Ke Au Okoa, Volume I, Number 30, 13 November 1865 — Page 2

Page PDF (1.24 MB)

KE AU OKOA.

HONOLULU, NO VEMABA 13, 1865.

 

I KEIA mau la e naue malie nei, akahi no paha a ike lea ae, aia he mau lua waiwai pau ole i ke ka ia, ma ko kakou pae moku nei; o na lua gula paha, e pau ana no ia, aka, o na waiwai e hu-la ia mai nei, mailoko mai o ka poli o ko kakou honua, aohe paha wa e pau ai, a na kakou maoli ka paupauaho i ka hue ae i ko kakou mau lua huna waiwai. Ua like no me ka loaa ana mai o ke gula a me ke dala ia kakou me ka luhi a me ke kaka o ka hou i ka imi ana, pela no e loaa mai ai na hua a me na loaa o ko kakou honua, a i palaleha no kakou, aohe no kakou e ike i ka wa ohi ai, no ka mea, ua haalele aku kakou i ke kumu loaa mau mai i na wa a pau.

Ina kakou e waiho palaleha ae kakou i ko kakou mau lima, a aole kakou e lalau i na oo, a e mahi aku i ko kakou mau kula a e waiho wale aku no i mau kula e hanai ai i ka opu o na holoholona, alaila, e neenee aku auanei na pomaikai a pau loa, mai o kakou aku, a o ka ilihune ka mea e pipili mau mai i ka puapua o ko kakou mau malo puakai, a no ke aha, ke kumu i pipili mai ai ia kakou? No ko kakou waiho wale i ka oo, ma kuono o ko kakou mau pupupu hale, a ma ia hana ana a kakou, ua waiho hoohamama ae kakou, me ka ae aku e komo mai a e hookamaaina ka hune iloko o ko kakou mau ipuka hale. Ina kakou e ae aku e komo mai keia alii iloko o na poli o ko kakou mau ohana, alaila, e uhai mai no auanei kona kokoolua, ka mahiko.

Ua lohe no paha kakou i ka hai ia mai e ko kakou mau kupuna, ina e hoonohoia mai kekahi hakuaina, a palaleha ka malama ana i ka aina, i waiho ia mai ai iloko o ka lima o ka hakuaina, alaila, e hoopauia auanei ka noho hakuaina ana, a ehia mea obscured "o ke kailewa o ka paipu i ke ala, obscured wahine a me ke keiki," a noho i ka obscured hoopili wale. O keia mea no paha obscured nana i hooikaika i na manao ma obscured o ka umauma o ko kakou mau obscured i na hana mikiala e pono ai ka obscured a i ole ia, he mea mau no paha, oiai, aole i hoonoho wale ia mai ke kanaka i kii na ke kanaka pai, aka, i mea nana e mahi a e noho alii i ka honua, maluna o na mea a pau loa e ulu a e holo ana ma ka ili o ka honua!

He mea oiaio no, ua ike no paha kakou a pau loa, mai ko kakou mau kupuna mai o na AU i hala aku nei, ua hooikaika nui launa ole ko kakou mau kupuna i ka aina obscured e luana nei, a obscured nei hoi obscured ana, aole me ke kupikipikio, aka, me ka maluhia. Ia mau la, na kula a me na kuamoo, e waiho mahakea nei, ua pau ia lakou i ka mahi ia, aole me ka manao o obscured palau, a me ka ikaika o kekahi mau mea paahana mahiai, e hikiwawe ai ka obscured aka, me na mea paahana nawaliwali a obscured o ka hana ana.

Aole lakou i uiha, a waiho wale aku i ka aina e nahelehele, ua mahi lakou me ka mikiala; o na mahinaai a lakou i obscured ai o na wahi hiki ole ke manao ia aku, he hiki ke mahi ia, oia no paha ke kia hoomanao nui a ko kakou mau kupuna i wai obscured e manao aku ai no ka lakou obscured mikiala a ua lilo no hoi ia i obscured e hoomanao ai, a e mele aku ai obscured O ko lakou mau lua waiwai obscured no keia, aohe o lakou hilinai nui obscured mea e ae no ko lakou ola ana, a obscured i kou mau pomaikai.

Aka, i keia mau pule i hala iho nei,ua olioli makou i ka ike ana iho, aia he nui wale ka poe i hele huakai mai i ke Kaona nei me ka lakou mau pulupulu e kuai ia ai. Me he mea la i ko makou ike ana, ua ala hou mai na lima paahana kahiko i kuu aku la ko lakou luhi, o lakou pu la kahi i kokua i ka mahi ana i na hua a la obscured i lawe mai ai e ohi lakou i ka uku o obscured hou o ko lakou luhi ana, me ka paaua obscured ana. Ma keia mea, ke ko, ka raiki, obscured kekahi mau mea ulu e ae, ko kakou obscured nui loa ana i keia mau la, a me na obscured paha e hiki mai ana, oiai, ke aneane obscured nei paha e kanehai mai, ko kakou obscured nui ana aku no na loaa kuwaho mai. obscured oia no paha ka oi loa aku o ka obscured ka, pono noia na ka poe mea puu obscured hoomaka, no ka mea, he nui obscured paahana e pono ai ka hana ana, obscured o ka lilo ana i kupono ai no ke obscured ia mai. Ina nae he poe e pili koke obscured ko lakou mau aina, i na hale wili ko, obscured ono e mahi i ke ko, oiai, ua kokoke, a obscured makaukau kahi e wili ia ai kau ko, ao obscured e manao ae ana e poho ana oe.

