Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 42, 20 October 1888 — Ke Aupuni Oligaresie Hoomaemae. NA HUAHELU 666 O KA OLELO WANANA. [ARTICLE]

Ke Aupuni Oligaresie Hoomaemae.

NA HUAHELU 666 O KA OLELO WANANA.

"Nana no i hana aku i ka poe uuku a me ka poe nui, i ka poe waiwai a me ka poe hune, i ka poe paa ole, a me ka poe paa, e haawi ia lakou i hoailona ma ko l&kou li'ma akau, a i ole ia ma ko lakou lae: "I ole ai e hiki i kekahi ke kuai aku a kuai mai, ke loaa ole iaia ka hoailona ka inoa o ka holoholona, a o ka heluna paha o kona inoa." E na Hoahanau: — Ma ko akoakoa mua ana i kela la aku nei, ua hoike aku au ia oukou no ka mea e pili ana i "Ke Aupuni Kamahao." hai aku au ia oukou i kahi i ia ai o ka'u poolelo, a ua lawe ia mai iioia noloko mai o ka mokunā XIII o līoikeana i kukulu pono ia hoi maluna |t> na holoholona kupaianaha elua a i ike ai ma ka mokupuni o kona hoipaa pio ia ana no ka pono o ko kakou liaku o lesu Karißto, oia hoi ka moknpiiiu o Patemosa. j Ua ike makeu e na hoahanau, ina ia halawai ana a kakou, ua hoike aku au imua o oukou o ka holoholona rnua a me ka lua a loane i ike ai, ola no ke kulana Aupuni mua o Hawaii nei, me ke kulana Aupuni e ku ne-i i keia wla, i oleloia ke "Aupuni Hoomaemae.' 1 0

keia hoi ke aupuni a'u i hoike aku ai imua o oukou, oka inoa oiaio maoli o keia aupUni, f oia ka "01igaresie-Hoo-maemae." : r A ma keia akoakoa hou ana o kakou ena hoahanau, € kamailio aku ana au ia oukou no ko oukou hoonaauaoia ana no ka mea e pili ana i ko kakou aupuni e noho nei i keia wa, ke aupuni ''01iga-resie-Hoomaemae," ke aupuni o aahuahelu pahaohao he 666. E na hoahanau;/Mamua o ko'u hoakaka ana aku i na mea e pili ana iko kakou poolelo eku nei i keia wa, a'u i lawe mai ai noloko mai ona Pauku 16 me 17 oka mokuna XIII o Hoikeana he mea pono ia'u e kamailio pokole aku ia kakou ma keia wahi no na mieā e pili ana i ka < *01igaresie-Hoomaemae," aka *rio lfa huaolelo nae ki r \i e kamailio aku nei.

Malia paha aia iwaena , o oukou he poe i ike i ko ano oka huaolelo "Oiigaresie," ahe poe lioi keKahi i ike ole i koua ane. Kolaila no ka ike ole ke ano o»a huaolelo ka'u e koakaka aKU ai. . ——- - CTka "huaolelo Oligaresie he huaolelo ia noloko mai o ka huaolelo Helene Oligarchia. A o keia huaolelo ho? noloko mai ia o na huaolelo elua, oia hoi "olig08," kakaikahi, uuku ke ano. O ka lua o na huaoieio i loaa mai ai keia hua oielo oia o "Ai-eheio," oia hoi e hooponopooo, e rulu. Nolfc»ila oke ano maoli oia huaolelo u 'Oiigaregie," he noho hooponopono ana ia o kekahi poe kakai kahi maluna o Aupuni. 0 keia maoli ke ano o ia mea he Aupuni Oligaresie, he Aupuui e hooppnopono ia ana e kekuhi poe Kakaikahi. Nolwla, maopopo ae la ia kakou ke n.no oia huaolelo, a e kamailio kaKOu i keia wa mamuli o na pauku Baibala a'n i hoike ae nei. Ma ka Pauku 16, ua hoike mai o loaae, e hana ana ka holoholona elua rfna i ite ai e hoea inai ana mailoko mai o ka honua, i keKahi hana, hoi kona haawi ana i hoa<loria ma na lima akau, a ma na lae paha o <£ ka poe uuku ame ka poe nui, i ka poe waiwai a me ka poe hune, i ka poe paa ole, ame ka poe paa. A wahi ft loane i hoike mai tāa ka Pauku 17 iho, o ka hana o ua holoholona la hana maluha o kela poe i hoiKeia ma ka Pauku 16, ī hiki ai ia IaKOU ke kuai aku a kuai mai, oiai oka poe i loaa ole ka

hoailona, a i o!e ia o ka inoa o Ka holoholona, a o *a heluna paha o kona inoa, aole hiki la lakou ke kaana pu iioko o na pomaikai o ana aku a o ke kuai ana mai paha 1 na waiwai, a ma keKahi olelo ana ae, oia Ke kaana pu ana i na pomaikai o na oihana i loāa i ua holoholona 'ia. O ke ano maoli o keia, i ka wa i hookuom ia ai ke aupim| hou o Ilawaii nei, e hke me ka'u i ole}o ae nei, oia ke aupuni "Oligaresie-Hoomaemae" "ua kukulu ia keia aupuni 3- ua hoolaaia ae e kekahi poe kakaikahi loa iloko o ke aupuni nei, oia no kela poe iaia ka %lMana Hoomana" mai loa mai, ka. mana hoi i lilo i wawae no ka lioloholona mua, oia kela wawae bea a'u i lioike mua riku ai ia oukou, 0 keia poe kakaikahi ka poe no lakou kela ikaika lioqkahuli aiipani, a hoohahau aupuni hou mailoko ponoi ae o ka aina, i kuKAilu ia maluna 0 keia mau ekoiu; " (4) Ke k^onpono; (2) Ka lako i ke dala; (3) Kaiokahi. A ku kēia Aupuni, #iamuli hoi o ka hoala ina a kaia poe kdkaikahi, oia no hoi kela holoholona eluk a loane i ike ai e ana maiwaeria ponoi ae o ka aina, e hana ana bia he hana, etike nie kahana a ka hiloholona elua a ■ 1 I . ! ■ . .■ I

