Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 32, 19 December 1935 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Na ka molowa i alakai ia lakou I ke kuko, a na ke kuko hoi i alakai ia lakou i ka aihue, aha n'o ha makahiki pokole mahope mai, ua hoopihaia na mokuaina o ka Hema me na negero auwana, molowa, aihue ame ke kauka'i. Pela no mamua o ka pau ana o ke kaua, e noonoo ana a Wasinetona i ka mea pono e hana aku ai 110 lakou, ame ka hoopakele ana ! kekahi lahui okoa aku mai na hanai pakaha wale mai a keia iahui negero, nolaila, ,ua kukulu! ae ke Keena Oihana Kaua Aina liniona Amerika he mau| keena no na negero neie, he keena no na kanaka i hoonoa' a hoolanakilaia ame ke keena haawi aina o ka lehulehu. Ma keia keena hoonoaia ame ka hoolanakīla ia i heie n.ui aku ai na negero e noi hana, ua haawiia mai iaJakou Jka hana ame ka hoao ana a keia keehā' e huli aku i haiīa na keia lahui ma kekahi ano okoa aku. Ua kokua ia lakou ma ka hana ana i na aeiike. i ole ai lakou e hoohana! wale hou ia. ' ! Ma ke keena aina, ua haawiia he mau eka aina nui ij kekahi o keia lahui negero, i hiki ia lakou ke malama i naj aina ame ka hooulu ana i na huaai ame na laau huaai e j ae. A aole no e hiki ke hoole ia, he poe kanaka negeroj no kekahi i loaa na holomua ana maluna o iia aina i haa\vi| ia mai ia lakou. | O kekahi mea nui no i makeinake ia ai e loaa i keia la- ; hui negero, oia no ka naauao ame ka hoopono, no ka mea, 0 kekahi pono nui loa.e loaa ana ia lakou, oia no ka pono koho balota. Ma ke kuahaua a Peresidena Linekona, e h'aawi ana ia ia lakou i ka lanakila maluna o ko lakou kulana kauwakuapaa, aka, i ka pau ana o ke kaua, ua "papalua hou iho na pomaikai i loaa i keia lahui ma o ka hoomaopopo ia ana o keia pono koho balota. Ua Hana ia he kanawai e hoike ana i ka oiaio o na hana a ka aoao Akau ma o ko lakou Peresidena la, e hoololi; ana i na manao kanawai apau aole e ae hou ia na hana kainvakuapaa maluna o ka lepo o Amerika Huipuia. , 0 ka pauku Umikumakolu keia o na Kumukanawai i haku ia ae ai, ma ia hope mai, a ua hooholo hou ia ae no he pauku hou e haawi ana i ke kuleana i na kahaka negero e lilo ai i poe makaainana ho Amerika līuipuia. Alaiia, hahai hou mai la he pauku hou i ike ia ma ka Helu Umikumamalima, ua hooholo ia keia pauku hou he elima makahiki ma ia hope mai o ka pau anā o ke kaua, alaila, loaa iho la na mana a pau i Ka lahui negero, ke koho baiota, ka iilo ana i makaainaana no Ame.rika Huipuia ame ka loaa ana o na pono aina mai ke aupuni mai. Ua hana pu ia he kanawai no ka ae ia ana o na mokuaina e ae e komo mai maloko o keia aka nae, ua ike ia, he mau makahiki loihi loa mahope mai ka hoi hou ana mai o ua mau mokuaina nei no ko Uikou mau wahi mua mamua o ka mahele ana he Akau alhe Hema. 1 ka pau ana o ke kaua, a iloko mai o ia mau makahiki mahope mai, e hooponopono ia ana ke aupuni e hookahi Peresidena, o ka noho ana nae o ka Akau ame ka Hema, lie kaawale loa laua, aole he hoomaopopo aku o na kanaka e hoho ana ma na keena poo oihana aūpuni o ka Akau 1 na hooponopono ana a na kanaka o ka Hemk i ko lakou maa keena oihana'pakahi iho, a i ka wa e hoomaopopo ia &īi& "o ltēkahi alahele no ka lawelawe ia ana o na hana o sa keei>a aupum, ua lilo ia i mea e hopnakaka hou ia ai ke āno o lea lā&aa &na o na a ua lilo ia i hana nui na ka Peresidena ame kona papa