Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 28, 14 July 1888 — Ahaolelo o 1888. [ARTICLE]

Ahaolelo o 1888.

La hana 35 lulai 10. Auiiiu llora I p. m. noho hou ka hale a kamailio hou ke 'lii Kamika ma ka aoao kue loa i ka hoopau ana i ka Oihana Kiaaina. 1 " • : A mahope iho o na hoopaapaa hahana ana mawaena o kahi mau hoa o ka h ale, ua hapai ia na ninau i waihoia aku. | ; : Ma K.a,Biaau ia-ana'o Ka hoololi a ke 'Lii Kamika, c uoonoo la ka Bila Konawai a ka hapanui o ke Komite ma na pauku- liaule. j M& ka uinau aua i ka hoololi a ke Kuhina Kakina e waiho ia ka Bila ma ka pnpa. Ka poe ae e 1 waiho ia ka hila ka papa- Na-.. Kuhina 4: 'JUii: Eohikana, Young, lega ? Waterhouse, Foster, Luhiau, W ight. A iNotle3 T , Wall, Townßend, HiKikoki, Balauwina, Bnkalamana, Dole; Lunamakaainana: Huetace, Kaluukoa, Kauln. Kawamui, Deaeon, Kamai, Kini, Kamauoha, PaiMsa, Nawahine, Danielß, Helekunihi, llona, A, S. Wilikoki—iJ3. Na Hoole —Na 'Lii Kamika, Kikikmi, Wielemann, Makee me (?. W. Wilcox: Na Lunamakaainana: 0- Brown, Kaone, Nakaleka me Frank Brown —9. O Keia pr e ae la no ka poe te e hoOpau loa i ka bila Kiaain». Heluhelu ekolu ia ka bila ma ke poo no ka uku ana i na lilo o Ke A upuni; Hooholoia. Hoopanee ka hāle. ! La H'ana 3G lulai 11, 1888/ iialawai ka Hale e ljke me ka mau; Peresidena Kakela ma ka noho; Puleu»: Kaheaia na inoa: Heluheluia ka moolelo a Aponoia mahope o na hooponopooo ana. ' ;■ _ Hoike a na komite mau. Na F. Balaunu o ke komite pa'i i |ioike mai ua pau i ke ia ka bila k|anawai helu 83, E hoololi ai i ka pauku 21 o ke kanawai i kapiiia, he kanawai e hoopau ai i ka mok. 10 o ke kanawai kivila e hooponopono ai i ka oihana ao palapala o ke aupuni i aponoia ma ka la 10 o Tanuari 1865. | ' Na Kaliiiaina he pane i na ninau a ke 'lii no na mok e pili ana i kela poe i hoouna ia ai no ka hoomoe ana i ke paipu wai o Molokai k|i nui 0 na paahana a' me na lilo. 1 Na Hana o ka La. Heluhelu ekolu ana i ka bila kana\Yai helu 73 e pili ana i ka: hoohalahala apa i na kiure imua o ka me ka hoike ole i ke kumu o ke ana. Noi mai o Kamauoha e aponoik ka bila ma ka heluhelu ekolu ana | | Hapai ia ka noonoo fina i ka bila I|akoho ka Peresideua ika mea l|anohano o Kona Ilema ī ī.iinahoomalu o ke komile. | Aie Lahui i hiki wa e uku ia ai I 37000 Uku panee no ka aie | Lahui u me ka hoololi ana no ka ukii ana aku no ia mea f ! 267,000 Hosioij mai ke Kuhina Waiwai i 243,I ! 000 holo Uku ke Kuhina j 10,000

