Ke Au Okoa, Volume I, Number 5, 22 May 1865 — Untitled [ARTICLE]

Ka Moookuauhau, a he Papa Hoomanao hoi, o na mea kaulana maloko o na mooolelo Hawaii.

Ua hoomakaukau muaia keia Papa kuhikuhi, noloko ae o na moolelo Hawaii e ka Rev. A. Polepe, no Molokai. Ua paiia iloko o ka Buke Mahele Olelo o Aneru, a i keia manawa, ke pai hou ia nei e makou maloko o KE AU OKOA, me kekahi mau pauku hou i haawiia mai e Wm. H. Pease, Esq, (Mi. Pi.) He mea waiwai loa keia no na Luna Helu a me na Lunakanawai, e malama ia ma ko lakou keena. 1716. Hanau o Keaulumoku, ma Naohaku, i Kohala. 1752. O Kalaniopuu ke alii o Hawaii Komohana, oia hoi o Kona. 1769. Maalo ae ka hoku Venus mawaena o ka La a me ka Honua, na Kapena Kuke ia i nana ma Bolabola. 1774. E noho ana o Keaulumoku me Kahahana, ke alii o Oahu. 1775. Lilo o Kaahumanu i wahine na Kamehameha I. 1776. A hiki i 1778. Ke kaua ana o Kahekili ke alii o Maui, me Kalaniopuu ke alii o Hawaii. 1778. Ianuari 14, kuu muaia ka heleuma o Kapena Kuke ma Waimea, Kauai, ua ike mua nae oia ia Oahu. 1778. Novemaba, kipa ae la o Kapena Kuke ma Maui Hikina. 1778. Kamehameha, he alii koa ia malalo o Kalaniopuu, aia i ke kaua o Maui e kue ana ia Kahekili. 1779. Ianuari 17, kuu ka heleuma o Kapena Kuke ma Kealakekua, Hawaii. 1779. Feberuari 14, hoomakeia o Kapena Kuke ma Kaawaloa, Hawaii. 1782. Aperila, make o Kalaniopuu, a ua hooili ae kona aupuni ia Kiwalao kana keiki ponoi. 1782. Iulai, ke kaua o Mokuohai iwaena o Kamehameha me Kiwalao, ma Keomo Hawaii, lanakila ae la o Kamehameha, make o Kiwalao, a lilo iho la o Keoua ke alii o Kau a me Puna. 1782. O Keawemauhili ke alii o Hilo, Hawaii. 1782. Hakuia ka mele, "Huai ka lani," he wanana ia no ka hoauhulihia ana o Hawaii e Kamehameha. 1782. Noho Moi o Kamehameha no Kona, Kohala a me Hamakua. 1782. Dekemaba, make o Kanekoa ia Keoua iloko o ke kaua. 1783. Maraki, hoouka kaua mua ma Laupahoehoe, o Kamehameha e kue ana ia Keawemauhili, a me Keoua, na'lii o Kau a me Hilo. 1784. Ke kaua ana ma Hapuu. 1784. Make o Keaulumoku, ka mea kaulana no ka Haku mele, he 86 kona mau makahiki.

