Ke Au Okoa, Volume III, Number 21, 12 September 1867 — NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia.

MOKUN.A XVI. Puka aku la ka Bihopa'Beck mai loko aku o ka rumi nui, a ia ia i ku aku ai mawaho, aia hoi, ku mni la na koa Sekotia kiai mawaho e paku mai ana i ka Bihopa Aka, ua hoopau ia naj ka lakou mau paku ana mai ia ia, oiai, ua hoea koke mai la o Walaka ia manawa, me De Lisle mai loko mai o ka rumi nui 0 ka pakaua. Ia laua e ku ana, ike ia aku Ia ka hoea ana. mai a kekahi wahi keiki mai waena mai o kekahi poe koa Sekotia, a holo mai la oia a ku|ou imu'i o Walaka, a i ibo la oia, "E Edwin, e kuu pokii! " Ua kupinai koke ia ae la no hoi ke Poo Aupuni e nakoao Edwin 1 ukali pu mai ia ia mai ka pakaua mai o Stirling; a hooho like ae lakou mena leo nui, e i ana, "E hoomaikai ia ke Akua Mana Loa, ka mea nana i hoihoi mai i ko makou nei hoola, me ka maikai, a me ka nam ioi papalua aku ! " Ia wa, olelo aku Ia o £dwin ia Walaka, " Ano, e kuu haku a me kua hoaaloha, ke noi aku nei au ia oe, e pono oe e kala mai ia'a, no ka hewa nui loa, a'u i hana ai." "Ma ke ano haku nou," wahi a Walaka, " wale no au i hiopai aku ai ia oe. Aka, e hoomanao mau nae oukou e o'u mau kenela, ona kino o ka poe pio, ua laa ko iakou mau kino, malalo o ko kakou mau manao ahonui." 0 De Lisle, ua kali iki iho la oia e ike i keia mau wahi kamailio ana mawaena o Walaka ma, a ninau aku la oia, " E ke koa Walaka, e oluolu anei oe e hai mai ia'u, ina 0 ke keiki opiopio Rutavena keia i pii oiua ai i ka pakaua o Dumabatona; a oia hoi ka mea a kuu kaikuaana i hai mai ai no kou hoopaiana ia ia, no ka uhau ana ia De Valena, a ke hilahila nei au i ka hoopuka ana i kona inoa." " Oia no. wahi a Walaka, " o kona koa, a me;kona wiwo ole, ua pakui mai ia, he mau aa koko ikaika i kuu mau lima, a ua pakui mai'no hoi ia he Aupuni nui i kuu puuwai, i 01 ae mamua o na kalaunu a pau o ka Moi e haawi mai ai ia'u." " Uajke mau wau i ka hoa pili o ke hino," wahi a De Lisle, " a akahi no wau a ike maka i ka hoapili o ka uhane; a ina wau he Moi, alaila, o ko'u hoa kuka mau no o Walaka." 1 ka lohe ana mai o ka Bihopa i keia mau huaolelo a De Lisle, ua pii ae la kona huhu i kona hoa, a i mai la oia ia ia, "Ke hoopuka nei oe i kau mau huaolelo me he kanaka kipi la oe. E Liale, e hoomanao i kau mau "-uaolelo'a pau i hoopuka iho nei, € aku vina a pau ia mau mea i ka Moi Edewada, a nana ia e noonoo iho ia mau mea a pau loa i kou hoopilimeaai, naalalo o keia kanaka kipi ino." Paee aku la oDe Liale, "0 na huaolelo a pau loa i hoopnka ia ma keia halawai ana, na'u pololei no ia e hai aku i ka Moi Edewada, a mai hoopilikia oe ia oe iho'i ka hai ana aku ia mea." Aole i kali mai ua Bihopa nei, e !ol?e i ka hapa hope o kana haiolelo i haawi aku ai ma kona koa, aka, huli ae la ia, a kau aku la maluna o kona lio. Huliaela ua De Lisle nei, a haawi ae la i kona aioha ia Walaka iaua me Garehama Ukali mai la nae o Garehama ia Lisle, a hiki i kahi a kona lio eku ane, hnli mai la o Lisle, a olelo mai la, "He ano hana mana keia a'u e ike nei i ko oukou poe, no ka mea, he opiopio wale no oukou, aia no oukou i ke kakahiaka o ko oukou mau la, mai ko kenela nui mai, a ia oukou hoi ko- | na mau kakoo ikaika. A ke lanakila mau nei oukou maluna o ko makou poe i hele wale a hina ko lakou oho i noho ai ma na kahua a me na hoomoana kaua ana ! " " Alaila, ma ke kakahiaka ana o ko makou mau la," wahi a Garehama, " e ike ai pe i ke ano o ka la e poha mai ana maluna o makou. A e iioike aku no hoi oe i kou Moi, ao ko inakop opiopio ana, e oik ,'oihi iki aku ana no makou." Ke oielo raai la hoi ka Bihopa, " Mai hoolohe aku oe i ko lakou mau olelo kipi," a hou re la oia i na kui i ka aoao o kona lio, puka aku la pia iwaho. Huli ae la o Garehama, a aloha mai la i na'lii a me na koa Sekq)ia, a uhai aku la oia i ka Bihnpa kukahalake. la Walaka i koe koolua iho ai me Edwiu, kela wahi opio aloha ena r wehe mai la o Edwin he mau ope palapnla mai kona umauma mai, hookahi mai ka Haku Mar, a hookahi hoi mai ka Lede Mar mai, a i hou mai ljj, " Ua hoouna mai kuu kaikuahine aloha nui, LkoHa inau hoopomaikai nui ana ia oe; aka, aole e hiki ia'u ke k'ono ikaika aku ia ia, e kau iho i kekahi oia muu hoopomaikai maluna o ke knlana, oiai, ua lilo nui loa kona mau manawa i ki pulo hooki ole una."

