Ke Au Okoa, Volume VII, Number 38, 4 January 1872 — Ka ike alii ma ka Halealii Iolani. [ARTICLE]

Ka ike alii ma ka Halealii Iolani.

Ma ka ba» 12 awakea o k» Pc°>a o ke» pale iho wi, na i ka Moi k» «d ana aal i kekahi hookip» «I>l aaa ma k&uw, i Ka Mea Ki*kie ke gjtiua*Nobo o Am«rika Huipu», i ioaa U k* maaawa kopono e Uha aaa al k,Adinm>h Wioalow, ka o ke Aanokn Amerika ma k* Pakipika o®i.

Ua hoounaia ke Kaa Alii no ka lawe ana mai i ke Kuhina N"oho Anierika a me k« Adimarala, i hoopuipuiia mai e Mrs. Winslow a me ke kaikamahine, a ua hiki ae lakou ma ka halealii i ka hora 12 ponoi. Ia lakou i raai ai ma ka ipuka nui, a kaa pono ;:>■ ii.ainua ponoi iho o ka laina kft hoohanohano o ka Halealii ; aia hoi, hookani mai la ka poe puhi ohe i ka ieo inele Hail Columbia. Ua ukali ia ka Adimarala e Captain J. M. M. Clitz oka moku kaua CaUfornia ; Cornraānder R. W. Meade ;o k« nanuwa Naragonsett ; ke Kauka o ke Aumoku, John M. Brown ; KapeOa o na Koa Marine, Capt. P. G. Pope ; Eneginera o ke aumokn, Montgomery Fletclier ; Puuku o ke Aumoku, Cagper Schenck; a me Luianela Commander Heni}' Ghtss. " O ka Moiwahine Emma kekalii i noh-o pj iii» ka hookipa alii ana, a ua kokua ia oia e Mrs. E. H. Alena, Mra. J. Mott Kamika, Mrs. Kamakaeha DomhiĪB, Mrs. Eihopa. Mrs. Wm. F. Alena, a me Miss Nanie Harris. .Ua ukaliia ka Moi e ka Lunakanawai Kiekie o ke aupuni, na Kuhina o ua aina e, Kalaiaina a me ka Waiwai, ua nawai Hatawela tne Wideniana. ke Kiaoina o Oahu, Hon. C. B. Aiiiopa, na Oolnela Alena iue Pr<itt, na Mekia Hofemana, j Haiuei, a me Kahanu, a me ka Puuku o ika Moi. ka mea nana i hookipa oiai i na j malihiui nia ka ipuka i ko lakou mau - maInawa i liiki mai ai. ' Mahope iho oka hoike ana aku o ke ! Kuhina Amerika i kana nialihiiii hnnohai no, ūa hoopuka aku la 0 Adimarala Win- ; slow i kana mau olelo imua o ke'lii ka ! Moi, penei :•— E OLUOLU OB E K.E 'LlI : Mahope iho o ka hala ana o na makahiki i oi aku maniua o ka amikumamawalu, ua loaa ia'u ka oluolu o ka makuikai hou ana mai i na Mokupuui nani o kou Aupuui e ke "Lii. Ua hauoli an i ka ike ana ma kela aoao keia aoao i na kumu lioike o ko iakou mau hoiomua a me kanoko'na pomHikai. Ua manao nui ke aupuni a me na kanaka o Amerika Huipuia ma ka pomaikai o ko Hawaii Pae Aina, aole wale ma ka potio kalepa a me na pomaikai pouoi kawlike ii ka oihana kalepa i weheia aī ma na aina a i elua ; aka, oiai, o keia mau Mokupuiii ke kahua o na liana a ka poe Misionari Amerika i na la kinohi i hala uku, i hoakaka lea ia ai ka pono me ka pomaij kni o ka mana Kuristiauo nana i hookie- ! kie ae i. keia lahui hou.

j E hooniauia ka launa laulea like ana i hkaaua ia mamua ae nei mawaena pakahi ! o ko kiikou man aina. ! Ke ake nei au ma keia manawa e hoopuka aku i ko'u paau hoomaikai ana no na kokua kupono i haawiia e kou aupuni e ke 'Lii i na luina o ka mokuahi Amerika Huipuia Saginaw, kekahi o na moku malalo o ka ! u mau kauoha ma ka moana Pakipika nei. E hoomauia kou hanoli ana e ke 'lii i ka nehoalii loihi a hoopomaikai ana. No keia man olelo a ka Adimarala, ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka p«n« ana mai penei : — E ka Adimarala : O na makahiki Hmikumamawalu he wa loihi no ia, a e lawe mai ana no ia i na loli ana mahina ona mea a pau. Ua lawe mai ia-oe i ke kaulana a me ua hanohano kiekie loa o kau oihaaa. Ua olioli au, ina, me he la in oe ua lawe mai ia i mau holouiuu a me ka pomaikai i Kou lahui.

