Ke Au Okoa, Volume V, Number 29, 4 November 1869 — KA MOOLELO HAWAII. NA S. M. KAMAKAU. [ARTICLE]

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU.

* HKI.U l. lnn i Oalni « lnuuiu ui, mi iko ko Kmini, ko V .iii, u tno ko Hnwuii, a pohwlioi ko Knu ai a 11,0 ko » »>» »a iko ia ku h»p»i o kokulii alti uiuupio, u lio pio, a naha palia, a ua iko ia koia imwi honilom- m» k» lani, alnila o ka inauao ao Uv no i;v. ua luuiau ka Uo«lii, o ko kii'inni la ik. ia o ko llawaii o ko Mani n uie ko Kunai i O.ilni, a pola no noi ina i Kauni a i Miun u i Uawaii paha Ak«. ho i kuiiniim, a i ko kualiiwi, a i kahi iko 010 v liUl i ift no a loan me ka niolmi, a mo ka nla ni\ o loa«» ui, a ua lo«« ao U» ko koiki alii. Homii nu moolelo o hoomuopopo ana i ko okipoopoo, a me ka la hannu o īm Hoalii Moi palm kn inoa lioo.) 0 k-i aha uiii kapCi. 0 ko lbwaii poo alii ka i hooniaopopo nui i ko kapu o kn aha, a 1)0 hoailonu ku aha o mnopopo ui ko'lii nui, ko luuilo wulo ka aha ilal-., s«l:ii 1 a, pii akn ko 'lii niiiA)fiuHinu o ka aha, uole oia o komo malalo o ku nhn, \iu h\a oiu i ko kupn, i\ o n* lii a pan i haulo ole ■ 'iu, .-ilaila, o koniii lukou malalo o ka uhu. l . >loia keia hoailonu o ka aln\, ho hoailonu o\u ik iko mm i ko'lii nui. E nolio anu kekahi alii wai ine no o Oahu niu ko knaainu o Huwaii, niu niuuku o 01uiv, me ku ike ole iuho alii kupu, u ua ike 010 iu koi.u holo ana. / 0 Mnku ka Moi o Hilo me Hiuunkua, uiu ko Moku iiiau pahu pnloiilou, uia na kanlu aha kapu e kau nna no kona niau kapu nlii, a o LoiHMiiuaikuuuku nia kokahi poe alii o noln.) anu mn līilo, a uio ka nni o na'lii me ua puloulou kapu. Ua uoho ua wuhine noho kuaaina auana uei, ua ai i ke pohole i ke kikawaioa me ka : popolo, a ouo mai ka iu, nolaila, olelo oku i kona poe kaoiaaina e iho i kai o Hilo i ka ia, ua lohe ia raai ka nui o ka ia o kai o ITi-! 10, nolaila, ac mai ka poe kamaaina. I ko | lakou hele ana a kokoke i Kauuknokamanu, j aia ilaila ka halealii o Mokn a me na alii, a rua ke'.a aoao o aia ilaila na pahu kapn, ua puloulou, na aha kapu alii. Olelo aku ua wahine auana nei i kona poe hoahele, e noho lskon i kahi maiuao mui, a oia hookahi ke hele, a nana aku la kona poe hoahele, a hiki ua wahine auana nei i na pahu puloulou kapu owaho loa, ua pau i ka hina ilalo, a o na aha kapu alii ua hiule wale ilalo, a o na'lii o Hilo, ua moe ilnna ke alo a kiola kahi kapa, a hele aku la tia wuhine auana nei, a noho ihuia o ka umuuma, a kalele i ke poo, a ike fca poe hoahele, aia ke uoho ia mai la ka umanma a be kalele iu mai la ke poo o ko lakoo mau'alii o Hilo. Atiwe 1 Pau knkou i ka lukuia e—l He alii kapn ka keia e I Hiki ua wahine anana nei i Waiaio i Ūa hina d» puhu kapu o Pakaalaua, ua haole ilalo o Ahaula, ka aha alii kapu o Liloa, o na nioi kapu