obscured ka pulupulu a me ka raiki, oia ka mea kupono na kahi mea dala a wahi aina obscured paha, no ka mea, aohe nui o na obscured paahana e hana ai, alaila, kupono no obscured mai ia. Ua maikai no hoi ke kumu obscured e kuai ia nei maanei i keia mau la, a haawi mai no hoi he manaolana, i ka obscured e mahi ana ia, ke molowa ole kakou obscured mahi ana ia. Aole nae o makou manaolana e hilinai ae ana oukou iluna ke obscured aka, e uhai ana oukou ma na hana obscured

 

Na mea hou o ke Alo Alii.

Ua oluolu maikai loa ke ola o ka Moi, eia no oia ma Honolulu nei i keia mau la. I ka po Poalua, ka po hope loa iho nei o ke keaka lio, ua hele ae oia e nana i ua keaka lio la. I ke ahiahi o ka Poaha, ua hele aeoia i ka hololio ma Ainahou.

Ua maikai no ke ola o ke Kama Alii Wahine ka Mea Kiekie Princess Kamamalu, aia no ia ma kona home kuahiwi kahi i noho ai.

Ua maikai no ke ola o ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, K. G. C. K.

Ua oluolu maikai no ke ola o ka Moi Wahine Kanemake, H. Hakaleleponi.

Ua maha ae ka mai o ka Haku Puuku o ka Moi, D. Kalakaua K. C. K.

 

MOIWAHINE EMMA.—Ma ka hiki ana mai nei o na eke leta i keia mau la, ua pa-e hou mai no ka lono, ke mau la no ka hookipa maikai ia ana o ko kakou Moiwahine EMMA ma na kulanakauhale o Beritania, a ma na wahi a pau ana i hele aku ai. A keia pule ae alaila, makou hai nui aku, no na mea e pili ana ia ia.

 

AOHE HE RULA MAIKAI.—E makemake ana kekahi mau mea e holo iluna o kekahi moku, a ninau aku laua i ka uku o ka waapa no ka holo ana iluna o ua moku nei, olelo mai la ka mea waapa he hapalua. Kau aku la laua maluna o ka waapa, a hoe aku la laua a kau iluna olaila, a hoi mai. I ka pae ana mai i kula, nonoi mai la ka mea waapa, he hookahi dala, no ka holo ana a me ka hoi ana mai. Hoopaapaa iho la lakou no ia uku, a haawi aku la ekolu hapaha, no ka mea, aole oia ka lakou mea i olelo ai, aole no hoi ia o ka uku pono. I kekahi la, hiki hou aku la no ua mau mea nei, a hai i ua waapa nei no ka holo ana i ka moku kalepa. Hookaa aku la laua nei i ka uku waapa, a holo aku la laua nei. Noho laua nei a ahiahi, hoi mai la laua nei maluna o ka waapa o ka moku a hiki i kula. Ninau mai la ka mea nona ka waapa, "Auhea ka hoi kuu waapa?" Pane aku la laua nei, "I hoolimalima wale no maua i ko waapa a hiki i ka moku, aohe maua i hoolimalima e hei hou mai maluna olaila."

KE KEAKA LIO —I ke ahiahi iho nei o ka Poaha, ua holo aku, a ua haalele iho nei i ko kakou kaona ke Keaka Lio, a me ke Keaka Nika, a ua hai ia mai ia makou, e manao ana lakou e holo mua ma Bolabola, malaila aku i Ausetelaria, kahi a lakou i manao nui ai e noho liuliu. Ma na mea a pau loa a lakou i hana ai, ia lakou i noho iho nei maanei, ua ku no i ke akamai. O na haole lele kowali, kuwalawala, o Ross a me Carlo, na mea a makou i mahalo nui ai, waiho ae ka lohe o na miula, na ilio, me he mau keiki la ka lohe i ka olelo aku e moe ilalo, moe no, na olelo ku i ka hooakaaka a kah obscured aha lealea, oia obscured ke kohu wahine maoli o ka hao obscured wahine, ka haole houhou pahi, a me na mea no a pau loa, ua maikai loa ke nana aku. Mai ko lakou hoomaka ana a hiki wale i ko lakou holo ana aku la, ua piha mau ka hale i kela po keia po, a ua lono mai makou, ua oi aku paha mamua o elima tausani dala, a lakou i lawe pu aku la. Ua loha ia na olelo ma na alanui, e i ana, "Pau e ka hoi ka mea lealea!"

