Ke Au Okoa, Volume IV, Number 25, 8 October 1868 — Amerika Huipuia. [ARTICLE]

Amerika Huipuia.

Apana Epikopo o Kaleiona. Ua lohe pinepine kakou no oa pilikia nui o ke knua makaainana mo Amerika Huipuia. He mea olnolu hoi no na hoahamu Katolika, ke lohe i ka ulu hou ana oka pono, iloko o ka apana epikopo i oi ka poino ma ia kaua nna. Maloila e hoomaopopo ia ai ka lokomaikoi mau o ke Akua no kona eknlesia oiaio. Ikn wo pilikia, ua hele no na kahunapu-

le ma ke hahua kaua e penitenia a e ukione i oluolu ka manao oka poe e make ana, a wehe malaila 1 ka puka o ka lani do lakoo. A i keia wa, ke hooikaika nei ka ,ekalesia e holoi i na meheu oka hakoko ana o ka hoahanau me kona hoahanau. Ua huipu, ma ia hana maikai a me ka lokahl o ka ekalesia ku mau, ka hooikaika o na kahunapule, ka lokomaikai o na Virigini a me ka manawalea 0 na karistiano. £e kukulu hou ia nei na halepule i wawahiia ilono o ke kaua, ke wehe hou ia nei na hale o na keiki makua ole, he houluulu hou ia na keiki i ouhee io a i anei, aka hoi; ke hooikaika nei no ka ekalesia ma ka hoohuli ana i na heretibo, he poe enemi ia mamaa, aka, na hoopalupalu ia ko lakou naau paakiki i ka ike ana i oa hana aloha a me ke ahonui ora Kafolika. O ka- poe Negero ke kumu i hapaiia no ke kaua ana, a o ko lakou , kuokoa ana ka hua i ike ia." Aka, e lilo ana no ia makana i mea e poino ai lakou, ke oie e hooponopono ia ma ke ao aija o ka ekalesia Eaiolika. Aua lilo ia kuokoa ena i mea e hopohopo ai na ahahoi Kivila e hooponopono nei i kaaina. Be mea bu io no i ka. hopohopo ia hookuuia ana o ke kanaka e hahai wale ana mamuli ona pnni o kona naaa. 1 ole e kohi ia ia mau pnni ino ena mea i aoia ma ka ekalesia oiaio, lilo ia kuokoa ana i nōa nhauha ame ka. haunaele e poiao ai ke aupu&i. . No ia mea, fce mea eno nui ka palapala a ka Epikopa o Kaletooa i kakauia ma Paiiaa 1 ka wa c he'i ana oia i Roma i ka Fete o ke keneturia o A. Petero. Palapala a ka Epikopa o Kaletoka, i Amekika Hūipeia, i na Puūko o KA OIHANA HOOLAHA MANAOIO. Kūlanakaohale o Pa'risa, ? June 17, 1867. J ' E na Keokimaka : Elua paha makahiki mamua o kou haalele ana ia Parisa, ua hai wan i na mea i poino ai kuu apana epikopo, he uuku ka'u i hai ai, aole no he mea hiki ia'u ke hai a maopopo ke ano o koa kaamab»i kuu komo iiou ana ma Kaietona.'. Okē Katederalai ka ? a- i ike paa mokaki ia, e naueu& ans na pa-a-,aa hale hele i ke ahi. O knu