o Pakaalana me ka paepae kapu o Liloa, ua hele wale ia e ka wahine auana. Aole i loihi loa keia wahine. he aono -wale no paha hanauna mai ka wa mai o keia wuhine a hiki i keia wa, aka, be mea e hoomaopopo ai kiP 7 moolelo i olelo niau ia no ka haule'o ka aha i na 'lii kapu mai ka po mai. Ua oleloia no, na haule o Ahaula ia Kamehameha Nui a Keka'ulike n me kono kaiknahine o Kalola. I ke au o Hawaii ia AUipai Nui a Kauaua, a i ke au o Hawaii ia Kalnniopnu. 0 ke'lii o Haioaii i hookumuia mai ai ka aha. 1 ke au o ka noho alii ana v Haho i alii anpuni no Hawaii, oia ka hoomika ana o ke anpnui o Hawaii he auponi aha alii. Eia ke knmu o ka hookumn ana o keia mea he aha. 0 ka mokupnui o Hawaii mamua aku o ko Haho noho alii ana, he noho ana makaainana, ua huikau na'lii me na makaainana, ua iho aku na'lii ilalo, ua p'i tnai na makaainana iluna, a ifn hui aku, hui mni, aole maopopo na'lii ho makaainana wale no. ī ka wa loihl loa. 'ua haunaele pinepine na nlakaainan'a no ke'lii ole, ua hookiekie wale kekahi mahin.a o kekahi, a ua hao'w.ile aku kekahi i ka kekahi, nolaila, pilikia ka noho ana o ke anpuni makaainana. Nolaila, huli mai la na makaainana o Hawaii i alii no lakou o loaa ke'lii i Oahu, e hoonoho maluna o ko lakou aupuni, oiai6 Haholani ke keiki a Panmakua, ka moopuna a Hnanuikalalailai, a oia hoi keia o Haholi.ni a Hnamakua, ua komo ka mnkuakane a me ke kuponakane iloko o ka inoa hookahi. M-aloko oJca aha kapu alii, ua akaka na'lii a m<! na makaainana, a o ka aha kapn alii ka hoailon'a nīinā e hpike Ulf(īl?a ko knleana oijyo o ke'lii.a me ka makaainana. Eia ka j>ha kahiko n me ke alii nona lea aha kapu nlii i honkumu mua ia a hiki i leo au o ke alii hope loa., 0 Hahola.ni a H namnkun ke alii o ke aupnni o Hawaii, o Keapokuioiula ka alia, o ki>pae o Kahohoma, o.Lupnu, o Miko, o Kaukapu, o Kapioalii, o Kaaiiua, o Kapokinahna ka aha. Ua nui loa na aha o keia alii. he

n!i;\ nkon kn lii>i\ilonn o nn'lii iiui, lie nhn (ikoa ko nu'lii nn* in\ knuk'iuiilii a liiki i nn 0 nni t\ llnholnni 0 \(uk:\ipuloiu kn .-ih.'i :»lii, o Kokoni kf» «h;\ i;t Wnkon •» 1.011 11. , 0 Hnv\ i\ l\,lom\ ko'lii. 0 Kak;\ik;\j\« | l»;>k'\)mkoko ki» ;i)i;» n)īī, o K'ilu.'liuniw.'iiku j k.i ;il';» 1 ;iīi;il;in:\ o ko ki.nu niMw.h,. 0 Hi- | ki.Miiuliukalaui k:\,»h:\ o ko k»»ai i k»\ \»mip ; » ; \ j i kn poki»-.:., ~:», „ n fln;l „ i k( , 0 I.nn-ik ..'-<<l ko'lii, O k:» :»lv» o Mahilipin,', o ! n, '-« 0 M.»hiHn:»k : \, o M 'ihikik;»l>>hn»ki'kolo v > j 0 L:»;\nillii k«.'lii o lToniop..;u k'» tl)i:\ j alii, ,\ n.'»\vo!,\i(\n;\ ki\ ;\hu l;.nal:iii!\ o ko k:»- ■ pu n»:\\v'iho j 0 Pilihinpo :i T.'»i\nnlii 0 Al'iin.'iomno k:\ :\ha o k;l po, o K:i».lnn:\oli:iih:<;okok:ipn, o k:\ I i\!l;\ U\!'kini :» \V:»k,'n. ! 