No na me» e pili ana i ka mokn Sagi-1 [ naie, ua hoihoi mai 110 kona Kapena. i ko- j | na hiki ana mai ia nei. i koua mau hoo- i | maikai ana no na kokua i haawiia aku, a j mahope mai nei. na hoike mai kou Kuhi- J na Nobo la'u i na hoomaikai ana o kou ; aap?mi. Aka, ke hoopuka hou aku nei j au i ka'u niea i hai mua ai, ma ka haawi' ana i na kokua i ka poo luinaolulo, ua ane ! uhai mamao wale aku no makoue likeme ! ka hiki, i ka eleu a me ka paulehia o ka ' oihana au i lioohanohano ia ai he hoa po- j noi. Ca maopopo ia'u ka manao maikai j 0 ke nupnni a me na kaaaka o Aroerikaj Huipuia no keia aina—he menao A'u i } panai like piha aku ai, a aohe no o'u ka-! nalua o ko oukou noho ana maanei, he{ mea ia e haawi aku ai i Ko'u lahni i ma-! nawa e hoike hou m»i ai i ka hoolaulea ; ana, e like me ka hookipa m»u ia ana o ; ka poe o kou oihana e kipa mai aoa ia i nei. I keia manawa oae, ua hauoli loaa« | 1 ka ike ana ia oe e ka Aiiimninla, i kau , wahiue. me ke kaikaniHliine, a me na'lii | moku i ukali mai nei ia 00. j Mahope iho o ka olelo pane aku a ka j Moi, ua lilo iho la ka nanea ana ma ke j kamailio laulea like ana o na malihini me j na kamaaina. a ua liio hoi kahi hapa o ku! inauawa ma ka makaikai «Da o ua malihi- j ni i ka Ahuula Xui. no ka mea. ua lilo ia j b« roeia nui uia ka mnkaikai aua o ka poe i malihim. Mahope iho o keia hoonanea i kamailio ana. ua poloai aku la ka Moi i kana inau malihini i ka rumi J>*ina ; a malatla lakou i hoohanoli mnikai ai ia lakou iho. A ma ka hor» 5 <> ka au.oa la. ta«i I» na'lii i ka U 4«*iii loUni. i

Mamua ae o ka- naae ana aku e halawai me oukou e ka iehulehu o ko kakou ahai lono, uh pau e aku la na maawe i ka hiio ia o ka makahiki i hala, a ua lele aku oia nialuua o ua eheu mama o k» manawa tu?j ke kali ole mai i ko kakou ko ua kanaka 1 ulolohi ana ; aka, ke mau uei no ka makamaka o na la mouo ka makahiki hou, a he wa kupono no ia makou ka haawi ana i ko makou hoomaikai Hape Nuia makahiki hou. Ua opiopiia aku la na k«pa aahu o ka mnkahiki i puni akula ka o kona man la; a ua hoohopenaia kona mau niaalo pulelo imua o na ouohi o ko kakon mau hoomanao ana.

He oiaio, oka makaliiki i pulelo aku la be makahiki no-i'a i hoailona ia me kekāhi maa hana auo nui e hoihoi hou mai ai i ko kakou mau hoomanao i na mea i haijaia maloko 6 kona mau poai e pili ana ika moolelo o keia honua. Ma ka niniu a me ka poai qna o kona mau ua kikohuia no me na poino a ka pahikaua, ke ahi, ka wī, a.meiw makani ino ikaika ; h ua mahuahna no na hoopoinoia ana o ke ola a me ka waiwai ma kela wahi keia wahi oka honua nei. Un hooneoneo a ua hoilihuneia ka home o na ohana iehnlehu wale e keia mau haku oka huopoino. Aobe i keakea aku na mea i hooia e ko lakou mau mnnao, aka, ua kulou hoomaikai wale aku no i ka lakou mau ulupa ana. Ua hiki mai i o kakou nei na lono mai kela mai keia aoao niai o ka honuano kela a me keia mau lono poiuo, e lawe hapa ana kela a me keia. wahi i ko lakou mau liakina o na poino i kupono i ka hoonaue manao nloha ana. Ma Europa, o ka hoopauia ana aiai nei no ia o keknhi hoouka kaua nui a ka houua nei i ku makaikai aku ai. Ma Peresia hoi, ua hookaumahaia ino loa ia i ka wi hahana kaumaha, i konola ai na kauaka e lawa hapa i na kino kupapau o kahi.poe o'.lakou: Ma Kiualie mau poino niii ana waikahe a me na makaui ikaika i hoopilikia ai i na ola ame na waiwai. Aole wale 110 hoi

