Ke Au Okoa, Volume V, Number 1, 22 April 1869 — HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii.

HELO JS., Mahopo iho o ka m3iua |a, aia hoi,i.lio mea weliweli ka ike ana'ku i ka hooili aua o ke kaua o na aoao elua nxal«oa iho o ke kahua Jkaua o Pelokaoe, oiai, ua kupilikii na hana oiā 1», aole e hiki-i. na koa ke hooloho i"~ka olelo a na'lii koa, jua haua kela mea koia tnea e liko me kona makemake, ua hopn aku a hopu mai, ua oki a"ku k oki niai i ka lakou tattu pahi a me n» koi. Aua haule aku he mau tausani koa iloko oia la, ma ia la i uiui loa 'mai ai na wahi koa uuku o Keoni Bea rae ka wiwo ole. Ika aneaue ana'ku e huna fcftla ikona mnlamalama, ua ikeia ka puali kaua holookoa o. Pelekaue e auhee aua mai ke kahua kaua. aku. A e hopu pio ia aua ua koa oia aoao, e na Bea puni. koko o na ulū-laau. Ma keia kaua aua i ike ai ka moi i ka lanakila ole-o kona aoao, malaila oia i ■""hōonoo nui iho ai iloko o kona puuwai me ka olelo ia ia iho, oyai la o na koko pouoi o Pelēkāhe ai hoopio i keia euemi ino i hiki maima kuu aupuui nei ? A ma keia kaua ana no hoi i lilo holookoa ai ke aupuni o Pelekane i na lima o na koa o Ēēopi Bea, oia.ke auhulihia aoa-oia aupuni, a • lanakila iho la o Keoni Bea maluna o ke aupuni a me na'lii, a me na makaainaua pu hoi kekahi. A lilo iho la ka moi i mea ole loa ia ia,";o kana hana a me ka makemake o kona mau koa ke hookoia o ka lahoi holookoa a gau o Pelokape, . Pela i uoho alii ai o Keoni ma ke aupuui o Pelekane iloko o ua malaiua ekoln.

kai «na o SeleuĪ7M i hana ohlo ta Baona Hila, e hile oia * ke kaua. likekhhi la, hiki 'aku la k'a lohe ia na, ua pio.koua; makuakane, a ua lilo pu aku hoi ke aupuni ma ka ; lima' ō ka "palaualelo linaa nui" Keoni. BeB, aole hoi oia wale, o na mak*ainana no a pau loa. 'Mn ke.h iōno i hiki akn i ona la, aia hōi, ua hoopiha ia kona piluwai i ke aloha i kona makuakane, a me ke aupuni hooilina hoi mal kona maa kUpui fia mai, a hfki ia ia i ka hua maa a ko lakon makaakane moii A hanle iho la kona mau ; nui i kahi e hoi ai ka aapuni o :Pelekane i ko- " ,ffi^^ a nui aku oka 1010 o kona ai, a me kekahi hoi i '&ekaīii nsau'"£^iftu.e'"ae, ; he mau hora kona noonpo aiia, i loaa ia.i» lanakOa -hou 'ai' kē aapuni o , Fe>l:4ne. Kolaila, hele aku la oia a hai i .kfliia-:niaaaQja;Baona Hila;,stl ka ike ana U.—mai-4ia_wa}jine i ea^helehelfena kaumahao . kma' kane me na waimaka e hāulē atte, pihoih<S <£e.la.£a Dw..ka i' .kaua. kane,-" heaha keia -wāimaka e ke kanii e uwt ,-~fflai oia,, qa lilp;ka>noho 0 kuu makuakane i ka lima o ka enemi, _.a ua lilo hohme be_aupyni nui a ine na pau "loa o P«ifekaile tiei. 0 teia #iaU maa a pin loa a'a e hoi akii hei ia oe, he mau mea oiai.o,-/wale no ia, a aia kaa a me ka* oshana alii ke noho la ,o ke ano pjo. Aole ona mana alii i Jtoei keia. wi»,. jiaJta. moa, o-ka hae aupuni o Pelekane, n£i| k'e 1 hehl iii la e na wa- ' tfa i "ieia *£} nolaila, jia nui kup aloha i kttu.maku»liatte a me ka ainh aefr* fae nd' majcaaman4,ps hoi kekahi, ma jc«ia| mau mea.a pau a'u e hai akamei ia oe, kuu ppuwai i keio l«i A nolatU, ke noi aku nei au ia oe e kun wahiūe,n i ai(i,lba ole 1 e oluoln oe e aemai ia'a i< keia w*f e hele an i ke kaua me na aa Ja'q,/ne ko oluolu," , -« - pia iho la uo keia. olelo a- Sērevina noonoo iho la o Baona-Hi]a*i kana mea e oluolu akti ai iā ia. " Ua ae ihele ilōko o ke kana «o /komaina ponoi» aby.ke ikdt mna nef.4io i.n ole e Upa|tila.'i maluha o na anemi,. oiai y ..ina ! oe e hālmai maluna o kon ko,n Pikamai ma.ka oik«n* kaoa, oee lanakila'i. Nolai-, ww jnaiaqa o kon h4*leto<an*>ai pakele mai ' i Ma^ī^;^o t ka;n^^ l ho kanaka maoli oe, a« Sa, ibe» «ana ke ea» kela aoao mai, he kāiaka-ano kopaa -oia, e like pu mea'u nei. He I tiai 6 kekahi tokb 6%ljiS6lt|.^ati£ haslwi*ip>wlpk» raāXo wahlne maoli, a 6M i ic«, ai; - Nolaila, , pi.o ai ' i wadana e;aki a! n|a- . xnnaiimaajliaMj.no koila hele anaVke kaoa, . lt»ia olēlo.iio hoi ka mea nān^k^ekan»1 pereyjna noi no kai M® }p,oift. ,•»- lwkahl, tafco- minnte poknle/ me^a^ai ■ • ko ,a*' "W»M b kip» *fahini a **k"l»ka»are po»»ai k»bete i kP k«o»? ; •1 no.«4»*wi; 0Q t aīaila,'