 

KAPENA HANAMU.—Ma ka auina la o ka Poaha i hala iho nei, ua ike iho makou i ka haalele ana mai o na malihini hookipa a ko kakou Alii, me kana wahine, Mrs. Hanamu, "ke keiki lalawai hoopaki o Pelekane." O ka poe paha a pau i loaa ka pomaikai kai o ka launa ana me ia, a i komo aku paha iloko o kana mau luana lealea ana, o na wa ana i noho pokole iho nei, a lawe ia aku la e na ale anuanu a me na kai huihui o ka moana lipolipo, a lakou no paha ke ike hou ole i kona mau helehelena, e hala no hoi ka lakou mau hana me ia. Ua waiho iho laua i kekahi poe e u ana no laua a

"Hao ke Kaolau, pau na mea aloha,

Koe iho na pua wahawaha i Wailua."

 

KA MANUWA SARNAC—Ma kela pepa aku nei o kakou, ua hai aku makou, no ka hoi ana mai o ka moku Manuwa Amerika, Sarnac, mai kana huakai imi i ke Shanandoah; a i ka Poalua iho nei, ua holo hou aku ia i Kapalakiko, e hana hou ai ia kona mau ipuhao, a ua lawe pu aku ia me ia i ko kakou eke leta.

 

Aia ma Southeastern, i Pelekane, kekahi mau mea hooipoipo, a ua hakaka, holo ka wahine a lele i ka pali, eono haneri kapuai ke kiekie o ka pali. I ka lele ana awaenakonu o ka pali, pae ka hupa i ke kumu o ka laau, a aohe hiki ia ia ke wehe ae, ua paa loa, noho ua kane hooipoipo a hele mai i kumupali, ike aku la ia i kana aloha e kuu ana i ka pali, ke kii aku la no ia a kau-o mai la.

 

Mahope iho o ka bapetizo ia ana o kekahi wahine negero, e kekahi Kahuna Moremona, puka mai la oia mai ka wai mai, a hooho ae la ia me ka leo nui, "E hoomaikai ia ke Akua, ua lanakila mai ka hookauwa kuapaa ia, a ua lanakila hoi mai na hewa a pau loa."

 

Aia kekahi wahi keiki ma ka moku aina o Kanetuke, he umikumamaha ona mau makahiki, he ehiku kapuai a me ka hapa kona kiekie, a he ewalu haneri me kanaha ka nui o kona mau paona.

 

Ma ke kulanakauhale o Indianappolis, malaila kahi i ai ai kekahi wahine i ke laau make, no ka ae ole o kana kane e lawe ia ia iloko o ka hale ai hau. Naaupo! o ka mea iho la no ka ia e ai ai i ka laau make, no ka nui aku no ka paha o ka hale ai hau i kahi o Milu ma!

 

I na Kaikamahine.

E KA LUNA HOOPONOPONO ;—Aloha oe:

Ua hoouna aku au ma ou la i na pepa i kaahope ae nei, i na olelo e pili ana i na makuakane o ka hanauna e hiki mai ana, a e uhai ana i na manea o na kapuai o ka hanauna e hoi nei i kahi mau, a ano, ke iini nei au e kauleo iki aku, ina he mea oluolu i kou manao, i na makuahine o ua lahui hou nei.

Ua hoomaka ia ke AU i hala aku nei, ka malama ana, ka hanai ana a me ka hoonaauao ana i na kaikamahine opiopio, e hoomakaukau ia ana lakou i maa i na noho ana o na la wahine makua ana, me ka hemahema ole, a i mea nae e pono ai ia, kana kane, a me kona puluna. Ua houluulu ia kekahl poe kaikamahine, a ua aoia me ka manaolana nui o ka poe nana i hoomanawanui ia lakou, ma ke alakai ana, a me ke kuhikuhi ana ia lakou i na ala a lakou e pono ai ke uhai mahope aku, he nui la o lakou e lilo i mau makuahine maikai no keia lahui, aka, ua poho paha ia luhi ana o ka poe noiau, i hapai ae i ka aweawe koikoi maluna o ko lakou mau hokua. Ua hooikaika nui lakou a pau loa, i ka pomaikai o ua poe nei, aka, ua hele ae kekahi poe "i ka mala a ke Alii Kuahewa.''

Mahope iho o ia, ua waiho paha ua poe kumu la, a ua waiho malie mai i na kaikamahine opiopio i ke alakai ana ia lakou ma na ala pomaikai, a he nele nui no hoi ia ia kakou. I ka noho ana mai nei a hiki i keia mau la, ua hoala hou ia ua hana nui nei, a ke hoomaka ia nei ke alakai hou ana i ka hanauna hou, ma na mea a pau loa e kupono ai ka noho ana aku me ke kane a me kona makuahunowai. Ke hooikaika ia nei ua hana nui nei, i waiho palaho ia ai no na makahiki he nui, me ka manao nui o ka poe nana e hoonaauao nei, aohe no lakou, aka, no ka poe a lakou e hoonaauao aku ai ka pomaikai. I ko'u manao, no ka lakou la nana ana mai la paha a ke holo wikiwiki nei ka hapanui o keia lahui i ka hulihia ilalo o kahi hiki ole ke kaua hou ole mai, nolaila lakou i manao ai e hoonaauao ia oe e ke kaikamahine opiopio.

