Ke Au Okoa, Volume VI, Number 50, 30 March 1871 — Ka lele kiekie loa i hanaia e ke kanaka. [ARTICLE]

Ka lele kiekie loa i hanaia e ke kanaka.

E hahai ana kekahi nupepa e pili ana i na hana okamai, o ke kiekie oi loa i hanaiae ke kanaka ma ka lele ona mnluoa o ka halunw, a i paa pono i ka hoopaa ia ma ka moolelo, oia no ka lele nna o Blot ine G iy-Luss;ic ma Parisa i ka makahiki 1804. Ma keia hoao aoa, ua hoolako mai laua i na hana akamai oka lionua nei me na kamn hooioio i ike ia, i ike ole ia i ka mannwa mamua aku, oiai, ua lowe pu aku laua mo na hana kupono e mao* popo ai ; a ma ia mea i loaa ai na ike maoli ma ka nana a me ka hoao anĀ». Ua pii aku laua a hiki i ke kiekiena o nu knpuai he (3, 000 ; a lioomaopopo iho la laua i ka hi><i aua aleu i ke kiokiena o na knpuai bo 8,000 a i ku 0,000, o na holohulona a liiua i luwo pu aku ui mo laua. nole i hooiiawaliwali ino in ko lukou ninu ola, n hoinoino ia inai hoi. [a manawu nae, o na pana o ua muu kanaka imi akamai nei ua hoowikiwiki loa ia me ke

sno pono ole ; o ko Gay-Lussac, he lohi, be kanaono kumalua pana ana i ka miaote hookahi, a hiki in kiekie ua wikiwiki loa, a ua pii aku a hiki ike kanawaiu : oko Blot he auo wikiwiki no he kanahiku kumaiwa pana ana i ka tninute hookahi, ua pii nku ia a hiki i ka hookahi haneri me umikumakahi i ki (ninute h:iokahi. Ika hiki ana aku ike kiekie o 11,000 kapuai, ua hookuuia iho kekahi manu nunu ; ua opeapea kona haule ana iho iloko oka lewa me he pohaku la. Ua iahilahi loa ke ea, e hiki ai i ka maeu ke lele.

He ekolu pule mahope iho, ua pii hookahi aku no o Giy Lussac, aua hiki aku oia ike kiekie o 23,000 kapuai, be eha ame akahi hapaono mile ke kiekie, a he 2.000 kapuai ke kiekie mamua ae o ka maueao Chimborazo. Oka mea ana anu ame ka ea, (borometa) he 13 iniha wale no ke kiekie, a o ka mea aoa i na loli ana o ka wela o ka ea, (temi)tneta) he 18 degere malalo iho o ke ana anu haukeke, a iaa maluna o ka honua be 80 degere. Ua haalele iho oia ikapa o ka hale hana o na mea akamai ma Parisj, a inahope iho o ka lele ana iloko oka lowa no na hora eono, ua iho mai oia a haule ilalo ma kau wahi e pili koke ana i Kouena, he haneri mile ke kaawale mai Parisa aku. Oka b 'pena o keia pii ana o ua o Gjy-Lussac maluna o kona ola, ua hoopoino nui mai no ia mea ; a oke kumu ka o ia, no ka nele i ka ea kupono ole e hoopuka mai ai i ka hou, i huipu ia mai nte ke anu hikiwawe ; aka, o ke kumu nui nae no ka nele i ke ea kaomi kupono m'iikai. I kona hiki ana ike kiekiena o 22,000 kapuai, ua pehu ino mai kooa heleheleua a me kona a-i, ua puu hookokohi mai ke poo mai kona mau maka, ua kahe mai ke koko .-nai kona mau lihilihi mai, a mai ka ihu a me na pepeiao mai, a mai kona akemama mai ma ka luai ana. O ka huopoioo ia ana o koaa ola ma keia pii ana, aole oia i hooluolu iki ia mai, a hiki wale i ka manawa i lawe ia aku ai o kona ola mai keia honua akn.