Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 60, 4 July 1935 — KAAO NO KAULANAPOKII [ARTICLE]

KAAO NO KAULANAPOKII

O Holualoa i Kona, Hawaii, ka aina. O Kaumalumalu ka makuakane, 0 Lanihau ka makuahine, he mau alii laua no Kona ia wa. O Mumu ka mua, a Wawa, o Ahewahewa, o Lulukaina, 0 Kalino, alima kane. O Mailelaulii, 0 Mailekaluhea, o Mailepakaha, o Mailehaiwale, o Kaulanapokii, alima 'wahine. * Noho iho la lakou a piau i ke nui, olelo aku la o Mailelaulii i kona mau kaikaina: "E hele kakou e makaikai maanei aku nei.*' Heio mai ia lakou a hiki i Huehue o nana ala ia Kohaia, nana mai la, a

niakemalee' mai la I ke aiai o ke one o īfft mē'Kaip'a- ! laoa, a hiki' lakou i laila. malaila īftai a | e noho ana o Puako. - V: Sir ;V j " i He kanaka maikai o Puako, tie ui, lawe ae la ia ia Mailelaulii i'-wahine. a moe iho la'la'kou i_a po a ao 1 ae la. ' Nana aku. la lakou ia Puako, e hel'eana I kuapa i ka halihali kai loko o na poho }īaakai, a ho(fWāhawaha iho la ia Puako. Qlelo aku la na kaikaina, ifrMft|}el l aulii: "Ea, ina o kau kane kela, lulii kakou i jka Sj>onaSpaakas, i ka lawe i ke kai, hele Wale iho m I Olelo aku la o Mailelaulii v "F< hele ! ana makou e makaikai. ke koi nei'lakou tiefiā3 u e ma " kou " Ae mai la o Puako, nolaila, Kele |a|cou nei ma Kohala nei. A hiki lakou i Kohala a Kokoiki, e noho ana o Hikapoloa he 'lii no īiukiaa, aohe wahine ana, nolaila, lawe ae la q ia Mailelaulii i wahine, a nolio iho la . A liuliu iho, holo kekahi poe 0 kalepa ia i ku kaha, a hala loa i Kona a o Mumu ma. 0 ka M.umu ma hana.me. na 3caifcalnA fawaia. o ke aku ka ia a me na ia e ae, a na l«koii Ctt i|iei ke akii. No laila ka ia a ka pōe kalepa o Koh > u a '- Hoi mai la lakou a Puuepa, 1 a Tjjnk'ekahi mau ia na Hikapoloa a hie na wahine. aku la lakou: "Nohea ka oukou ia?" ,f No Holua|&i?. " w Na wai la o Hohialoa?" —"Na Mumu ma." I aktoajakou ?a Hikapoioa: "O ko makou mau kaikunane^l^efima Ko lakou nui, he poe wale no." Oleloimi o Hikapoloa: "Pehea, loaa no ia'u ka pa ke !di? w e aua ia V aku oe Tic kaikoeke oe ke hai aku j Mailelaulii kau wahine." Hoio tiku ia o Hikapoloa a pae i ka lawak v.n knikAoke n hoi mai !a e noliō keia i ka hale. Hai aku la o Hikapoloa i na kaikoeke, e like me ka olelo] a na kaikuahine. Ninau mai la na kaikoeke: "Heaha kau huakai?" "He pa hi aku, o īsea ,i. hikl mai, nei, aohe m< a < "Ac. he pa, eia no me ka makoi.a, rne ke aho." Hooili mai la lakou ike aku ana waa o Hiu me ke aku maloo.. j I Hoi mai la o Hikapoloa a hiki i xio!ho iho.la aj liuliu, hoo'lale aku la, i na Holo aku' la lakou l k'a hi aku, a kahi o ke aku; ia'6 Hikapo-i loa i ka pa a paa ae la i ka lima, e ia e lele mai| ke aku mai ke kai mai a komo i ka Pela ka hanaj ana a po ka la, pau na hoewaa i ka oipiW. aohe loaa o ke ] aku; nolaila, lilo keia loaa ole o ke e make ai| na kaikoeke. Pae aku la lakou a iho-la me ka| olelo ole i na wahine, ua holo ia lakou:ē na kaikoeke. J Olelo aku la o Hikapoloa i ke ki^^^^k u ipa^ u > oia ke awa e pae ai ko Kona ke holp '/"$! I hiki mai o'u mau kaikoeke mai Kona mai, oe i ka ai, olelo aku oe aia ka ai iuka ia iho la o Hikapoloa i ka wahie a nrfe T£lQimu, a hoono-] ho iho la i kiai ma ka puka o ka hale, makaukau 1 ke'koi, ina e komo ke poo maloko o tToiue, alaila ooki i ke koi. ' A hyti ikawa wi o Kona, aohe'ai." ipLOokahi aina*ai 0 Kohala, olelo aku o Kalino ina kaikū&ana: | "E holo kakou i Kohala iai na kakou." . Ae holoi mai la lakou me ka hi aku a komo n&.