kuhina e hoomalielie na.au ai i.ka manao o na kanaka o na aoao a elua, I ka hoomaka ana o ka makahiki 1867, ua mahele ia klt Hema ileko o elima mahele aina i kukulu ia.ai o na pualikaua, a ma keia mau mahele aina pakahi, e noho alakai ia ana no e na aliikoa Federala, a malalo o ka hoomalu ana a keia mau pualikaua, pakahi iho', ua kukuluia ae la he hooponopono aupuni kuioko ana ma keia mau mahele aina pakahi iho; aka, iloko o ekolu 'makahiki ma ia hope mai, ua hoomaka aku la ua mau mokuaina la'e hoi hou aku no loko o ke app noho uniona hookahi ana. Hookahi nae mea i ike ia, aole i noi ia aku na kokua ana a na kanaka kuonoono o ka Hema, i ka hooponopono ana ma kekahi mau ninau anonui e makemakē ia ana e hooponopono. O na kanaka i hookohu ia aku mā na keena oihana o na mokuaina o ka Hema, ua kauoha ia aku lakou e lawe niua i na hoohiki ana elike me ia malalo iho: , aole hoi makou e haawi i kekahi mau kokua pili aupuni ana i kekahi kanaka o ka Henha," he mea oiaio nae, aole he nui o na kanaka o ka Hema e lawe ana i keia ano olelo hoohiki no ka lawe āna i kekahi oihana, a o ka poe i lawe i keia ano hoohiki, ua kapaia aku lakou he poe "Hoopilimeaai." A nolaila, o ka poe no i kakauinoa, loaa no ia lakou ka hana, a ua loaa pu aku no hoi i na kanaka negero naauao ame ka poe lahui okoa mai na aina e niai. Ua piha pu aku ka Hema i na kanaka o ka Akau, i hēle mai e huli waiwai, a no kekahi mau makahiki mai mahope, ua holo balota lakou no kekahi mau keena oihana, a ma ke kokua ana a ka lahui negero, ua loai ia 1 ikou ka ianakila. Ua hoopiha ia na keena oihana aupuni oka Ilema me na kanaka mai o waho, a ua hooholo aku lakou i ke aupuni elike me ka lakou i makemake ai, a o ka hopena mai o keia, ua komo aku ke aupuni iloko o ka aie kaa ole. O na kanaka nae o na apana aina komohaiia o ka Hema, ua hoao no lakou e hoopakele i ko lakou aina ma ka hoomaka uln ana i na hooulo. I keiu wa nae, ma ke ano ulia ua loaa iho la ia lakou kekahi alahole e Mki ai ke lioomaluia na kanaka negero, no ka mea, o ku lahui nui loa keia e noho ana ma na mokuaiiia o ka Ilema. Aia ma kekahi oawa aina o Tennessee» e noho ana kekahi puulu kauaka opio» a maniuli mai, o. ke auo iupino up 0 ko lakou uoonoo no'ke ano o ka nolio hooponopono aupuni va ana o loko o ka aiua, aiue ka heluna nui loa o ka lahui uegero o noho ana ma ka Hema ia mau la, ua kukulu ae la lakou he ahahui malu,.a kapa iho la i ka iuoa he "KukloS." . » _ O kekahi o ua haua lioohauoli a hoohala mauawa a keia hui malu, ka holo ana inaiuna o na lio i ka po, me ko lakou mau helehekna l penaia, .une kekahi uhi>keokeo 1 uhi ui iho nialuua o lakou aiue ko lakou mau iio. , Ua paluluia ka niaka p na lio ine na poo-kii, a he papaple mahiole ko lakou apau me uu poo-kii e huna aua i ko lakoui mau heleheleua» : j Ma na po maluiiā kalae nuiUe, aia hoi, puka aku la keia puali hololio maluna o ua alauui» a e kau ana ka well 1 na iuea apau e ike niai ana ia iakou, a he ku maoh uo i kai»oomaka*uka*u, s j Xa keia mau inea i hoopiua loa aku i ka lahui ntgero iue ka a pau nvu aku la iakou i ka holo uo ioko o, ko lakou mau home. , - .-i kinohi ua manao ieii no he mau hana kamaiii wale no keia, aka uae, ma :a hope mai, ua hoomaopopoia he mau haua maikai keia e ii-Ki iu e lioonoho ia aku na kaiiaka ma ko iakou mau home i'ka po» a e hoapa'i i* ai ua i>oe haua hewa.