E ke kaikamahine opuu hou " O ka wahine he mea nawaliwali, e lawelawe ana mawaena waimaka a me ka akaaka.'' Oiai, oe eia i na la o kou hoomaka ana'ku e hele i ka huakai hele o keia ola ana, maluna o ke kuamoo i mau i ka hele mau ia e kela mea keia mea, i noho mua i keia ao, a eia hoi ke hele aku nei oe ma ia kuamoo hookahi. O keia ola ana, he hoomakaukau wale ana no ia, no ka wa e hiki mai ai, a ke hele nei hoi oe ma ia ala hookahi ea, e oluolu oe e ae mai e kalakalai ia oe.

Ia oe e hele malie nei ma keia kuamoo, he nui na mea e hoomakaukau ia ai oe, mamua o ke obscured lilo maoli ana he wahine, a oia mau mea, aia iloko o ke ao maikai ana a kou mau makua. Na olelo ao o kou mau makua a pau loa, oia wale no ke panana maikai hookahi nana e hookele ia oe, ma na awa a pau loa au e makemake ai e kuu i kou heleuma ma ke ano pono ke obscured ae oe i ka laua mau ao ana, mau hooikaika ana me ke e-a o ka waha no kou pomaikai, alaila, e lilo auanei i mea e auwana wale ana ma o a maanei, no ka mea, ua uiha a ua haalele aku la i ka leo pono. Aka, i kou haalele ana aku la nae i kela leo maikai, alaila, e hahai mai ana no ka poino ia oe, ma na wahi a pau au e hele ai. Ina paha oe i makaikai i na ua kee a me na pipa o ke kaona nei, alaila, e ike auanei oe i na ino a pau loa e uhai ana i ka poe a pau i uha-i i na olelo kumukuai nui a ko lakou mau makua.

Mai na makahiki i hala ae nei, a he wa pokole wale no ka pani ana ia iho nei o na ipuka o ua hale la, oia hoi ka Nekina. Ua pomaikai oe e ke kaikamahine i hookomo ole i kou poo iloko o ka ipuka o ua hale nei, no ka mea, aia iloko olaila kahi i alako mua ia aku ai kou mau kaikuaana, e hoao a e inu i ke kiaha o ka hewa, ma ia hoao ana, ua lilo loa aku la ka manao, aohe oia wale no, aka, o ke kino holookoa a pau kai i lilo pu aku, aole no kahi wa ae nei, aka, no ka wa pau ole. E i mai paha auanei kekahi, "Aole hewa, o ka inu ana paha i wahi kiaha bia a ela paha, o na kaikamahine." Ke i aku nei au, aohe io no hewa ke inu, aohe no hoi e hoopai ia, aka, i ka wa mua e ikeia ai oe e hoopa ana i kekahi mea e hooponiu ai i ka ike, alaila, ua manao ia oe e kuluma aku ana oe ma ia kuamoo apuupuu.

Ae, ke pa ia oe ke kiaha mua, e kuu kaikuahine opiopio, oia iho la no ka manawa e hilo ia ai ke kaula o kou hulihia ana, no ka mea, o kou inu ana ia mea, o ka hoomaka ana no ia o ka hoopukaka ia ana o kou noonoo opiopio palupalu, oiai o kou hoopa ana ia mea, oia ka mea nana e kiola ae i na manao hilahila mai ou aku, a aohe e manao iki ae ana e hoowahine ae ia oe iho, i kou wa e lumilumi ia ana e na ao popoluhi o ka mana o ua mea la au i hoopa ai. I kou wa no hoi e lealea ana, a e kaiele ia ana oe e na kikiao a ka ona, ua waiho lahalaha ae oe ia oe iho i mea na kela a me keia e hehi ai, a lilo ke kai alii a kou mau makua i malama maikai ai, "i kai no ke kuewa." No ka oiaio o keia mea a'u e olelo aku nei ia oe e kuu hoa opiopio, e ninau i kou makua, malia paha o laua kai i ike ia mea, a ina oe i manaoio ole, a manao paha oe e hoao i ikemaka, ke koi aku nei au ia oe, e punuku mai ia mau manao ou, mai hoao, o ike anei oe, he ku hinuhinu kiaha wale no, he oi ke noha ae.