0 Ko:\hiin... :i Pili 0 K:ikai k:\ ah;\ K:\tiiako:i, o T.nnh;\iinkon i k:i mo:ui:i, k.i ina k:\I piUn«k;»!ink..ko, o K :\nnh:\ Ullioliolniw k:l i nhf\ o ke'l.i o kn :ii i kn nun]v»}\ i k:i (iokip:iu i 0 I.no hi:,,.,, ;1 Ko„. 0 K:.ninnin:\ k:» :\h.i , o K 'inioona k-i aha.io K'>niooiivuii:ui.'i\v:»!o:i 1 ' Kahikonnkīihini ka o kc alii o kn ai i . nnnpaa i k« pokipaa, paa'i o T,oe a ku i' | ke knai. j 0 Kuk:ihon):,ni ko alii. O Knkukukn ka I ;\h:\ M:\nHwnlin o : 1 i-o—ponanhi-ala ka j poipoina, liki ia mni k:» ahn. ka alm o ko'lii j o kn iii i ka ninipaa i ka pokipnn, pnn ai o Knknhoulnni H ku i ko kn;\i. 0 Kaninhi ko nlii. 0 Linoaimnn ka aha 0 ke'lii, o Knpiuiipan ka nlia o ko'lii o kn ni 1 ka nuupna i U pokipaa, pua ai o Kaninlii n ku i ko knai. 0 K;»nip>\hu ko alii. Oinponoi k« nlia k:\pn o ko'lii, o "Hikiani.'inkapn. o Wniknwailatii ka nha k:\pn ,1 ko'lii niawaho, paa ai o Kanipahw :\ kn i ko kaai. 0 K:\ltip.ina hiapo n Knnipnhn. 0 Knlapnnakuioiomoa, o Kamoakaninla ka aha, kaina !>e kna o Wakea, knina mni ka nha :\lii lawea mi\i ka aha lani ka aha o ko'lii o kn ni, i ka nunpna i ka pokipaa, paa ai o Kalapana a kn i ke kas^. 0 Knhaimoeleaikaaiknpnkupon ke'lii. 0 Mnknlike ka nha. ka aha o Ahaloa o Ahapoko kn alm, o Maukoli ka. aha lanalana o ke kapn mawaho, pan'i o Kahai a kn i ke kaai. Kalminniohna ke alii, 0 Kannkaninaiaipu, o Ananaikahiuikapaha, Loio, Loae, Niaumamaiknlani, ka aha o ke'lii e ku ai i ka nmipaa i ka pokipaa, paa'i o Kalau a k« i ke kaai ' 0 Knaiwa a Kalan ke alii. 0 Kakai ka aha Manlihonna, o hoee i Mnnnakoloa, o ETulupiikaei, K:»)o!e ka aha o ke'lii e ku ai i ka nmipaa i kn pokipaa, paa ai o Knai'wa a kn u O Kahonknpu a Kuaiwa ke'lii. 0 Hoaliku kana ahn, Cf Kuihiihiomami, o Knliainakolokalani, o ku o-ku ke haia akn i kn aha, o ka aha o ke'lii o kn ai i ka minpaa i ka pokipna, paa'i o Kahoukapu a kn i ke kani. 0 Kanhola a Kahonkapn ke'lii. 0 Kanehonokapaaiiaikn ka aha,N,o Hookmiohoomoe ka aha maloko, a Kahuiui ka aha lnnalana o ke kapu mawaho, ka aha o ke alii-e kn fti i ka nnupaa i ka pokipea, paa'i o Kanhola n ku i ke kani. 0 Kihannilnlnmokp ke alii. 0 Knnike. o Kanike, hoap,jli o Uweke ka aha o Kapnahi ka nhn maloko, o Kailiee ka nha lanalana o ke knpn mnwaho, ka aha o ke'lii e k« ai i ka nunpaa i ka pokipaa, pna ai o Kiha a ku i kekaai. 0 Lilon n Kiha ke'lii. 0 Kamakilakn o ka nha, o Waiknua mi aha helo honua, hele kanla mokn maloko, o Ahanla ko aha laualana o ke kapu mawaho, pna'i o Liloa a ku i knai. 0 Umi a Liloa ke'lii. 0 Kapakiiahema. ka aha, o Kaalihilele, o Onomokolii ka aha maloko, o Oneoneihonua ka nha lanalana o ke knpn mnwaho, paa'i o Umi a ku i ke kaai. fO Keliioknloa o Kukailani na'lii. 0 ka o Mnhilipine, o ka aha o Mahilinnka, o ilihemo, o Hiliakaulani ka aha maloko, o Hooman ka aha lannlana o ke kapu m&wnho pna'i o