1785. Hoouka kaua alua a Kamehameha ma me Keawemauhili laua o Keoua, na 'lii o Kau a me Hilo. 1786. Ku mai ka moku, o Lo ka inoa. 1787. Holo aku o Kaiana i ka aina e, (Kina.) 1790. Ke kaua o Kepaniwai, o Kamehameha e kue ana ia Kalanikupule, ma Wailuku, Maui. 1790. Ku mai ka Eleanor, Kapena Metcalf, ka mua ia o na moku - Amerika i hiki mai i Hawaii nei. 1790. Make o Keawemauhili iloko o ke kaua me Keoua. 1790. E noho ana o Kamehameha ma Kaunakahakai, i Molokai. 1790. Lawe pioia o Keoua e Kamehameha ma Kaopapaa, Hamakua, Hawaii, a lilo iho la o Kamehameha ke alii maluna o Hawaii a puni. 1790. Noho aku o Keoni Ana laua me Aikake Olohana me Kamehameha. 1791. Hoouka kaua o Kepuwahaulaula, ma Kohala, i Hawaii, o Kaeo ke alii o Kauai, a me Kahekili, ke alii o Maui e kue ana ia Kamehameha, a lanaklla o Kamehameha. 1791. Make ke alii o Maui, oia hoi o Kahekili. 1791. Iloko o keia makahiki i make ai o Kalanikupule, ke keiki a Kahekili, ke alii o Maui me Oahu, ma ke kaua ana o Nuuanu i make ai o Kalanikupule, alaila, lilo iho la o Kamehameha ka Moi maluna o na Mokupuni o Maui, Molokai, Lanai, a me Oahu, a hui ia me ke aupuni o Hawaii. 1792. Hoomake ia o Keoua ma Kawaihae. 1792. Hiki mua ae o Vanecouva ma keia pae aina, a haawi mai he mau bipi, hipa, a pela aku. 1792. Ku mai ka moku Beritania Daedalus ma Waimea, Oahu, a luku ia kekahi poe o ia moku e na kanaka o Waimea. 1793. Hoao o Kamehameha e holo aku i Kauai, a hiki ole no ka pakuikui o ka makani. Ua kapaia ia holo ana, o Ieiewaho. 1793. Ku o Vanecouva ma Lahaina. 1794. Ike mua ia ke awa o Honolulu. Komo aku he mau moku Amerika, o ke Jackall a me ka Prince Leboo. Haele aku na kapena o keia mau moku ma ka loko paakai o Aliamanu, ma Moanalua, Oahu, i paakai no ko laua mau moku, a luku ia lakou malaila e na kanaka maoli. 1795. Ke ku hope ana mai o Vanecouva, a holo loa kela.

1795. Ku ka moku Beritania o Daedalus ma Niihau. Ianuari 1, pepehiia na 'lii moku.

1797. Hanauia o Liholiho, Kamehameha II. 1797. Make o Namakeha ma Hilo, i ke kaua o Kaipalaoa. 1798. Hoomakaia ke kalai ana o na Peleleu. 1801. Ku mai ka Peleleu ma Kawaihae. 1802. Ku mai ka Peleleu ma Lahaina. 1802. Make o Kameeiamoku ma Lahaina. 1803. Ku ka Peleleu ma Oahu. 1804. Ka mai ahulau i kapaia ka ahulau okuu. 1808. Ualakaa. I oleloia, ua kanu ka uala ma kekahi puu o Oahu, a no ka nui o ka ulu ana, kaa iho la ia mai a ilalo i ke kula, no ka hiki ole ka i ke amo ia. 1809. Hoomaka o Kanihonui e pue ia Kaahumanu, a pepehiia oia. 1810. Ka halawai ana o Kamehameha laua o Kaumualii ke alii o Kauai, a haawi ae la o Kaumualii i kona aupuni ia Kamehameha. Nolaila, ua lilo na Mokupuni a pau malalo o ke alii hookahi, Kamehameha I. 1812. Hoi o Kamehameha i Hawaii. Ua kapaia kela holo ana, o Niaukani. 1812. Kukulu ia ka palekai o Kiholo. 1815. Hanau o Nahienaena. 1816. Ku mai na moku Rukini. 1816. Hoomakaia ke kukulu ana o ka Papu o Honolulu e Kalanimoku. 1817. Ua paa ka Papu o Honolulu. 1819. Mei 19, ka make ana o Kamehameha I. 1819. Okatoba, hakiia ke kapu e Liholiho i ka po o Kukahi. 1819. Hakiia ke kapu ma Oahu, i Novemaba. 1820. Ke kaua o Kuamoo, Hawaii, no ka haki ana o ke kapu keia kaua. 1820. Maraki 30, ku mai na Misionari mua ma Kailua. 1820. Aperila 18, pae aku na Misionari mua ma Honolulu. 1820. Iulai, hiki mua na Misionari ma Kauai. 1820. Holo aku o Liholiho i Maui. 1820. Ku mai ka Mary ma Honolulu, oia ka moku Okohola mua i hiki mai ia nei. 1821. Feberuari, holo ae o Liholiho a i Oahu. 1821. Iulai 22, hiki aku la o Liholiho i Kauai. 1821. Akahi a kukuluia ka hale pule Karisti-