! loane i ike ai, oia lioi e kaii an& oia i hoailona maluna ona lima akau ame ria lae o ka poe uuku a me ka poe nui, poe waiwai me ka poe liune, &c. i hiki ai ia lakouke kuai aku a kuai rc«ai. Nolaila heaha la ka hoailona a keia Aupuui i hana ai i kona wa i kukuluia ai a paa? Ua hooko io īa anei ia hana? Ena hoahanau : Aole o T u kanalua'e hai aku imua o oukou, he oiaio loa ua hooko ia keia mau olelo oka Baibala ma o keia aupuni 'la. O keia hoailona e olelo ia nei ka hoailona hoi a kem aupuni e kau ai maluna ona lima akau, a ma na lae paha o na kanaka, oia, ka huaolelo <t Hoomaemae. ,, O ke kanaka a mau kanaka paha i hoohiki e kakoo a e kokua i keia holoholona elua i hanau ax ma ka la 30 o īune 1887, oia ke Aupuni Hoomaemae, e kau ana ma kona a ma ko iakou mau lae ka hoailona £< Hoomaemae," oia hoi ua ikeia ua kanaka 1a a ua poe kanaka Ia he jjoe lakou no ka poai "Hoomaemae." He oiaio mahepe iho oke ku ana o keia aupuni, a mamua hoi oke koho haloia nui ana ma ka la 12 o Sepetema;ba ua pai ia 3

ua hoolahaia ii ua lawe hele ia ae mawaena o na kanaka o keia hale a me kō na kuaaina aku nei a, ma na mokupuni e aku, he olelo hoohiki e like mē keia ano : "O makou o na inoa malalo iho nei, na ka kamaaina e noho ana mahele koho balota h'elu ——ka apana o mokupuni o ke hoike nei makou i ko makou apono i ka hoololi hooponopono'aupuni i apono ia ma ka halawai makaainana ma Honolulu ma J?a ka la 30 o īune 1887, a t hoakaka ia ma ke Kumukanawai hou i ]jukuluia ma ka la 7 o lulai 1886, a ke hoohiki nei makou e kokna i keia hooponopono aupuni ana me ko makou mau leo, a me ko makou koho alii o ka Ahaolelo a me ka lunamakaainana. Aole anei keia he olelo hoohiki a kela a me keia kanaka e hoohiki ai i mea na a o iakou paha e hoailona ia ai me ka hoailona '-Hoomaemae," oiai e Kokua ana lakoa i ka hooloii hooponopono &apuni i hanau ae ma ka la 30 o iune 1887, oia hoi Ke Aupuni ''lioomaemae?" Aole anei o ka huaoielo £C ma K.eia ano i pili i kekahi kanaka a mau kaoaka, oia kona mea e oleioia ai no ka Aoao Hoouiawinae Aupuni ia? Ua poina anei ko Honolulu nei i ka ia koho balota, i ka wa a na kaa e holo ana me na huāolelo { 'Hoōmaemae Aupuni" ma na aoao? JK loli ana ka huaolelo Aupuni i kahi wa, aka oka huaolelo ufiooi maemae" e paa mau ana no ia, oia hoi e olelo ia ana u Aoao Hoomaemae." | Ena hoahanau: Ke kau ia keia hoai lona maluna o 10. kaiiaka, oia hoi he "Hoomaemae/' ©ia Ka ! mea hiki"e loaa mai ma ke ano piepieie i na oihana Aupuni o keia wa» ao ka poe i nele l keia hoailona ma ko lakou mau lae a nia kō lakou mau lim'a akaii pahii, e nele aHa lakou, aole e loaa nk oihaoa Aupuni ame na pono eaeo loko o keia Aupuni hoa. i Aka Ina e maliu fiiai na Lani a e hoolohe mai noi ka honuai ka'u oleio» e pepelu iho na kuii o: ka "luani" e aahu ike kapa lehu oka mihi oiuio» a me ka lahuikana&s Ilawau holookoa» e hea aku īke Keikihipa e kii ana maluna oka meuna o Ziona, me ka i ana aku iaia, "E hoopakele mai oe ia makou ika iuo; uo ka mea, nou ke aup.uui, ame ka mana a me ka hoonani īa a mau loajiku/' . „ A pela e ai ka o1e!o aka Anela mud a loane ī ike ai e lele ana iwaena oka lani e hea ana nie ka leo nui: *\Ē maka'u ike Akua, a e hoonaui aku ia!a; no ka mea, ua hiki mai Jca horao kona hoopa'i ana; e kukuli hoomaikai ika inea nana 1 hana i ka !aul a sue ka honua, a me ke kai a me w&i.a pau." He Levi i-Levi ole i«.