Ke Au Okoa, Volume II, Number 35, 17 December 1866 — HE KAAO NO EMADAI. Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO EMADAI.

Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii.

HEJLU 32. Ka Hopena keia. A he mau minute i hala rna ia hope iho, ku mai la ka Moi o lapana a hai mai la i kana olelo iinua o na mea a pau e hoahewa ana i&Melioma kana olelo ana; aole e hiki ia Emadai a me kona ohana alii a me kona lahui e hoopakele ia Melio, e like no me ko lakou manao mua i bai ai ma lapana; pela no oia i olelo hooikaika ai imua o Emadai, aka, aole no oia i hahal niahope oia mau olelo a kona puluna. Nolaila, e ka niea e heluhelu ana i keia Kaao; mamua ae nei kakou e ike ai i ka loio nana e wehe mai o Melio mai kona hoopaa ia ana, a maanei no hoi kakou e ike ai i na olelo pale a kona loio imua o ke Aliiwahine a me na'lii a pau loa. A owai la auanei ka inoa"o ua kokua la ona; ua poina paha oe ia Tiuaa ke keiki nana i hoolaha hou ia Emadai ma ke kulanakauhale o Pekina, oiai oia kekahi i noho pa me Enjadai ma i ka hale ao kula hana silika o Pekina, pela ka mea i hoike ia ma na Helu mua o keia Kaao.

I ka wa a Melio i ike ia aku ai e na maka 0 i)a mea a pau, oia no ka wa a Tiuna i hele mai ai a hui pu oia me ka mea e hookolokolo ia ana, a kamailio iho la laua oo kekahi mau minute pokole no na mea e pilr ana no Melio, a 1010 ia laua ka manao maikai e kokua o Tnina ia ia; a ma ia wa o Emadai i hoomaka mai ai e ninau ia Melio no kaoa mea i hana ai no Tamia. " O oe no auauei o Melio ? " "'Ae," wahi a Melio. "Nohea mai oe?" "Noke aupuni mai &u o lapana, no ke kulanakauhale alii oledo ko'u wahi i hanau ai." "O oe no auanei ka mea nana i lawe i kuu kane ia ia nei ? " . (Tamia) "Ae," wahi a Melio. Pela no oia i ae ai mai ka mua ahiki i ka hope o ka nioau ana a E<nadai, aole kekahi ninau i hoole ia eia, nolaila, ua hoopau o Emadai ikana olelo ana, a haawi aku i ka huaolelo i koe na Aieni e kamailio aku. I ka wa i hoomaka mai ai o Ateoi e ninau ia Melio, oia ka wa a kona loio i ku ae ai iluna a hai mai i ka huaolelo imua o na'lii a me na makaainana e akoakoa ana, a hai ae la oia i kona manao, penei: " E ke Aliiwahine hanohano oui, ka mea nona ka waiwai i lawe ia eia nei (Melio.) Ua hooili ia mai ia'u na ,jolelo hope a keia wahine, a ma ka'a olelo oia e hewa ai, nolaila, he hana nni no keia no ka hihia o keia wahine ma ka- noouoo ana, nolaila, ua mahalo au i kau mau ninan ia ia nei (Melio,) a ua mahalo no hoi au i ka mea i hewa no kona ae pololei loa ana imua ou, nolaila, aoleo'u kanalna iki no ia mea, aka, ma ka noonoo ana i keia hihia, aole i pili iki ka hihia i keia wahine, nolaila, e hoomaka au e J ninau ia oukou a pau e na'lii o na aoao elua," aka, ua ano haohao lakou a pau, no ka mea e ninau ia aku ana ia lakou a pan. A hoomaka mni la oia e ninau; ka ninan mua, "E ke Alii e Tamia—e, nawai i olelo ia oe e hana 1 kau mau mele ina kela po ou i hana ai maleko o ka hale lealea o lapana, ma ke kulanakauhale alii o ledo7 a lilo ai oe ia ia nei? " (Melio) " Na ka Moi o lapana," " ua pau kai'a (Tiuna) ninau nou e Tamia."—" E ka Moi o lapana—e, nawai i hai mai ia oe o Tamia ka mea nana e hana i kana mau mele, a oia ka oi ma ia hana ? " Wahi hoi a ua Moi la, " O kekahi o na keiki o ka ohana, alii o Pekina nei, nana i hai mai ia'u o Tamia ka oi a me ke akamai, a i ka lohe io ana no' \ hoi, ua lilo io no ka puuwai o na mea a pau ia ia," nolaila, ua hoopau koko o Tiuna i ka ninau ana i ua Moi l&; huli ae Ia oia a puni ka aha, a huli pono aku la oiaimua o ke Aliiwahine Emadai, " E ke Aliiwahine—e, ua maopopo ma keia hihia, ma ka noonoo ana, aole i pili iki ka hihia i keia wahine 'i lawe ai i kau kane ia Tamia, nolaila, ma ko'u noonoo nuianai'keia hewa, e hoahewa mua ia ka mea nana i olelo i ka Moi e pono si, oiai, ke kumu o ka hewa, ina aole oia e hai. imua 0 ka Moi o lapana, alaila, me he mea la aole e lilo ana kau kane ia ia nei; " no keia muu huaolelo a ke kokua o Melio, nolaila, ua noonoo'maoli iho ua Aliiwahine la (Emadai) a pane koke niai la oia ia wa, " Ua pono, a ua pololei kau ninau ana m?i, a ina aole i hai kekahi o ko'u ohana alii iaTamia, alaila, me be inea la aole e lilo ka'u kane i mea ino, nolaila, ua hookuu ia ka lawehala, (Melio) aole e kapahou ia oia he wahine hewa, elike no me kona ano mau mamua. pela no oia e lanokila ai," nolaila, ua nui ka haunaele o lta la-i hui o lapana a me ka Moi a me kona ohana alii a pnu. ine ko lakou manao 010 e ola ana ka Olali o ledo, a ua nui ka haunaele no ia manawa. A /na ia hope iho, ua lawe ia o Melio mn kahi o Emndai e ooho ana, a kau iho la o Emadai i kona lima akau maluna o Melio, a kala ia ae la kana hewa i haoa ai, a hai iho la oia i ka olelo pomaikai no Melio, aolo oin e hoi hou i kona aina hanau, a ua lil» oia 1 mea nui imuao Einudai a mo kona nlo'alii a pau, a me kona lahui, a o ka pnu no ia, u hookuu ia ae la ka aha, a hoi aku la kela mea keia mea ma kona wahi iho, a he mau la mahope iho, ua hoi aku ko Moi o lapana me kona ohana a pau, pau ko lakou ike ana