ano ma Honolulu. 1822. Ianuari 7, hoomakaia ka oihana paipa-

lapala ma keia Pae aina. Na Liholiho i kaomi i ka palapala mua i paiia. 1833. Ianuari, hoi mai o Kaahumanu mai Hawaii mai. 1823. Aperila 4, hiki mai o Mr. Ellis mai Tahiti mai. 1823. Apeiila 27, hiki mai ka puali alua o na Misionari. 1823. Sepatemaba 16, make o Keopuolani. 1823. Novemaba 27, holo aku o Liholiho laua o Kamamalu i Beritania, me ko laua mau ukali, a waihoia ke aupuni ia Kaahumanu. 1824. Maraki 23, make o Keeaumoku, ke Kiaaina o Kauai. 1824. Mei 26, make o Kaumualii, ke alii o Kauai, ma Honolulu kahi i make ai. 1824. Iulai 8, make o Kamamalu ma Ladana. 1824. Iulai 13, make o Liholiho ma Ladana. 1824. Aukake, ke kipi ana a Humehume ma Kauai. 1824. Aukake 18, make o Kiaimakani iloko o ke kaua. 1824. Aukake, iho ae o Kapiolani iloko o ka lua o Kilauea. 1825. Mei 4, hoi mai o Boki, a me Kekuanaoa ma mai Beritania mai, maluna o ka moku manuwa Blonde, me na iwi o Liholiho laua o Kamamalu. 1826. Feberuari, ili aku a noha ka moku Ladana ma Kauai. 1826. Haunaele na luina o ke kialua manuwa

Dolphin ma Honolulu, wawahiia e lakou ka hale o Kalanimoku. 1826. Kaapuniia o Oahu e Kaahumanu. 1826. Hoolaaia ka hale pule o Mokuaikaua, ma Kailua, Hawaii. 1826. Make o Kahalaia. 1827. Feberuari 8, make o Kalanimoku.

1827. Okatoba 23, kipuia o Lahaina e Kapena Kalaka. 1827. Okatoba, ka mareia'na o Kinau laua o Kekuanaoa.

1828. Maraki 30, hiki mai ke kolu o na puali misionari. 1828. Hoomakaia ke kukulu ana o ka hale pule pohaku ma Wainee, Lahaina. 1829. Lawe ae la o Kaahumanu i na iwi o na 'Lii mai ka Hale o Keawe ae, ma Honaunau, a kanuia ma Kaawaloa. 1829. Iulai 3, hoolaaia ka hale pule mua ma Honolulu. 1829. Make o Namahana. 1829. Dekemaba 2, holo aku la o Boki ma i na aina e, a nalowale. 1829. Make o Piia. 1830. Hele kaapuni ae o Kaahumanu ma ia Hawaii a me Maui. 1830. Maraki, ka lua o ke kaapuni ana o Kaahumanu ia Oahu. 1830. Dekemaba 11, hanau ia o Kamehameha V. 1831. Iune 7, hiki mai ka puali eha o na misionari. 1831. Sepatemaba, ke kolu o ke kaapuni ana o Kaahumanu ia Oahu. 1831. Sepatemaba, hoomakaia ke Kula Nui ma Lahaina. 1831. Dekemaba 29, make o Naihe. 1831. Ka lua o ko Kaahumanu ma hele ana i Hawaii a me Maui. Aole i pau.