; kj*kMlT.*oa ih»jno iB TDa'tebt« ;ka nna 'm : fcaaha, « ri®i no Akaa ehoop*kft mailoko mai o-keia pnu okaoka, be loakini hbu*e 'po'irb ai do ka hoonaai'ia ia/ Mttbope iho, ba hele au e ĪĪ£e i kuu hale nobo, al ktra ike ana, ua haoee ilald, maopopo malaila.aole o'uwahieūoho ai me ko'u poe kahunapule, o ke Sferoinario, ka halekula kahnna ia, kahi a'o i ao ia ai, a mailoko mai hoi olaila e puka ana ua kahunapule, ua lilo ia i mea ole. O ka bale o na keiki makuaole, he puu unihepa ia, ua pau Ikii 'i ke airi ka hale kula o na kuokoa o na keikikaoe ilihone. E ku ana oo ka hale moneka o ka poe virigini, aka, aa komo na poka maluna, a ua nahahā liilii oa puka komo a me na pukaaniani. E ktfino wale aūa iloko ka ua a me ka makani me ke keakea ole ia, a ua pau i ka nahaha na mea oloko o kahi halepole, na keena kula a me na bale moe o na haumana. E noho ana na virigioi ma kekahi hale hoolimaiima. Ua ok» loa i oa poka ka halekula o na kaikamahine oiakua ole, aole ona wahi pono i koe, i ole e hana hou ia aoa. He ekolu mau halepule i hoopoioo ia ma kekahi ano. Ua pofio ka hapalima o Kaletona. Ua poai puni ka puali koa enemi i kona mau pakaua i na makahiki ekolu, ua pani ka puali kaua i kona awa i na makahiki eha, a helelei na poka iloko ona i ke ao a i ka po i na mahina he 14, mawaho o Kaletona, ma kauwahi o knu apana epik. he moakaka okoa no a me ka pilikia. Eloa halepule i pau i ke ahi, ekoiu i kalohe ia na waiwai, a hoopaumoele ia. Ua pau i ke ahi kahale noho o aa virigini Uruaala, a ua loaa lakou ia'u iwaena o ka ululaeu, hc 9 mile paha, mai Kolumehia ae. I ka lakou hai ana mai ia'u, i kekahi po o ka hooilo, ua bela tnai ka elele e bai ia lakou i ka pau o ko lakou noho-maluhia ana, a e !i--ke auaoei lakou me ko ie, kulanakauhale okoa i ka.ppino. O ka lawelawe hele no ia o na virigioi he 19 a me na, ;haumana he 70, hoouluulu ae la lakou i na kiaha laa, ua kapa mesa,na kapa maoli o lakou,. a hele palua ma na alanui o Kolumehia iwaeoa o. kanaka. e ku weliweli ana.a ,roo na puali.koa a hiki loa aku i ka.pa kupapau. Malaila i noho ai lakgu a ao ka po, ua loaa ia lakou he 'wahi mea ai uuku, mai na hoahanau e aloha. mai ana. Ua pau mua i ke ahi ka hale o kekahi mau virigini, a ua kōkua na'lii koa i bale aupuni, ilala i noho ai, a hele ma kela wahi a'u i hai mua ai ma lta ululaau. Akn, i aha ta ia moolelo o na mea poino ? Ua hana ke kaua i knna hana, a ua manao au, elike me ka nui o ke poho, pela no o pono ai kuu ileaika no ka hana hou ana. Eli ke me ka make o ka manao o ka lehulehu pela e pono ai ka lani <> ka manao o ka epikopo no kn hana hou ■ im. Ua loaa mai no ko oukou ki kua aoa mai, ua manao hoi au e kahoa i n» hoahonau o Amerika Huipuia, ka poe i like ole Ko lakou pilikia me ko makou iloko o kein kaua ana. Aole no i p<jbo knu

! manaolana, a mamuli o ke kokoa ana mai o ke Akna, aa mahuahua no na mea i hana hou ia. Ma kahi e pili koke ana i ke Katederala mas, ke ku nei no hoi he hale unihepa, aoJe boi i hanohano loa, aka, he hale akea, a ua kupuna no, a oia kaa Katederala • noho nei. Ao na hale ekolu i pilikia ike kaua, ua hana hou ia, a ua hoomaikai ia hoi ka ha i pilikia ole ike kaoa. Ua paa ike kaa na lilo, ua puni kahi ilina i ka pa, mawaho oke kaooa, aua hoonui ia hoi. A pa» □a halepule, ua hoomakaia na hale o na keiki makua ole, (oretelina). Ua kuai aa i elaa hale, no na keikikane kekahi, a na na kaikamahine hoi kekahi. He kanahika a keu na kaikamahine maloko, no na ohana hoolepope na mea o lakou he lehuleha no. Ua ae na makoa hoolepope o lakou e ao ia ka lakou mau keiki ms ka aoao Katolika, no ka mea, ua. ike lakou, be oi na Katolika ma ko kokua maoawalea i ka poe pilikia. a malaila no e maopopo ai ka oi oko lakou aoao pule. He" mau haneri i mākemake e haawīia mai ma ia ano, iaa paha he hale .ko makou kahi e hookipa'ia ai. Ua kaa ka hapaloa o na lilo no ia mau hāle, a hookahi hapalua i koe, aole i kaa. JJa kuai wau i halenoho no ka epikeoo a me na kahunapule ma kahi kokoke ike Katederala. Aole i hanohiāno loa ia V hale, aka, ua malu i ka ua me £ka makani. a' ua lawa ia,. oiai aole i pa'u' ka pilikia o na ke- r iki makua ole a'me ko na Virigini. Ua kaa nui no kuu manao e kukala hou i ka hale o na virigini raa Kolnmehia, aka, aole hiki, no. ka mea, be umi tausani dala, ka mea . e hiki āi. A:u no lakou ma kuaaina | kahi e noho. fa. E kokua ana no nae an ia mao wahine e ao nei ina keiki Katolikaj a iilo i mka oiaio loa ka lakou hana iwaena o na hoolepope. Eia ka mea e maopopo ai, i kekahi 'maa hebedoma mamna o ka wela ana o ka haie virigini ike ahi, ua komo kekahi kaikamahine hoolepope iīp lakoa haleku|a. Ua nohoipu, a hele pu ine na virigtni i kawu pilikia, a paa ke kaua ana, aole oia i makemake e hoi ma kahi o oa makua a lilo e i KatoTika mamua. Ua ae no kona ma_a makua hoolepope. A pao ka~wa hoomaha ma kahi o kona mau makua,«a hoi hou i ke kula, atia ae ia' mai e nohe ioa me na ?iriginr,'. aOB lilo mieoli no i ma ka hoobari a»a; A » kekahi&n; 1 ! oa liiokbam ōo