a Luna Hooia Nui 10,000 Noi mai ke Kuhina Waiwai e hoopanee i keia haawina a mahope. holo Malama Buke Helu Aupuni 6,000 Kakauolelo Oihana Wai 8,600 Uku o na Luna Helu 33,000 Noi ia mai e hoomahuahua ae i 37,000 Noi mai ke 'lii Kakeia e hoopanee i keia Itamu ame ka Itamu no na Luns, Auhau mahope, no ka, manāo ia e lawe mai ana na Kuhina he kanawai e hoōnoho ai i 1 Luna Helu ma ,kela a we keia Mokupuni, a nana no e ohi. apono ia ka hoopanee. Na Lilo o ka oihana wai 5,000 Ma kuni a me hoailona kuhi 500 Metala Ilio 1,000 Uku Ēlelo MOO Uku panee Eanako Ilale Leta 40,000 " " no 165,000 10,000 Noi mai ke Kuhina e waiho mahope apoho ia/ S Uku Luna Dute Nui 7,000 " Hope " " " * Hoololi mai o F. Ealaunu i 5,000 a kokua mai o Paehaole i ka hoololi, a ua» haule ka hoololi. Uku Luna Awa " Kakau Huahelu 3600 " Luna kiai āwa o Oahu 3,600 " Mal: ma Hale -; fOOO Hoololi mai ke Kuhina na loaa iaia he palapala mai ka Luna Dute e hoomau aku i ka uku e like me mamna 4,800 holo e like me ka hoololi, - Kokua Malama Hale Papaa 2,400 Hoololi mai o F. lialaunu ī 3,000 haule. Uku kakauolelo hnahelu elna 3,000 » u ekolu 2 400 " " hoopaa 3,000 « n elua 2.400 " Luna Dute o Kahului 3,600 " " u " Hilo 3,600- " " " " Mahukona 400 " " " « Lahaina 200 '• " " " Koloa 200 " " " " Kealakekua 200 Uku Luna \zv&i awa o Kahului 2,400 Hoololi mai o J. Likikini no Lahaina ma ke ano oia kokahi awa kahiko i 200. Hoololi mai ke 'lii Kakela e hapai ia ka noonoo aua i ka uku Luna Dute o Kawaihae, a e hoololi ia ia uku 200 da!a no Laliaina, a e hoopau ia o Kawaihae. Na ke 'lii Waiia i noi mai e hoomau ia no o Kawaihae. haule Noi mai o Walakahauki e kapae loa i keia haawina. Hooholoia e like me ka heololi a Kakela. ■ Uku kiāi awa o Kahului 2,400 " " o Hilo 1,800 Uku mea malama liale aila mahu 2,000 Ninau mai o Kalaukou i ke Kuhina Kalaiaina O ke kahnka no anei keir. nana i malama a aihue ia ai ka aila? Ninau o Paehaole he malama no anei ia kanaka i ke ao a mo ka po? hoole ke Kuhina., A na ia' kanāka no anei e helu i ka nui o ka aila holo e like rne ka biUku kokua kiai ma na awa apau 20000 Na waapa hale <iuto 1,200 " lilo o na hale dute o ka buro 5,000 Uku o 3 pailaka no lakou no na waapa me na kanaka 18,375 Noi mai ke Kuhina e hoopanee i keia liaawina a mahope. aponoia. Oihana Loio Kuhina. Uku Loio Kuhina 10,000 "hope " ' 7,000 u Ilamuku 7,000 Uku Kakauolelo lUmuieu 4.000, " " Elua 2,400 " MiiUai Noi o Maui , 5,000* " " '• Hawaii 5,500 Hoololi mai o NakaleK'i 5,000 Ua nui ka hoopaaraa o na hoa ma Keia wahi a hooholoia ēlike me ka hila. .. - "" ■' Makai Nui o Kauai 4,000 Kakauolelo Makai Nui o Maui 1,800 llooloh mai o Kalaukua o kapae i keia haawina. Noi mai o Waterhouse o hoopau i ke Komite o ka Hi'le a. o hoike mai i na mea i hooholoia. Aponoia ka hoīKe a ke JCoinite. Hoopauia ke Komi.le a hoomaha hora 1 p. m, Aowina la, Hora 1 noho hou ha*e. Hon. Kamauoha, Lunahoomaln o ke komite. Uka Kakauolelo Mwkai Nui o Mm ui i,*oo Uku Kwkauolelo Makal Nni o Hnwah 1.800 Uku Kaka*?ole]o Mnkai Kui o Kan.^i m Ukn na Makai o lUwaii 52 £00 Mani 40>500 « c« »i 80,000