I»a.poe kou." ! 'lua pela kou manaoio muoli e kuu. wahino alii, alaila, ua konio pu kaua ilōko o ka puuwai hookahi uo ke aloha i ko kaua aioa ponoi," A oia hnaololo a Baoua Hlla lea ' mea ria& i hoopau ae ! i ka mauao. kanalua iloko o' S(īivvina, a ma ia hope iho, hoomaopopo aku ln <<m i£iua o kaua wahine, tie ke ano o kona hele aun, a ma ia wa i hai mai ai o Baoua Hila i kaua olelo i kana kane. " I keia wa o hookO ia'i kou makeaiake e kuu kane, ano, e hoomnkaukuu. oe ia oe iho i kēia wa ao kou helo aDa." Ia manawai liuliu iho ai keia ia ia iho me kouu mau pono kaua a pau loa, a makaukau oia uo ka hele apu. Aku uiai la oia imua oke alo o kana wahiue, nia ia wa i hai aku iii o Baoua Hila i kana olelo hopo loa i kaua kane, " he oiaio, i 1 keia ls oe e kaawale aku mai ko'u alo aku, a ke huawi nei au i kuu mana a pau lualuna ou, a oia ka moa'nona e palo ao ia oo mailoko ae o na poiuo a me na pilikia a ua euemi e lioea mai ana mamua ou, a me kou puali koa. Aia a hiki aku oe i kahi e hoomaka ui o k<* kaua ann, alniln, e hookuu

uku īui au i aa mou mio o a piui loa imua o na_onemj,a oia kou wa e hoouianuo ao ai, na'n ia mau mea a puu. Ia wa e ike ai kou .poe koa ia .oe, o kau hauaa"roe kou makemoke ke hooko ia maluna o ua enomi il'una oke kahua k.aua. A oia kou wa e hoopuehu aku ai ia lnkou me he puu opala la. Aka, ia oe.paha.e hoi mai ai mai ke kaua mai, aole paha e like aua kon mauao a me kau olelo e like me keia wa a kaua e olelo pu uei."

"No be aha boi ? " Wahi a kaua kaoe, i mai la kana wahine. "Ua ike ia'kn la ui\ nei na hana oia inau Ia e lnki uiai ana." A he-mea haolmo keia olelo a Haooa Hila imoa o kana kane, nolaila, ua noouou iho la o Sereviua iloko o kekahi nmu miniue, y hai aku la oia imna o kana wahine. " HeiUia la auanei ia huna ano e a'u e hana aku ai ia oe ma keia hope, oiai, ua hai paa aku >iu i ko'u manao ia oe mamua ue o ko'u lawe ana ia oe i wahioe na'u a hiki i keia la.'aole uo'hoi i ike ia kekahi hana kue mawaena o ko kaua noho pu aua he kaue ahe wahine." Fane aku la o B.uona Hila ia ia, " aolo no ua'u wale e ike ia mea ma keia hope aku, a"kn, aia naa ke an 0 ka manawa ia mea e hiki mai iwaena o kaaa." Oia ka pau ana oka Jaua olelo pu ano. Mft ia hopo iho, haawi iho lana paona koikoi ake aloha īuawaena o laua. L; wa puka a'ku ai o Serevina mai ko laua home aku, a hele aku la oia i kana wahi i manao nui no ke kaua, ia ia i hele oku ai. Komo liele aku la oia ma kela hale keia hale e ohi ano i ka poe kopono i ka heb.aua me ia Ike kaua, A ine kona ike pu ia mai no hoi o ke keiki ia a ko lakou moi "ponoi, ka mea i lilo.i kaue mare ua ka mea i hanau kupanu ha ia mai. mailoko mai o keknhi o kn lahui o Pelekane, ka inea hiki ke olelo ae, nona na wahi'a pan o 'Peiekane. a nooa hoi ka lani a ine ka honua, ma k» nui o maua i loaa