fcaosne m» ke JSato)ikai fie kamapnle hooiepope ia mamna, a i keia wa boi he kahonapaie Eatoiika. Ma kaiokomaikai okekahi hoahanaa Eatolika, ua paa no kekahi haie *yirig-iae, oia poe Virigine, he poe kokna i ka poe ilihaoe, i oa keiki makoa ole a me ka poe mai, he 70 haamaoa iloleo o ko {Ukoo bale, oa ka poe maka haaohano ia poe e like me ka mea i mia ma Amerika. Ma Ealetooa, aa hoomkaia kala no na keiki ili eleele; he 75 ka nai o aa haomana; hflkuma akamai a me ka haipule io. - Aohe aka na hauma, me a'u no na lilo paa, no ka hale, ke kuma a me na iako e pono ai ke kala ana. O na wohi mamao loa o kua apana epikopo, oia mokapui o Bahama, malalo oke aupui o Beritaoia. Ua hoonoho waa ilaila he kaha inakua loa a me ka makauka, he kahunapale Hoolepope mamua, a i keia wa, he Kahonapule Eatolika. Ke hooikaika nei.oia e kakur lu i halepule Eatolika ma>ajnaa mokapooi kahi i pae mua ai o Koloma, a kuknlu i kea raa ia wahi. He mea kanmaha ia maa mokupuui no'u; aka, i kau noonoo ana, a& maama ole ia i ka wa i'nui ole ai me ko'a apana, ke iana nei kuu manao e malama pono ia wahi. Oia ke ano nui o ka'o mau hanai kne hoi ana mai Kaletona. Ke hoooaika nei aa i ke Akua i haawi ia ookou e kokna.mai ia'a a nana hoi i hoohoa i koo hooikaika ana. Me na haoa hauoaele o )ut hooaka kaoa makainana aaa, ame ka hoonaaeaeia ana o ko makoa .ooho kiyila ana,- aa. hoopania. na hanuiino be aa paka kekahi pononai, i ka manao ina o ka epikapīo» oo ka mea, ua hoopauia na kuhihewa he noi o oa Hoole* pope no ka poe Katolika.' £ia iioko o kna apaoa epikopo, elua aiea e hooiaio aoa i keia. Ak*bi; iwaena o alima hanen hoahanau a'u i i iho nei,, ho 41 Hoolepopelīuii hou, a ke manao oei aa e oiaoa no, ke hoi hoa e kopirinati6;" Eia ka loa, mai kelā wabi keia wahi okm. anaaa epikopo, ke nonoi nei oa Hoolepope o hoouna wau i mau kahuaapulo no lakoo, me ku olelo ae, e loaa wale m'ai no na aina oo ke kukulu ana i nahalepule. Aole no e hiki ia'u ke ae i oa mea a pau, 'no ka hapa ona Kahuoapule. He elima kai makw « kaua no ka. nai oka hana. Be, ewala no ka'u poe i orinatio ai ia wa, akai, bē patola ka mea e poho ai. Ina no e hele noi mai ma ka aoao heraa, ka poe Eoiopa malihini« nolio la ma ka Akau, e like mekaineaiwaoanaia. e inahuahua Koa aaa ka makou haoa. . Hui pu me keia ka malama ana i na negoro i hoakoakoaia iho nei. He nai na ba« Deri lakoa iloko o kon kihapai. 750,000, a he 20,000 wale no ka i !Catolilr». 0 ka hana keia no ke alakai i keii maa uliaue, i knaiia ma ko koko o leaa E[risto. Ho ninao noi i keia wa iwaena o ka poe poni akamai a me na mea hooponopono anponi, aole i loao ka haina o ia ninaa, eia keia. ka hope o keia man miliona kanaka i hookuu waloia iwaena o na anaina Kirila ? ipau.)