^&i^p&Li.Kukuipahu ma Konala. A pae.lakou i pololi, ua he-. le a maka poniuniu i ka jnake a ka ai, la lakou «fei aka oke r»ajl ke '/£•1 ī o&lo mai ke kaikoeke t> oukou e pii oukou kkpae. mai, aia no ka ai iaia." I aku na kaikaina ia Mumu: .'% pii oe, a hiki, lawe mai oe i wahi ai na makou, a pi| aku, mai lohi oe." Hopu iho la o Mumu he akii la a.hiki 1 Puuiki, he ahua puu ia e nana ana ia!l[al4Kvlfuipahj, a e nana ana i na hale 0 Hikapoloa, Hai.4^ kiai ia Hikapoloa. "E, he kanaka hoi keia.eia..l4*.)te ; hplo. mai nei !heiako ka lima." Nana aku fo;a a ike, olelo aku la: "O Mūmu, ke kaikunane o Maile%ftiii ma." A hiki mai la o Mumu i waho 0 ka pa 0■ "fca hale, ninau mai la ike kiai: 'Auhea na 'lii wahinē?" ... I aku ke kiai: "Mahope ia, e komo e ai a maona, ike j ka makamaka." Ma'keia olelo a ke kiai, komo aku i loko 0 ka pa o ka haie, a hiki i a hale, ahea kiai 0 loko: "Komo mai." Komo aku la o Mumu, kai komo, ooki iho la keia kanaka i ke koi, lele mai ke kino aku, a kahi e waiho. Nin.au mai ke pd^p..!Mumu: E ui aku, e ninau, - I ka hala i make ai ke kanak|,: Heaha ka hala 0 kanaka i m'il^āi? I aku o Hikapoloa: "He hala. 0 pa ai ole, haawi ia mai, oka pa ai, aua ia aku. Oia Pane hou mai ke poo o Mamu ia Hikapoloa : , 0 ka hala wale iho Ia no ia, e malte kanaka? Ua makauka'u ka umu, ua enaena/i&^^ 4 , kalua ia ke kino o Mumu i ka umu, % moa, olelo .0 : "0 ka mea ikaika ika ai ana, e lHo.k-e iaia. A pau ka ai ana, kiola ia aku la na iwl i M Kakali mai la na kaikaina 0 ka hoi aku, a pn 0 Ahewahewa, pela no ka hana ana a hiki ia t§lau iho la,<. Kalino i ke aku, pii mai Ia a hiki i PuUm& h»i la ke kiai ia Hikapoloa: 'E, he kanaka wIW.I M hoi keia e pii mai nei." I aku o Hikapoloa: M O. keia kanaka, ua kunihi la *ka pii ana ; he kana.ka.nift'tcMa, 0 ka pau keia ona kane. Oka muli loa keia 0 Mrfu pa," A hiki o Kalino, me ke aku i ka lima, i na kiai: "Auhea na/lii wahine?" "Mahope ia, e |ai a maona, alaila hele aku e ike." Komo akU ooki ia iho la ike koi, moku ke poo. Olelo ]>oo 0 Kalino: Ē ui aku, e ninau - I fca hala i nvake ai ke kas&||f; Heaha ka hala o kanaka i 1 aku 0 Hikapoloa: "He hala. ole, haawi ia mai. o ka pa ai, aua ia aku, oia kk i niake ai." Olelo mai k'> poo 0 Kalino: \ O ka hala wnle iho la 110 ia e MfeWtiiWnaka? Kalua ia 0 Kalino a moa i ka umufsjy& Jho, !a» a koe ka iwi kiola ia i waho oke opu ahua\Vā, .■* Elima lakou nei, eljma umu, e|a na waO Mumu, ke kanaka, he opiUolma^waline; 0 Wawa, ke kanaka, he &Sk|_. !koijia wahie, 0 Ahe\vahewa, ke kanaka, |kona wuhie. .j , O Luiukaina, ke kanaka* he4Jua ; wahie. O Kalino, ke kanaka, he alani kona-wphie. I - - m-IL 4 i (aole i pau) j l | ■ • ■