Hahni mni la no hoi o Sdwio i ke ano o ketola o ( ka Mar, ame ko Atola nme Badeuoka ma hiki ana aku i ka pakaua o Stirling; a wahi no hoi aua Cdwin nei, "He oiaio e kuu haku, aole e hiki ia'a ke manao wale *nku i na manao koii lapuwale' iloko; aka, i ko'u manawa i hiki mai ai i ka halealii o Snaiwdoun e malama i kana mau kauoha e hoounii mai ni ia oe, o noho ana oia maluna o ka noho nlii, me he tnea la oia ke Poo Aupuni, me na lcde honuhano a me na'lii koa opiopio e kuku puni ana i ka noho alii. Komo mai la o Heleno, puiwa oia i ka hnnohano nui o ke alo alil o ka Lede Mor, me he mea l( la, oia ka wahine ake Poo Aupuni o Sekotia nei."

Aka, aole i olelo iki aku o Edwin i ke ano 0 ka luu«. kamailio me kona kaikuahiae ma ka rumi alii o ke alo alii o ko lakou makuahine kolea; aole no hoi oiu i ka hahai pu aku i ka laua mau kamailio ana me Eelene ma ko ka Lede ma rumi ponoi I ka pau ana o ka lakou luana ana iloko o ka?umi alii, huki mai la o Edwin ia Helene 1 ka rumi ponoi o ka Lede; a ilaila oia i hahai aku ai i kona haalele ana, a hele aku e halawai me Walaka. Lalau aku l&oia i kona lima, a paa mai la iloko e kona, me ka i aku, " E kuu kaikuahine aloha, aole anei keia lima palupalu i hoopakele ai i kona ola, e lawe ae i ka maka peni, a kakau aku ia ia i mau wahl lalani pokole ? oko kakou moi" wahine nei, e kakau aku ana. he mau buke nui okoa ia ia." " Alaila, aole wahi manawa onaeheluhelu ai i ka'u mau wahi lalani," wahi " oiai, ua ,ikeno oia i ko'u mau hoomaikoi mau aku ia ia; a aole ona makemake e hahai hou aku, aohe e poina ana o Helene i ka hoomanao maikai ana nona." Wahi a Edwin r "A o keia wale iho la no ka'u mau wahi mea la e hai uku ai ia Sir Williama Walaka, ko kakou Hoola ?" " Oia wale iho la no, ua pau e kuu kaikunaoe Edwin," wahi a Helene, " no ka mea, ua ike no oia i ka'u mau haipule ana nona." No keia mau huaolelo a Helene, ninau aku ia o Edwin ia Hel#ne i kekahi 'mau ninau, " Heaha, aole anei i hookahi wahi huaolelo no ke ano o kou ola ana, mahope iho o kona haalele ana ia Sekotia nei ? Aole anei oe e hai aku ia ia, oiai, aia na mea a pau nualoko o na ahaaina olioli ana, a o oe e pule mau ana oe nona ma kou mau wahi malu ? Aole anei au e hai aku ia ia, i ka manawa. e mai ana ko kakou makuakane, e malaena mau ana oe ia ia, a i kā manawa e hiki mai ai na lono kaulana o ka lanakila ana o ke Poo Aupuni, ua liuipu aiyi oe i ka hauoli ana me ko kakou makuakane ? Oke aha la anei ka'u mea e hai aku ai ia ia ? O na hookikakaha lapuwale ana anei a ka makuahine aia o kakou ? "