Ua nui wale na kanaka a ua Serevina nei i lawe mai ai me kona hope,. he mau baneri e 1 kai .ipaa iaia ia )a. I kona aueane ana aku e hijki i ka hale alii o kona maknakane, kahi ! ]jax. i a me kona mau koa e linohaa nei me ka hana lanakila malupa o na mea a pau o Pelekane. Hele aku la oia a hiki mawaho o ka pnka konio owaho o ka pa, ike akula oia he mau kanaka koa kiai , e .ani ma ka pu£a, hele aku la, oia imua o laua, olelo aku Ia ua Serevina qei,iā lauo, heaha ka olua haūa jna keia pnka ? Aole'he-hai mai o na koa ia ia nei ano ko laua Ia pane 010 mai i ka ia nei ninau, palua hou aku la keia i ka olelo ana i na koa. /a, manawa ( hoi I piī ai ko laua la kai 'noJsaja_nei _qlqld aku, heaha oe imua o ko maua, mau alo, i keia wa 1 Wahi.anakoa. Ia wa koke no i huli oe ai o Serevina i hope 0 konapoe 'koa ; a ma-ki aku Ia ia lakou imua o ka puka komo o ka pa, kahi a na koa k;ai e ku nei. . Iā monawai hoomanao ae ai oia i ktr olelo kaooha a kana wahine, o like me ka mea i hai mua ia ae nei.e, kako.u.: A oia no-h : oi--kn manawa a ka mea nona keia %aao i kou poa mai ai i kona mana cajluna Q kana kaue a rae kona poe koa a pau. , Oia ka hooomka ana e lilo nō kaa kiai puka. i me® ole ma ka polloio na lima o na koa 1 o.S,ereyintt„ aole he mea hiki.ke keōkea ia |tlakou iia inaniwa. ,Ma ia: liope iho, komo akn la na koa Uoko a hoopueha aku la i na i enemiī me ke~anhee akū"moi ko lakoū alo aku, pela.pia;j?, hona'i a hikiiko po ana, i l pakele mahunehnne aku ai o Keoni Bea a i me kek.-ihi o kona mau wahi koa uiiku a oia fa ioomaka ana e komo ke anu iloko o lakoniho. A mahope i!:o oka holo pio ana a|tn. o na .enemi, i ; h.oihoi hau ae ai o Serqvina l kona makuakane i ke kulona muo ano i B«ho ai ma kona inoa moi. A oia ka hoi hou ana inai 0 ka,Ea o ka aina tna ka poho o. kona" amā'iā la, a TJOtßT!hoir oia, e like pi\ me'kona auo mamuo. A holo koke (iku sl» ka» lobe-imua o na makaainana a- pan o Pelekane/o keiki potioi ako moi ko mea nana.i hoihoi mai i ko lakou aina hanau a me na pono a pan i lilo aku oi ma ka poho oka lima ona enemi.- A haawi ae la lakou. 1 ka hauoli. me na leo huro 'he nui /(Kolaila, wa beja waiii o ko kakou kaao, he' epjono-e »waiho iki ae oe o k» mea helnhelu i Wō)oro no Serevina, a mahope aku e.kamauio:boti ai nono, a o pono hoi e huli ae )tokon i k« mea nona keia kaao a me Ilueimela, ka «e* i»n» T hana oloha oleia io. Ka mea 'hoi natj» I kumakaia ta Uaona Hlla i ka heippai mainoino» a.oia hot ka haule ino ona o mea nona keia kaao mamuli o ko okemai a roe ko- manl9ftO"RiiBimelo. ao hnnmaka k(skou e kamailio no laua.) ' —■ — ' _ . Anle i pau )