akiii oe ia laua, auhea la ko'u hoa hele i hiki mai nei? Na lakou ia e hai mai. Alaila, ninau aku oe ia lakou i kou mau mea, alaila» wehe iho oe malalo 0 ka paepae puka, aia malaila ka mahiole; malalo o kahi moe o ke kaikuahine 0 kaua, he|ahuula; ma na wawae, ka lei niho palaoa; ma ka hio o ka »hale, he kahili. A o ke kaikuahine o kaua.o kaa wahine no ia, no ka mea, he wahine maikai, ua.nui no ke kiuo." A Nihooleki kamailio ana i ke aikane, hele o Kamapuaa ahiki i na makua ame ke kaikuahine o laua, hana aku la eiike me na a'o a ke aikaue, a lilo iho la he kane na ko laua kaikuahine. 1 O Kaehaikiaholeha, oia o Nihooleki, komo aka la oia ilokp o kona puoa kupapau a nalo iho la, oia ka pau anja o kona ka&o.