He mea makehewa ia Helene ke apaapani aku i na hoopuka ana mai a Edwin i kooa mau manao; a i hou mai la no o Edwin ia ia, " E kuu kaikuahine, aia kekahi mao mea ma kela mole o kou puuwai, au e hookuu ole mai aie kiei aku wau." He oiaio, mai ka manawa a Edwin i hoomaka mai ai e . kamailio, a hiki wale i ka pau ana, ke panapana e wale mai la no ko Heleae puuwai ikana mau huaolelo. Ia manawa, hemo mai la ka puka, a komo mai la ka Lede Mar. Ku like ae la laua iluna i kona komo ana mai. Kuoou haaheo mai Ia kona poo ia Helene, no ka mea, ke mau la no kona huhu ia Helene mai ka po maia Walaka i awe a maule mai ai, ia ia mai ha rumi pula mai. Ia Edwio, lulu lima aku la | oia me ia}a i mai ia oia, " Heaha kou k'umu e £dwia i hoololohe ai maanei, me keia kaikamahine hoomauleule ? " Pane akn la o Edwin, " Aole au i manao eia ke noho moiwahine nei ka wahine a ke I kiaaina o Stirlingnei. Ua manaolana wau e hoaponoia mai wau mai ka noho ana ma ke alo alii o ka moiwahine, aohe kalaunu, a no ia kmnu wau i manao ai, maanei no wau e halawai kamailio ai me oe." Pii mai la ke ano haakei launa ole o ka Lede Mar, a pane mai la oia, " Malia paha, he rnea pono ia'u ke hai aku ia oe, he ewe au noloko mai oka poe moiwahine, a he kaikamahioe alii kiekie loa wau i kamanawa i loaa ae ai au iko olua makuakane. No ka mooalii au o Badenoka, na alii kahiko oiai ka po mai o Sekotia nei." No keia mau huaolelo Jioopukapuka alii a ua Lede Mar nei, huli aku la me ke ano menemeae k H-'ene mau maka ika puka aniani; a oleio mai la ka Lede Mar ia ia, " E Lede Helene, heaha la ke kumu nui o ka huli ino ana o kou maa maka ma kahi e, rne ka huli pu ana mai no hoi o kou kua ia'u nei, me ka hoowahawaha nui ? " No ia mea, pane ako la o Helene, " Aole au i hoowahawaha aku i ko olua maa kupuna alii, a me oe no hoi e ka Lede Mar, aka, o kau oiau hoopukapuka ana i kou mau manao no kou mau kupuna alii, a me he mea la o kau kane, a me ko makou makuakane, aohe he alii. A heaha la ke kumu o kou mare aoa ia ia, ina aohe oia he alii ? A malia paha, ke hilinai nui nei oe i kou noho moiwahine aoa ma o ka Haku Badenoka la." Pane.hou mai la ka Lede Mar, " O kou maknakune e Holene, aa hoopanee oia. Aole oia i ike.i ka'u mau haua, aole no< hoi e hikiia ia ke keakeA mai. A -wahi mai nei au, e manaolaoa aku ana au i ka hoalii mao BsdenoWi la, he moeuhane hupo ia—ke nana aku nei i ka lima i oi ae ka ikaika.," " Henha ? " wahi a Edwin, "e manaolana ana anei oe ika make aoa o ka Haku Mar, a hoi mai ka moi Brnce, a mamua e waiho 'mni i ke kalaunu ma ou niau kapuai." " Aole mai ia ia mai," wahi a ka Lede Mnr, "a aole no hoi mai ko olua makuak'ane mai." 1 ka pan ana o kana mau huaolelo, haawi mni la ka Lede Mar i kana palapala ia Edwin, a hnli mai la oo hoi o Helene a aloha mai la ia Edwin. Na hoopaapaa ana a Helone me ka Lede Mfir, aole i hai waha aku o Edwio ia Walaka. Aka, wehe ae la nae o Walaka ika palapala a ka Lede Mar, a ike iho la oia i kona mnu manao. Ua like no kona mau manao i hoopuka mai ai me kana mau kamailio waha mai; e hai mai ana i kahi wa,- no kona mau munao lihi ole i ke ake ole e noho moiwahine; a ma kekahi mau manan ona, e hai mni ana i kona aloha mau me ka hooJti ole ia Walaka. Me ka hahai pu mai no hoi ika olioli maoli io o loaa mai ana ina ko laua hui ia nna me Walaka. E olelo ana no hoi ma ka panina e hoopau ana o Bndenoka, ma ka hale o Oumina i kolakou kuleana i ke kalaunu. (Aole i pau.)