uin Eoropa ame na wahi i hookanmaha wale-ia e na poino aka, ua a'e pu aku no lioi ia me na uiomoku ahi nui maluna o kekahi o na kulauakauhale nui holomua a me kekahi mau kauhale okoa e ae o Amei'ika Huipuia. He mea pakuwa ke kuekau hou ana aku 110 ia mau poino.

Akn. aole me na aina e wale no ka ulupa ana a ka poino a "me ka hooueoneo; ua hookuu pu ia mai kakou e hoop.i ia kiaha awahia hookahi. Mai ka hooinaka ana mai o ke kipa ana o na moku okohola, akalii no a ikea ka hoopoino nui ia ana o ua mau moku okohola nei, a lie h;ipa unku loa na moku i pakele mai e hoihoi'mui i na lono kaumaha o ia mau poino ana, 0 ka Make kekahi, kela alii ana ole, ua paa mau kopa muu lima "luku i ka lawe ana aku i ka poe makamae i aloha paumako la inai waena aku nei o kakou. 0 kekahi poe a kakou i launa pu ai, ua liala aku la lakou ika maki huakai nui o ka hopena o keia mau mea a pau loa e hauoli kanaka ia neī. Ua hoopuipui hou ia ne ka honua me na o-hu lepo o ka poe i naue hope aku nei. 0 kekahi mau niea j ike mua ia i ka makahiki i hala aku.ua uai wahi ia ae lakou no kekahi mau mea okoa; ana na hana a pau maloko ona poahi aii;. a na malama a me ka niniu ana o na la, e hoihoi ho\i mai i ko kakou mau hoomanao ana i na inea a pau loa i hanaia maloko o kona poai. Me kela a me keia mau hoopoino a hooneoneo ia ana o kekahi mau ola a me na waiwai o kekahi inau wao' o ka lionua nei, aia no hoi he mau men kupono i na oihana akamai a me k« holomua i hanaia iloko oka poai oka makahiki i hala. O ka makmalama o ka Euanelio Karistiano, uu hohola aku no ia ma na kihi a me na apoo poele o ka honua nei, e hoohoihoi anal na kumu nui o ka noho lokahi ana īoalalo o ka maluhia hkui hookahi. O na oiliuna akamai o kela ano keīa ano ua uaiawai mai no me ko lakou maunee mua ana. Mawaena o Beritania a me Amerika Huipuia, ua hooponopono akainai olelo w&le ia kekahi hoopaapaa uui e alakai ai ia mau lahui uui i ka hookahe koko paoa ana. Aka, mawaeua pouoi o kakou o Ilawaii nei, ua hoopomaikai ia no kakou me na holomua anA o kela a me keia ano, ua maikai ko kakou ohiai ana a ua hoolehulehu ia mai» ka weheia ana o na makeke kahi e hooliloia aku ai ko kakou mau m*a nlu mc nn kumukuai makepono, oa oluolu ke ano uui o ke ol« oka lēholehu. a n«\ maluhia maikai hoi ko kakou noho ana malalo o n« kanart*ai hoakea like i na pomaikai o na moa a pau. Ma ka Imina o na mea a pau i hana knloko ia mawaena pouoi o kakou uoi. #obe no a knkou inau mea nui e kanuilin &i no ka makaliiki i hala, a e hoohalahahi ai pahā no kahi mau hana lokoino i ikea. K.e manaolana ae nei niakoa, • hookalabnu a e hoopomaiknua mai tu« ka holo-. mua maikai ana ma na tkMM a pau a kakoa • bap«i a e lawelaw» ai iloko o ka poMo k* makahiki • mī o kooa kololio aoa.