" 41 «Kauui 21,360 Haawi ia ma ka lima o kc Konrte wae, 5 lala. .Na ia Kumile e nonōo a kaana like Ia mau ilamu. Elele a me Mea Kope 12,000 Kela a ms li}a, Kivila me Karaifma 15,000 Ilaawi ia keia itama ike Komite wae 0 5 lala, ia Inkou ka noonoo ana i na oku o na makai. ■' No na ninamnau kol*onero 1,000 Papa Hoonaauao. Ukn oke Kahukula Nui a me ua lilo kanhele aole emi malalo o 2 hele ana i ka makahiki. $7,500 Noi mai o"TaonaBena. e wailioia ka noonoo ana i keia mau itamu, a loaa mai ka hoīke a ka Peresidenā o ka Papa Iloonaauao. llooholoia. jNoi rnai o Hikikoki e hpopauia ke komite oka Hale a e hoike mai 1 na niea i hoo.holoia. Hoopau ia ke koriiite, a hoike mai la ina mea i hoo• holo ia a me na mea ī hooholo ole ia. Aponoia ka hoike a ke komite. Noi mai ka mea hanohano o Kooiaupoko, e hapai hou ia ka noonoo ana i ka haawina o ke kokua malama hale papaa. Oiai no e noonoo ta ana ana. Noi mai ana o Paehaole e hoopanee a hora 10 a. m. Poaha. Na ka Peresidena i hoolaha mai i 1 na iala oke komite wae, no na lilo kivīla mekaraima, ameka itHmu oka uko o makai o Hawaii, Maui. Oahu a me Kanai, oia o Baraunu, Kini, Hiiikiui, ka Loio Kuhina a me Wilikoki. lloopanee ka Ilale, a hora 10 a. m. Poaha. La hana 37, īulai 12, 1888. Ilalawai ka hale e like me ka mau, hora. 10, a. m. Poaha. Peresidena Kakela Tpa ka noho. Ileluheluia ka moolelo oka ia i hala Aponoia mahope o na hooponopono ana. Hoike Komite Mau.

Na Kikila Balaunu o ke komile hookolokolo i heluhelu ma| i ka hoike e pili ana i ke koi a Z. Maea ma kana palapala hoopii i ka huina dala 150 ke koena uku kakauolelo oihana wai ina ka 1888, a ma ka manao o ke komite e pono ke waiho ia keia palapala hoopii ma ka papa. Noi niai o Kamauoha e apono ia ka hoike a ke komile. aponoia. Na ia komite no i ke kanawai e hoololi ai i ke kanawai e hooponopono ai i ka Oihaua Wai o ke Aupuni. me na Aia liilii. Na ia komite no, i ka palapala hoopii a Makaaa me Nawahine e pili ana i ko laua auhau ino ia ana e ka Luna Helu o ka Apana o Hamakua, ma ka makahiki i hala no kekahi apana aina i loaa ia laua ma ke kuai no 105 dala, aka, o ka auhau ia ana nae he 2,000 like me 20 dala auhau. Na Kamauoha i noi mai e hoihoi hou ia heia Palapala Hoopii i ke komite waiwai, oiai o ka helu ia ana o ka īīelu Auhau maluna o keia mau kanaka ua kiekie loa haule. Aponoia ka hoike a ke komite. Na la komite no i ka Paiapala Hoopii a Kaaipuni a me kekahi mea e noi ana e uku aku ke Aupuni i ka huina daia o 2,084, no ka lawe ana oke Aupuni i kekahi Apana Aina o laua makai o Kaumakapili i Alanui Aupuni, a ma kk noonoo ana o ke komite, he mea pono ke waiho ia keia Palapala Hoopii a noonoo pu me ka Bila Haawina. Aponoia ka hoike a ke komite. Na Robikana ka Lunahoomalu o ke Komite Kalepa i haawi ia ai ka noonoo ana i ka Biia Helu 72 e pili ana i ka uku, a me ke kaki ana o na pailata ma ke Awa o Honolulu, a ma ka noonoo ana o ke komite e.waiho loa ma ka papa. Noi mai o Tausani e lawe ia mai ka hoike a noonoo pu me ka bila. Aponoia. Na Dole he hoike na ia komite e pili ana i ka Palapala Hoopii mai Kaanapali me Lahaina i hui no ka hoololi ana i ka Peresidena o ka Papa Ola, a i Kuhina o ka Papa Ola. Waiho loa ia ma ka papa. Na C. Balaunu i ka hoike a ke komite e pili ana i ka Bila Kanawai helu 141, Na oleio Hooholo, Na Poka i hoolaha mai e lawe mai ana oia he hoololi kanawai. Na Kalaukoa he mau ninau i ka Loio Kuhina no ka loaa a loaa ole paha he uku i na Makai Kauwai mailoko ae o na hoopai o na hihia a lakon e hopu ai, a he mana anei ko lakou e hopu ai