Kanaloa o Kukailnni a ku i ke kaai. j/0 Maknkaualii ke'lii. 0 Homaikaahakamokupoleleu, o Hioloolowalu ka aha maloko, 'o Hauliniwawau ka aba lanalona o ke k'apn mawnlio, paa'i o Makakaualii a ku i ke koai. - 0 Iwiknuikaua ke alii. 0 Kanihi ka aha e Mannwaikūwae,ka aba maloko, o Kapekeounia ka aha lanalona o ke kapn mnwaho, paa'i o Iwiknnikaun a ku i ke knai. 0 Lono o Keakealani ke alii. 0 Kuipapa ka aha mai Wakea a Lono, o iho inai k'a aha inai ka lani, Momoekanawana, o ka aha o r Hoohokuhonna ka aha maloko, o Kamakau'wahiuo ka ahn lnnalana o ke kapu mnwnho, pna'i o Lono a kn i ke kaai. - ,0/fKeaweikek>»hialiiokanjoki) ke alii. 0 Manawainapoo kn aho, o Kahuluiaikuknholo ka nha maloko, o Kaolemaiheeluukia, o Lniikia ka aha lannlana o ke kapu mawaho, paa'i o Keiweikēkahialiiokamokn a ku i kaai, 0 Kalahinuiiamnmao, o Kalaninuieeanmoku na'lii. 0 Kekuknmaahailani, Ahnakoa Mukaahnheleholp, o Knhelemoo ka aha uialoko, o Katnakini k« aha lunalana o ke kapn mawaho, ka aha o ke'lii o kn ai i ka nnupna

\ i kt» pnkipiui, i»a;»'i o Kalaniuuna.uuo o Keo- | 0 Koo»»t\ o Kulaniopnw ivV!ii, 0 Uwpii I ka :\ln\ llinaliii»:», o Kaninokuokninnokiloia. i o Kaii»;ikiil,»h,!,.ho 1.,» aha, o ko kuakini o k;\ !,\m. o Lunuliu»» ka ; \l».v lanulano o k»> k;\pu nialoko, o Kolii ka nlia lanalana oko kn|Ki mnw.iho, kn »>,:» o ko «lii <■ kll ai i k;l muiiwn i ki\ pokipaa, p,v;\ ai o K:\hu\i ;\ k\\ i kok;»:»i. 0 K :\l:\iii:\liion:u>nn ke nlii. OPnooHi owiUiuoo, o PoupouHiiH k:\ :\(ia mnloko, o UllvvlJ;\hn!;\ ka lannlana o ko k:»p», niawulio, o ka , /lia ia o ka niok'ii o pna'i o kn :vl,;v . ti!ii alia kaimk.'i, aha k»n ika r, t .o o llnlo;». ! A*o '»<i kululu (ha (i iiie ko \don inmi ano , j 1 Ua nv\:\ ana k:\ninaii\i» ika }.oo knliiko , ; ko k:»p:\ ,ina i na knknlu o kn honna a mo na j kukulu o kn lnui, ma ka puka ana niai o k,» .jla ma k;v liikinn, a nia kona iiolo :»no i ko ko- , inoliana 0 knhi ka lo o pnka nini ni, oke : kukulii hikina ia, a „ kahi o kn la e napoo ■ :vku ai i ko komohann, o ke kukulu komohana. Ina oku ko nlo o k<> kanakn i kahi nka )a o pukn iinii ni, maopopo aio koiia 1 ini*i hema ina ke kukulu akau, a o kona li' i'*' akuu uia ke knkulu homn, n o kona 010 ka hil'ina, a ma k.uin kna ke komohnnn. 2 Llna no ano o na kukulu, o ke knkulu i ike ia aleu i> kn mnka, t» „ ke kukiiln i ike ole ia a! n e ka niakn; o ke kiikulu j ike ia aku i> ka mnkn, oia ko kiiknln, inn o ku ke kanaka r.i:\ kahi kiokio, a nia ka pnn a ma ko niaiinn palia, a e iko nku kona irnka i k:\ liuina aouli me ka nioniin, ao Ua paia lnni i» f ike ia e ka maka, a o oa n<i opna e kuku mai