Maanei e hai hou aku au ia oe, mai hele oe ma na wahi akea, e hoikeike hele ai ia oe iho, no ka mea, aia no ilaila kekahi iliili e kuia a e okupe ai kou mau kapuai. E i mai paha auanei oe, "I ka hele no paha ma kahi a-a ka meia e okupe ai, hele no paha au ma kahi maikai." E hooki i kou manao, a e haha-i iki aku wau ia mea e kuia ai oe. Ina paha oe e kuu kaikuahine opiopio, he wahi opio neuneu, i kinohinohi ia kou mau papalina e na ula wena o ka ulumahiehie, a he mau hiohiona no hoi kou e ha-iha-i ai i ka puuwai o ke keiki a Adamu, a hoonaue iho paha oe ma na pipa alanui, aohe oe i ike mua ia, a he malihini oe ma ke kaona nei, aohe anei e nele kou nana ia mai e ka poe e ku ana ma na kihi o ke alanui, a e lohe no auanei na lanai o kou mau pepeiao, i ka mahalo ia ou, me ka olelo mai, "Ui hoi kela wahi kaikamahine, neuneu launa ole."

I ka wa mua au e maalo ae ai, aole oe e manao iki ana ia mau huaolelo, aka, ke komo liilii la na manao haakei, e pailani mau ana i ke ano maikai o kou mau helehelena, a i kekahi wa e hele ai oe, "nou ka lani iluna, a me ka papa aia ilalo. Malia paha i kahi wa, komo ae ka manao ino iloko ou, ka manao haakei, a me ka manao hookano, a manao iho la paha oe e pale ae i na olelo waiwai a kou makuakane, a me na ao oluolu pomaikai ana a kou makuahine, no kou pono, aka, e kuu kaikuahine opiopio manao palupalu, mai uhai oe ma ia kuamoo, no ka mea, he apuupuu loa ia ala. O keia mau olelo mahalo ia ou, oia na kapeku e ho-a mau ana ia oe, e komo iloko o ka upena o kou hulihia ana iloko o na lua mimilo o na hewa o na ano a pau loa, a hiki wale i kou mau la luahine, ke ae ia mai oe e ike ia mau la; a ia wa no hoi oe ike iho ai, he oiaio, a he oiaio ka'u mea e hai aku nei ia oe, kou wa no hoi ia e mihi iho ai no na mea au i laukua mua ai, i kou mau la opiopio.

Aole oia wale no hoi ka mea e kuia wale ai kou mau kapuai, aka, he mau mea e ae no kekahi e okupe ai oe. E malama oe e kuu hoa opiopio palupalu, mai launa oe me na hoalauna ino, e kono ai ia oe e komo iloko o na hana ino; mai ike ia no hoi oe me ka huikau ana a ka poe lapuwale i ike mau ia, a i laulaha hoi ko lakou mau inoa ma o a maanei, no na hana ino, no ka mea, aohe no he pomaikai, aohe no hoi oe e poho, ke launa ole aku oe me ka poe i kuluma i na hana ino. Ma kou launa ole ana nae me lakou, he pomaikai ke loaa mai ana ia oe, oiai aole auanei e lele pu oe iloko o ke kawa i hele ai a hi-oko lakou lae i ka lele mau ana, a he mea no hoi ia e loaa ole ai kuu mau kapuai i ka okupe ia.

Ina oe e ike ia e kuu hoa palupalu, e hele pu ana me ka poe o keia ano, he nui ka poe nana e olelo hele ma o a maanei, no kou launa hele ana me lakou ma na wahi a pau au e hui ai me lakou, a e kaiele ia no hoi kou inoa maikai ma o a maanei, me ka haumia. He ano maikai no paha kou, o kou huikau ana me ia poe, lilo ai oe i kaikamahine ino, no ka mea, o na manu ano hulu like e lele auna pu auanei lakou. Ma ia haumia ana o kou inoa maikai, no ka launa ana me keia poe, ua komo oe iloko o ka hoowahawaha ia, a hoakae ia oe e ka poe ano maikai, a nele loa oe, aole e loaa kahi kane kupono. E aho iki ka lalau ana a keiki kane, he mau lima ikaika ko ia la i ka hana, o kau lalau e ke kaikamahine ke oki loa. E haliu, e noonoo, a e hoolohe mai i keia mau lalani a'u e kau-a ae nei ia oe e maliu mai me ka oluolu.

KAUKA HOLANIKU.

Waipiula, Honolulu, Nov. 9, 1865.

 

APIKI IO NO.—Ua loaa mai ia makou kekahi palapala, mai ka aina o "ke Kanilehua," e olelo ana, no ka hana apiki o kekahi kanaka, ma ka hele ana aku e aie hoopunipuni i ke dala a hai, aole hoi oia wale no, aka, no ka apuka ana kekahi i ke dala a kekahi kanaka kuonoono, a eia no ia, e hana kumakahiki ana. Ua pono no ia hoohana ana, no ka mea, he kalohe ka hoi ia.

 

I kekahi la ninau aku la kau wahi kanaka i kahi, "O ke aha, ka ia laka oloko o ke kai?" I mai la kau wahi kanaka, "O ka mano, no kamea aohe holo aku, aka, he kii mai ia oe e hoolaulea aku ia oe iloko o kona opu."