i na hihia e ulu ae ana maloko'o ko lakou niau Apana iho? Pane ka Loi6 Kuhina e loaa no he mahele oka uku mailoko ae o na hihia opiuma a me kahi mau hihia eae i hoakaka ia ma 'ke kanawai, a ma kekahi mau hihia e ae, aole no i uku ia. - Hoolaha mai ke Kuhina Aukina no. ka waiho ia ana aku imua oka Moi no ke apono mai ina bila kanawai 1 hoopaa waiwai oka poe hana. 2 No ka liooponopono ana i ka hanaia ana o ka Poi. 3 No ke Kanawai Kiure. Na Diakona he mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina, no ka hooponopono ana me na Kauka nana mai na holoholona no.ka aolo ana ma na mokupuni no ia hana. A ua hoōkomo iā anei he uku no , v Na Kimo Pelekane opio, ,e uku ia ka Ēlele o ka hāle nei i 3 dāla o ka la. mamuli o ko'u lohe ana e hoemi ia ana ka uku oka Elele i $2.50 oka !a, nolaila au i lawe mai nei i keia olelo hooholo. Aponoia ka olelo hooholo i $3 no ka la. Na Kamauoha he inau ninau i ke Kuhina Kalaiaina, pehea la ka uku mokp o kela a me keia ma'i lepera i lawe ia mai kela, a me keia Mpkupuui no o nei, a mai nei aku a Kalawao? Pane koke ke KuUina, 4 d<ila no ka mea hookahi, hui pu me na ukana ona. Na hana o ka la.

Oia ka noonoo ana i ka Bih Kanawai Ilelu 3 e piii ana i ka hooponopono ana i ka hana i hanaia e na Kiaaina. Waiho ia a lawe mai na Kunina ī ka lakou BJa e manao nei e lawe hou mai imua o keia ilale. Heluhelu 3 ia ana o ka Bila Knnawai hoopau Kiaaina a me Kuhina. Liio nui na hoa i Ke kamailio loihi ana no keia Bila Kanawai, no ka hoopanee a mahope. Ma ke noi a ka mea hanohano //elu 2 o Molokai, e kakau ia na ae a me hoole ma ' ka hoopanee a mahope heluhelu 3 ia ka Bila. Na ae ma ka hoopanee loa. ' Na Lii: Kamika, Luhian, Eikikini, Wilimana, Makee, Wilikoki, a me Baka lamana. Na Lunamakaamana; Naone, C. Balaanu, F. Baraunu, Diakona, Kamauoha, Nawahhie, Daniela, Helekunihi, Nakaleka, a me Paehaole —17. Na lloole. Na Kuhiua 4, Na Ln: Robitana, lana, lega, Walakahauki, Poka, Waila, Nakale, Wall. T;K?nasena HiKikoki, Balauwina ? a me Dole. Na Lunamakaainana: /iukake, Kahiukoa, Kauhi, Kamai, Kini, Kauhane, Paris, i/ona, Kawainui, a me A. S. Wilikoki —28Ninau ia na ae a me hoole no Ka heluhelu 3 ana i ka Bila Kanawai hoopau Kiaama. . Na ae. Na Kuhina 4; Na Lii: Robikaua, lana, Walakahauki. Poka f Luhiaii, Wait-a ? Notley, Wala, Taonafena, Hikikoki, Balauwina, Bakalamana, a me Dole. Na Lunamakaain; na: Ilūkake. Kalaukoa, Kauhi, I)iakona, Kamai, Kini, Kauhane, Kamauoha, Paris, I)aniela, He lekunihi, Hona, Kawamui, A. 8. Wilikoki, a me Paehaole. nuina 32. Na hoole: Kamika, Rikilfini, Wilimana, MaKi, G. N, Wilikoki, Naone, Balaunu, F. Balaunu, Nawahine me Nakaleka. nuina 10. Hoopanee a noho hou hora ] :30 p. m, Auwina La. Noi mai o Kalaukoa e hoopanee a noho hou i ka hora 10 Poalima. Haule. Na i hoakaka mai o kona hoololi ana i kona inoa ma ka'hoopahee i ka heluhelu ekolu ana i ka Bila Hoopau Kiaaina, e noi aiia oia e hoopau ia kela a e hoololi ia kona inoa nia ka hoopau loa. Na ke Kuhina Aukina i hoolaha mai no koiia waiho* ana aku imua o ka Moi iio ka apono ana i ka Bila Kanawai e hoomaopopo ia ai na lilo o ke Aupuni, Na Hana o ka La. ; Heluhelu elua ana i kekanawai e papa ana i ka lawaia ana me na mea pa-| hu i aponoiai lune 1872. Nonoi mai ke; Kuhina Kalaiaina e waiho ia keia ka-| nawai no ke kakau poepoe ana. Nui ka hoopaapaa o na hoa no keia hila kanawai a Kauka Waita, a o ka hopena ua haule ke noi e hoopanee loa, a me ka hoololi a ke 'lii Kamika. Noi mai o F. Balaunu e w T aihoia keia hila ma ka papa me na hoololi a pau, ma ka ninau ia ana ua haule ke noi 10 ma ka ae, a he 20 ma ke kue, "soi mai o Kamika o hoopailee a hora 10 Poalima. * La hana 38, īulai 13, 1888. Halawai ka hale e like me ka mau. Hoike a na Komite Mau. Na Taueani he hoike na ke Komiie