ana nia ia lniina aonli, nn kopaia aku io ke knkuln i ike in. Oke kukulu i iko ole ia, oia ke kiikulu p.uiee, a lie kuknhi palena 010 ia, n hookahi oua paleno o ka pili uku oia kukulu i na paia pnn o ka Inni. 3 l n innholeia ko );nkulu i na inoa ehn, ke kukulu akau, no ka paa i ka aiua, a no kn hokupaa, ke kukulu hikina, no ka pnka mai o ka la, no ka hiki mai o ka la, o ke kukulu hen>a, he lipo, he lewa, o ke kukulu komohana, ua leapaia o kanapoo, ua hoololi ia kekahi mau inoa, o ka la kan, a me kanlnno, a penei hoi i kapaia aku ai,- na knknlu e kekahi poe, o ke kukuhi akau, ua :Jcnpaia aku o ulunni, o nlinli, o melemele, o haknlauai, no ka nui no paha keia mau iuoa o ko aina ma ke kuknhi akan. 0 Knnnalio kekah' lnoa 1 knpaia oku ai ke kukulu akau, ua pili keia inoa, i na wuhi maluna ae o kapaiakuolani, a hiki kona kukulu kiekie i ka hoknpaa akau, o ua kapuia na hoku a pau nia ■ke kukiihi welau akau, o Kuanalio, a o Lio. O ke kiikulu hikina, na kapaio kekahi mau inon, o Knhikina, o Kalahikiola, o Kalaikamauliol», o ka la i Kalanaola, ua pili keia mnu inoa a ka poe knhiko i kopaiaaku ai no ka hiki ana mai o ka la i ke knkahiaka, a ua pau ka poeleele o ka po, a ua wehe moi ke alaula o ka molamalama o ke no, a o ka pnl;n ana o ka lo tna ka hikinB, oke ao nui hoolakolako in, ua hoomanao kekahi poe i ka mana o ke Akua uo ka puka ana mai o ka la nia ka hikina. 0 ke kiikuln hema, ua kapaia ke kuknla hema o Knanalipo, o Kuanalepo, a o Lipo, ao ka Lewa. 0 kahi maluna ae o ke kukulu hema, ma kn poiakualani hema, o Knanalipo in, a o kahi e kau ana na hoku ma ka welau hema, o Lipn ia, a o Liolioiwawau. 0 ke kukulu komohana, na kapaia o ke ko nohona, o ka nopoo ana a ka la, a o ke koino ana a ka In, ia keia mau inoa'ma ka bna pule a na kahuna, be wahi kaulana i olelo ia no Kone nia malun r . pono <i Knula mokn maim ma ke komohuna o Niihau, o Kaulanaakano ka inoa, a o Kaneneenee kekahi. * Nolaila, ua hoopokole ia na knkulu ma na palena o na moknpuni, m . ka pule a ka. poe kohuna, penei : .",E hoola mai ia mokou, i na'lii, i na maka la hiki a ka In kan, mai kela paa a keia pna." oka la hiki o Hawnii, o k«\ la knu o Kan'a, oia ka palena o na mokupuni, aia ilaila o Kaulana, o ka ao*ko akau o na mokupnni, o kela paa ia, o ka ao bemo o na mokupnni o koia paa ia. 4 A he okoa kekohi mau xnknla ma kabi e pili ana i nn aoao o na mi.knpnhi, penei : Ina e noho ke kauaka ma ka aoao komohana 0 ka mokupni, alaila, na kapa r.kn oia ia uka o ka hiklna, a o kontt alo makai o kekomohana, no ka pii ana i ukn, a no ka iho nna 1 kai keia mau inoa, a i 'ole ia no ke kiekie o uka a no ka hnnhaa o koi, aka, no ka loli o ke ano o ka aina, a no ka loli 010 o ka hikina a kn !a a ke komohana, 5 Eia kekahi kapa hou ana i ka hikina, o nae ; a o ke komohana, o lalo, no ka pa man o kd makani hikina, na kap'a mau na knnaka ia Molokai pela, a ua pili no in Maui a rac kekohi tnau moknpuni-. Ua kapaia oka .wa nae, a o ka walalo, no ka makani moae mau mai ka hikina a ke komohann e pili ana keia ma ka aoao o ka niuo e moo pololei aua jnoi ka hikina a ke koinohana, aka, o na wahi ma 'ke komohnna a hema o ka aina, ua bnli akau u huli hema ka mnkani hikina e like