i ka nani o Pekina a hilii i ka la hope, a ua ooho iho boi o Emadai a me Tamia a hiki i ko laua mau la palupalu, oia ka hopena o keia ola ana. Nolaila, na hoolele hou ia ka pahu kupapau o Alotena i ka iewa; a hala ia, ua hai ae ka mea nona keia Kaao i kana olelo kauoha imua o kona ohana alii a rae koua lahui, o kana keiki. oia o Tela, ka Hooilina oka Lei Alii o Pekina. A kokoke iko Eraadai mau la hope a hiki i kona make ana, ua oleloia, aole i ike ia kona kino kupapau kahi i waiho ai, a pela no hoi o Tamia, aole no i ike ia ko laua wahi i waiho ai. Ua manao ia no, ua lawe ia eka manu alii. A ili iho la ka Noho Alii maluna o kana hiapo oia o Tela; a hala ke Kamalei alii i ka make, ua ili aku ka Hooilina Alii ia Ateni; a oia kona hanohano hope loa, nolaila, ua mau ka hoopaanaau ia ana o keia Kaao e ka lahui o Pekina a hiki i keia wa, e like me ko Hawaii nei. Nolaila, auhea oukou e na hoa heluhelu i keia Kaao, ma keia wahi ehaalele mai ai ke kaikamahine o ka Papa haahaa loa o Pekina ia kakou, a boi aku oia i na Kapakai o Asia a ine ka ulu wehiwehi o Pekina; nolaila, ua ma-u no kona tnau la i hui iho nei me kakou, nolaila, ke waiho aku nei au i ka manao aloha a 'me ka mahalo ia oukou e na hoa puni nupepa, nolaila, ua makaukau no wau i na kope no ke pani ma ko Emadai wahi, i loaa no ia kakou na mea lioonanea no na minute hana ole, nolaila, e ike ia ana no ia ma keia pule ae—Me ka mahalo i ka Lunahooponopono, a maluna o na keiki hoonoho kepau ke aloha lulu iima. Maliana Pake. Mose Manū, Nana i unuhi ma ka olelo Hawaii. Waiawa, Ewa, Dec.j 12,1866.