Hoonaauao i haawi "la ka noonoo ana i ka Palapala Hoopii māi Kaupo, no ke kukulu ana i Hale Kula Olelo Beritania malailā, ua manao ke kom.ite oka Papa Hoonaauao ka mea i kupono no ia hana, a oiai no hoi', ke manao nei ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao e kukulu ia i Hale Kul-a Olelo Beritania malaila, aua mānao no hoi ke komite e waiho loa noi rtia ka pāpa. ma ke noi e āpono ia ka hdike a ke komite, ua aponoia. NA Olelo Hoonr>LO, Na ke 'lii liohikana i hoolaha mai e lawe mai ana oia he Bila Kanawai e pili ana i na" Hua Ai ulu ma keiā Aupuni. ;' *"; 1 ... '!■ Na C. Balaunu i hoolaha mai e lawe mai ana oia he kanawar e hooponopono ai i ke kuai ia ana o nd waiwai kalepa i lawe ij#%iai, mai na Alina e mai a keia Aupuni ma ke ano kalewā. 2 Kanawai e papa ai ika pepehi ia ana o na ia liilii, a opiopio. Ma ke noi a Kakina e kapae ia na rula, heluhelu mai oia ma ke poo he kanawai e hooiaio ae ai ika poe hoahu dala iloko o na Hule Leta. Na Poka i hooiaha mai e lawe mai ana oia he kanawai e hoololi ai i ka mokuna 53 ona kanawai o 1886, e pili ana ika hooponopono, la Sabati, Mamuli oka liooponopono ame na noonoo pono ana o na hoa ma ka hoopanee a liooiuake loa ika olelo liooholo. Ua kanu ola loa ia ka bila. Na F, Balaunu i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i na mea i hana ia e na Papa Alanui, a me'na Luna Alanui.

No ka hana ole imua oka hale, ua hapai ia ka noonoo anā i ka Bila Ilalawina. Kohoka Peresidena ia Hon. Kalaukoa i Lunahoomalu.

Mamua oka noho ana oke komite ua noi mai ke 'lii Tausani e hapai ia ka noonoo ana ike koena hana i koe oka la i hala. aka ua rula mai ka Peresidena, a hapai ia ka noonoo ana ika Kihi Haawina ma kahi o ka Papa HoonaauUku Kahukula Nui a ine na lilo kaahele i emi ole malalo o elua hele ana i ka makahiki maloko o keia Anpuni \ ■. ■■[7500 Hoololi mai o Nakaleka i 7000 haule, Uku kakauolelo o ka Papa 6,000 Hoololi mai o Hikikoki 5000 haule. Uku kokua kakauolelo 2,000 Noi mai o Nakaleka e kapae loa, a uo ka holopono ole o keia haawina nolaila, ua haawi ia uia ka lima oke komiie hoonaauao. ; Hoopau ia ke komile a hoike mai la i na mea i hooholoia, a me na mea i hoopanee ia. Hoopanee ka hale a ka hora 1 :15