ino Kona nia Hawaii, u nio Lnliaina ma Mau n, ° Wainnno ma o:»i.u, lio ia o ka i\\»\ki\\ii hikiwa, ua pole »i\ni kona pn ana, n ui\ kapn uku ko 'a miui wuhi he mau i»oa okot\, ,\ knhiliowa, no ka aknu ki\ homn tv no ko kuuu.luum kolu m;\ k:\ni.

j «1 k» noho m,n o „:\ knnnka ,„\ aoao ( o ka mokupuiii, na 1010 nkn lole mai ke ano , o n:\ kukulu m:\ ko auo o ko ke I no, aole nno i loli n,- kukulu man okn honnn j o k:\ noho n„a o na k:.n:\k:\ ma na nono o , »>« niokiip.ini kailoli, a ua kapa hewa lnkon ua pilf na kukulu o kn honna i ko kino (o ko k»\n,\k,\. Tmv o i»,»ho ke kanokn ma <ka noao lukiiia o kn niokupnni, n lnili pono ko- | im alo i ke knknln hikina i knhi o pukn mai ni ka l:i, t\lailn/aia «\a kona kua ke komo- . hana, alaila, o knpa nkii oia i ke k.iknlu ( nfeon o ke knknlu hema, a o ko kiikuln hema mo ka li.no nkau, „o ka mea, aia maiailakona liino nknu. Ino hoi e nnho ke kannkn roa ko aoao liema o ka uiokupuni, a haliu pono kona alo i ke knkul'/ hema, alaila, e kapa nku oin i I.a hikina okn hema, no ka niea, aia kona lima liema malaila, a o kona li.na akan ma ke komohnna, aole keia i pili i U a kuknln maoli eha, ua pili keia man kuknln i na uoao o ka moknpuni a me ke kino o ke konaka. T Eia keknhi kopa hou ,ana i ke knknln hikina, mn kn hiki nna mai a ka la, a ma ka 0 ana ma ' 0 11:1 knkuiia o ka malamnlama o ka ln, ua kapaia akn o na kukulu o ko la hiki, ao na kukulu oka la knu. " Mni ka la hiki aka la kan." Ua hapai nni na kahnna ame kekahi poe i keia .nan kuknlu, " Iliki l»a la hiki ka lona o ke ola, hiki ka loan o ka waiwai, hiki kn lona o ka.|i6inaikai, hiki ka i loaa 6ka pouo." Ua makau ia ka inoa komohnna, a me ka nnpoo, he mnu inoa poino io, ua kapaia akn komohana, o ke kukulu ln kau, a ua pili mau ka iuoa la kau 1 ka ani ana o ka la i ke awnkea, ua pili mau aku ka inoa la kau a hiki i ka napoo aua o ko la, a uolaila, ua kapaia ke kukulu komohana, o ka la kau, no ke kau o ka la i ke ahiah.i, a no Knulanaakane. 8 Penei hou kekahi knpa ana i na kukulu o ka mokupuni, ma ke kaapuni ana a ka Moi nona be aupuni, no kekahi oihana nui paha no ke aupuni. Ina e noho ana ka Moi ma ka aoao hema o a manao oia e kaapuni i ka aitia, a hoomaka oia e hele kukulu hikina, a huli kukulu akau mai, a huli kukulu komohana, a kaa 1010 hema mai, he kaa lalo kukulu hema keia.knapuni i ka aina b pau. Ina e knapuni ana ika mokupuni, o ka lima akou maloko o ka aina, a o ka lima hema mawaho, he kaa kukulu akau ia i ka aina, be aua ike aupuni ke ano. Pela akn o Kaopulupulu i ka Moi Walia.