 

I ka halawai ana o kekahi kanaka, me kekahi makai, e lawe ana ia ia i ka hale paahao, no ka aihue, i aku la ia, "ua hana oe i ka mea hiki ole i ka Pope o Roma ke hana, no ka mea, ke lawe nui oe ia ia nei i kahi eehia loa e hoonoho ai."

 

Pomaikai ke kanaka e hoopokole ana i kona haiolelo ana, no ka mea, e kono hou ia aku no ia e ku mai e kamailio, aka, o ke kanaka e kamailio loihi loa ana, aole ia e makemake ia e kamailio hou mai, o pau auanei ka poe e hoolohe aku ana i ka hiamoe.

 

Ka nui o na negero e noho nei ma ka Hema, he 4,000,000. Ka nui o kanaka a ke kanaka e noho Lunamakaainana ai iloko o ka Ahaolelo, he 120,000 a nolaila, e loaa ana i ka Hema, ma ka hapa o ka poe negero, he he 33 mau Luna iloko o ka Ahaolelo.

 

Ka nui o na kanaka iloko o Ladana i keia wa, he 3,015,494; maloko o na kaiaulu o Livapula, he 475,368; ma ke kulanakauhale o Manchester, i Pelekane no, he 345,930.

 

Ma Ladana, kekahi hui kalepa, ua uku aku lakou he $200,000 no ka lakou mau olelo hoolaha iloko o na nupepa, ka makahiki hookahi. Ua pau like lakou a pau loa i ka waiwai loa.

 

Ua hoopai ia mai nei kekahi wahine alii, (Countess,) no Ladana, no ka hoopoluluhi mau ia e ka wai a ka naulu, a no ka hiki ole kekahi ke malama pono ia ia iho imua o ka launa maikai ana.

 

Ia R. Luakaha.

E KE AU OKOA;—Aloha oe:

Ua oluolu au i ka ike ana ae, ua hoea hou ae ke poo o kuu makamaka ma na kowa o kou mau aoao, e hooponopono ana me ke kunewanewa, a ano naenae lele oiliili a ka hanu lele pau, i na pono o kona Ekalesia me ke kipapa hou mai i na ino i hana ia e Heneri VIII, iloko o kona mau la i noho alii ai maluna o ka noho alii o Enelani.

Ke olelo mai nei oe, "ua hana iho au i ke kumu nui o ke kukuluia ana o ko'u Ekalesia." He lauwili paha ia a he hookuli, ua hai mua aku no au ia oe aole i hemahema ia'u na Buke moolelo o Enelani, a aole no hoi na'u e hai aku ia mea, aka, nau hoi i pau ai ko'u kuhihewa. O Hume, eia ma ko'u lima ka buke au i kuhikuhi mai ai. O Makale au e hoike ole mai nei, eia no ia ma ko'u lima; o Saute au i hoopuka ole mai ai, eia no ia ma ko'u lima; o Heylin Campden Brunet a me ka lehulehu o ka poe i kakau i ka moolelo iloko o na la kupikipikio o ko Europa a puni, a me Enelani kekahi, eia no ia ma ko'u lima, aka, o kou olelo mai ua huna wau i na kumu o ko'u Ekalesia, aole na'u ia e hoomaopopo, aka, nau no e hai. Na ia mau buke no e hoike, a o ka hoopololei aku ka'u i kau mau mea i hoopuka wahahee ai imua o ka lehulehu i mea e puni ai ia oe, me kou manao hookahi wale oe na kanaka hiki ke hahau i ka puu pepa hookahi, aole hiki i kekahi mea e ae.

No ke kaawale loa o kau pane ana i ka'u kakau manao hope, a aole no hoi i pane iki mai i kau wahi kumu hookahi o ko'u manao, nolaila, he makehewa ia'u ke hai hou aku me ka hoopiha wale aku i ka pane ana i na mea ano ole o kau mau olelo hope. He akamai oe i ke kuhikuhi i ka Ahainikuisitio i kukuluia e Elesibeta. Ka aha i hookumuia i ua o R. Luakaha, a kuhikuhi na Elisabeta. He mea kupaianaha, olelo hoi ka waha na Elisabeta, kuhikuhi na lima kuhi na R. Luakaha ma. Heaha la ka mea i kuhikuhi ole mai ai i ka Vol., a me ka aoao oia moolelo; he lealea o R. Luakaha i ke kuhikuhi ia Hume i hoike ia no keia mau mea, aka, ua huna nae i ka buke a me ka aoao, kahi ona i lawe mai ai ia moolelo imua, e maopopo ai ka oiaio, akaka loa ka apuhi a me ka wahahee maoli.

Ua ninau mai oe ia'u, "na Iesu Kristo anei i kukulu ko'u Ekalesia?" He ninau aha ia no keia kumu hoopaapaa, nolaila, na Iesu Kristo no auanei hoi i kukulu kou Ekalesia? Kai noa no hoi mai ka Aha Hui o Tereneto kou ku ana mai a hiki i keia la. Aole loa oukou o ka Ekalesia a Paulo i kukulu ai ma Roma a me Petero, aka, o na keiki auwana lalau a Petero, Paulo, i ka Pewai. Ka "Anekristo i wanana ia e Ioane ka wahine hookamakama o Babulona."

E Luakaha. O ka Pope no hoi kekahi hao wale i ke dala a ka poe ilihune. obscured a ma ka hoopunipuni e loaa mai ai ua dala la, he "Indulgence" ka mea e piha ai ka eke a ka Pope mamuli o kana kauwa o Tezedela i hookohu ia. A noloko o keia hana hoopunipuni a na kahuna Roma ma Enelani i hao ai o Heneri VIII i na dala au e hoike nei i ka lehulehu me na hua nunui $918,555.

No na Kadenela a me na kahunapule, na Aliiepikopo, na epikopo, na Aliidiakona , na kumuao a pela aku, i pepehiia e Heneri VIII, no ka mea, ua ku lakou a pau ma ka aoao kipi i ka wa i hookolokoloia ai, nolaila, e make no lakou i ka make o ko lakou haawina, aka, he hapa mai keia i ka mea a ka Pope i luku ai me ka hale ole. Maloko o ke kulanakauhale o Parisa hookahi, ua olelo o Bossnet, ua luku ia 6000 poe hoole pope, ka Dabila hoi, he 10,000 ka poe hoole pope i make ma Parisa. "Tout le quartier ruisseloit de sang. La cour etoit pleine de corps morts, que le Roi et la Reine regardolent, non seulement sans horreur, mais avec plaisir. Tout les rues de la ville n'etoient plus que boucheries." (Boussnet 4: 537.) "Ua lilo ke kulanakauhale i wahi luku, a e kahe ana ke koko o kanaka. Ua piha ka pa alii i ka poe make, ka mea hoi a ka maka o ke alii a me ke alii wahine i nana aku ai, aole me ka weliweli, aka, me ka olioli." (Bossnet 4: 537.)

Aole wale no ma Parisa keia luku weliweli ana, aka, ma Meaux Lroyes, Orleans, Nevers, Syons, Thoulouse, Bordeaux, a me Rouena. Ua like paha me ka 20,000, a hiki i ke 30,000 i make, pela ka Meseray olelo e hoike ana i ka nui o ka poe i make ma keia mau wahi. A no keia hana a ke alii o Farani, ua hai ia aku i ka Pope, a ua olioli ka Pope i keia mau hana ana. Ua hele huakai ka Pope me na Caridenela e pule hoomaikai aku i ke Akua no keia luku ana i na hoole pope, ma ka Luakini o St. Louis kahi i pule ia ai no ka lukuia ana o ka poe Hoole Pople. E nana ma Meseray 5: 162; Sully 1: 27; Edgar 241. He hapa uuku keia e ka poe heluhelu i ka mea a na Pope i hana ai, he kumakena! a he weliweli! Aole au i helu ae nei i ka lukuia ana o ka poe Alabanesese, a me ka poe Waladanessa, ko lakou pilikia, a me ko lakou hookumakaia ia ana e ka Pope a me kona mau hope, mamuli no ia o ke kauoha a ua Makua Hemolele nei o R. Luakaha. Ua lawa paha keia mau mea ma ke ano hoohalike, pehea la? Ua hewa anei ka Ekalesia Roma mamuli o keia mau hana hewa ana o kona mau Poo a me kona mau hope? Ia R. Luakaha paha, aole hewa ea! kahi o ka hewa ole ana ! na ka mea heluhelu ia e noonoo.

Aole no he mea paa ka noho ana a ke kanaka iloko o na Ekalesia o ke ao nei, a e like me ka'u i olelo mua ai. E huli ana ko Enelani i ko Roma, a o ko Roma i Enelani, ko Enelani ia Kalavina, a o ko Kalavina i Enelani, a pela aku.

Ke noho nei no au me ka pau ole o ko'u kuhihewa, ka mea hoi a R. Luakaha i hai oluolu mai ai ia'u, e hai mai ana oia ia'u i ke ano o ko'u Ekalesia, i mea e pai ai ko'u kuhihewa. Nolaila, ke noi aku nei no ko Ulakoheo keiki e hai mai i kahi i hewa o kona Ekalesia, a me ka pale ana ae i na kumu i haiia'ku ai ia oe e R. Luakaha mamua i mea e pau ai ke kuhihewa o kou makamaka.

IOANE KAIMIOLA.

Ulakoheo, Nov. 1, 1865.

 

Ia B. L. Koko.