9 ,jĒia kekahi kapaona i pa kukulu o ka honua ri)fl nn aoao o ka moaDB, ma ka alihi moann o pili ana i ko kumu lani e moe poai ana mi ka paopae honua a puni. ua kapaia aku ia o ke4fukuln oka bou»ia ia poai. O kahi ma ka huina aouli maluna ae o ke kukulu poni honua a puL' lia honua, o ke kukulu oka lani ia poai. O kahi mai ka aina aku a mai ka moanaaku, ma ka nana aku a ka maka, o pili i ka huina aouli i ike ia, o Knbikimoe in poai, a ua kapa ia na aioa malalo oia poai ona aina o Kohikimoe. Ao ka alihi aouli e pii ae nna iluna a moe aku ma kona kua a hiki i kui.iu lani, ua kapaia nku ia, 0 lvßhikiku ia poni, a o na aina a pau e loan aku ma ia poai; o nn aina o Kahikiku, a un pili kn inoa, ke apnpanuu, i na wahi i nui loa ka ainB, a me na mokupuni he lehulehu loa, a no ka nui o ka nina e loaa mn ka poai o Kahikiku, ua pili ka inoa he apapanuu he apnpalani. 10 Kia kekahi mau kukulu i kapaia, o kukulu oka lani, o kuku!<i o L'ahiki. Ua kwpa aku ka poe kahiko a pau i na aina a pnu loa 1 mamao mai ka pfio aina o Hawaii *ku, o na aina ma ke kua aku o ka poai o Kaliikimoe, oka poai o Kahikiku. Oin na oina i kapaia o na aina o kuknlu o Kahiki, o kukulu o ka lani o na paiakualani, o kumulani, oia na kukulu o ka la'ni, a 0 kona welau, ua kapaia o ka lani, a o kona lani ma ke kua aku o ka lani pna, a o ka lani kuakaa, a kunkolu, o o ka lanipna, ua kapaia o Knpaailuna. oka lewaln'ni, a o kahi malalo iho o ka iewalani, e iike Rna ka loihi mai kn lani mai, a mni ka honua aku, ua kapaia ia wohi, o Kahookui, n o ka Hoohalawai, a malalo iho o ka Hookui a me ka Hoohaluwai, o Kom.nkuikahialewa ia, a malalo mai o Kamakuikahialewa e kokoke nna i ka poni en e hoopuni ana i ka honun, o ke Apoiaalewa, a malalo o Keapo«lewn, maloko o ke ea e hoopuni ana i kri honua, a malaila efele ai na mnnu, o ka lewanuu in. Ina e paa ke knnnka ika a lewn na wawae ilalo, o ka haka a lewn ia, ina e ku ke kanaka i ka honua a pupnu kekahi wawae iluon, a keehi kekahi wawaei ka honua, oka lewa lioomakua ia; ua kapaiā ku lewa hoomakua no ke keehi o keknhi wawao ikn honua. Pola no ke kapa ana oka pn« kahiko i na kukulu. a nn lilo no hoi ia i men nn Unkou.nn ka poe o keia wa e «aana ni, i ka like oia wa me ke au o ko kakou matiava o hele nei, ( Jlolc i pau. )