E KE AU OKOA ;—Aloha oe:

He wahi manao hoohalahala ko makou no B. L. Koko, a nau hoi ia e hai ae ia ia. Ina paha e ike iho ko makou hoa o na kahua kakele nupepa, e ninau mai paha auanei obscured "Heaha la ka kela kamalii e makemake nei e ike i kanaka makua, e makemake ana ka paha ia'u i hoa kea pua au no lakou. No ka nana ana ae la paha a ke pua mai nei ke ko, nolaila, ninau mai nei ia'u. He pela, kamalii uwe wale, aole paha o'u makemake e hui pu hou aku me oukou, no ka mea, ua kanaka makua au, a ua paa loa ko'u manawa i ke kakau no ka nupepa aupuni, a heaha ka oukou manao mai ia'u, kohu ole hoi keia kamalii, he ike ka paha ko oukou, i ko'u mau manao e puka nei ma na nupepa, a he ike ole ka paha ko oukou, owau ka mea nana i kakau ka moolelo o Lonoikamakahiki."

A he! aohe ka oe he kamalii ea? O keaha la ke ano kamalii i kou manao? Eia ke ano kamalii i ko makou manao la, ina paha e haawi ia aku e na makua kekahi pauku hana e hana a pau; alaila, hoomaka iho la ua keiki nei e hana. Hoomaka iho la no ua keiki nei e hana, aohe i pau kau wahi, hana aku la ma kau wahi e, pela no e hana kikokikoi ai, a olelo iho la, ua ma-u iho la no paha keia, e hoi au. Ninau mai la ka makua, "Ua pau kau hana?" Ae aku la no ua keiki nei, ae, ua pau no. I ka hele ana mai o ka makua e nana, aia hoi, aohe i pau pono e like me kana i manao ai, ua kikokikoi wale ia no. Alaila, hoi mai la ka makuakane, a nuku mai la, a pepehi iho la ka makuakane, alaila, pane mai la ka makuahine, "Pepehi wale iho no keia i ke keiki, ua ike no paha oe he kamalii ai ka na kamalii e hana i kau hana, aohe no oe e hele e hana paka i kau." O keia ka hana a kamalii e hele ai ka makuahine mahope o keiki.

O ke aha hoi ka Koko hana kamalii? O ke aha mai auanei ka oukou, o ka pau ole no hoi paha o kana hana, oia hoi ka mo obscured ana i hoopuka mai nei o Kaneakala obscured pau ka hiamoe mai nei no ia. Ua obscured obscured la ka paha ke poo obscured obscured malama," ina pela, obscured obscured kamalii e o'u mau obscured obscured a heluhelu moolelo hoi? I ko makou manao ana, he hana kamalii keia, e eu mai oe e hoopau i kau mea e hana mai nei a paulehia makou i kau, hoopau e ka hoi oe.

Ina aole oe e hoopau mai i kau hana, alaila ea, he kamalii kou hoa e like ai, a i ole ia he hoohoihoi makuahonowai wale mai no ka kau hana, a e pono oe e hoi hou mai me makou, a e haele ae kakou i ke kea pua.

Na na KEIKI O KUKUIMALU.

Luluku, Kaneohe, Nov. 7, 1865.

 

Manao hoohalahala.

E KE AU OKOA E; Aloha oe:

No ke aha la ke kumu e hoopuka hou ole ia mai nei ka moolelo o Kenete iloko o na pule i kaahope ae nei, he nui ko makou haohao a me lakou nei ae i ka walewale loa, a no ia haohao la, nolaila, hoohalahala makou, i ko makou hoa i hoomanawanui iloko o na pilikia a ka hoinoino ia, a me ka paahao iloko o ka halepouli, i hana obscured ia, a hiki wale aku i kona lanakila ana, obscured wai la keia hiamoe ana, na ka Lunahooponopono paha, aole paha, a i ole ia, no ka mea kakau moolelo paha, ina no ka mea kakau moolelo ka hiamoe ana, alaila, e hoopau i kou hiamoe ana, e a obscured mai oe e hoopau i kau kaha, mai palaka a nanea wale paha. Me ke aloha no.

obscured H. MINAMINA.

[E ka makamaka, aole hoi i ana iho ko makou hiamoe, he minamina oe ia Kenete, a he minamina hoi makou i ko makou hiamoe, i kau hoala. O makou io kekahi i minamina ia ia, aka, e pono paha oukou e hoomanawanui iki, no ka mea, ua pau ka Buke mua o Kenete, a ke kali nei makou i ka lua o ka Buke, o ka hiki mai.

 

Ninau Baibala.

1. Owai ke kanaka ikaika, aohe hoa kaua e aa aku ia ia?

2. Owai ke kanaka, aohe makuakane aohe makuahine?

3. I ka wa hea i pili pu ai ka lani a me ka honua?

4. Heaha ka mea nui iloko o ka Palapala Hemolele?

5. Owai ke kanaka i hanau ole ia, ua make nae, ua popo ka iwi?

Me ke aloha i ka Lunahooponopono o Ke Au Okoa, a me na keiki nana e hoonoho na hua kepau. Ke hoi nei kahi keiki o ka malu o Kehekuawa o Waiehu, ua kau ke ano ahiahi.  J. H. S. KAPULE.

Waiehu, Maui, Nov. 7, 1865.

 

Heaha ke kumu o na kaikuaana o Iosepa i kiola ai ia ia iloko o ka lua? No ko lakou makemake ole e noho pu me ka ohana.