Ka Elele, Volume 1, Number 7, 1 July 1845 — NO KA NOHO LUNA ANA O KA POE HEWA. [ARTICLE]

NO KA NOHO LUNA ANA O KA POE HEWA.

Aia ma ka pepa elua iho nei, ua ninauia ka Elele penei. 4 *He ponol anei ka lunakanawai moe kolohe,! a me ka lunaauhau kaiko paha ke noho lunakanawai, lunaauhau, kaiko! paha maluna o na kanaka!” Alaila, ua hoakakaia ae la, o ka lunakanawai a me ka lunaauhau o Waipio, ua moe koiohe ka lauu a elua! | elua, ekolu paha ka moe kolohe ana, aole nae i hoopauia ko lauanoho luna ana a hiki mai i keia manawa e noho nei. Pane mai la ka Elēle i keia mau ninau penei, “Ma ke kanawai o le-! hova, aole pono e noho luna ka po.ej[ moe kolohe a me ka poe ino a pau, aka, ea, ma na kanawai o kanak'a pono no.” 0ka hapa tn.ua o keia olelo a ka mea nana e hoopuka ka Elele, he maopopo no ka oiaio Aka, o ka hapa hope, he pohihihi; 1 noiaila, alia kakou e ae koke mamuli o ia mau hua, “ma na kanawai o kanaka, pono no.” No ka raea,[ eia paha ke ano, ke ae mai nei no na kanawai o keia pae aina e hoomauia ka noho luna ana o na kanaka moe kolohe pinepine! Owai ka mea e hiki ia ia ke ae aku i keia oleio, he oiaio! Poino paha ’uanei, na lii a me na kanaka ke holo keia manao ma keia moku a puni. 0ka haunaele ino, ka hookaumaha wale ame na hana like he nui loa, ka hope. I ke alii ana o ka poe hewa, ulo-l no ae la na kanaka, ua maopopo ka

jo'uiio o keia olelo aSolomona ke alii |nuiokapt>s Iseraela ma ka mooolelo o keia ao. mai ka wa ia Adamu a hiki i keia manawa e nolio nei. [ Ma na aina a pau, kahi i hoomauia’i ka noho luna o ka poe kolohe, ma,'laila he nui loa ke kaniuhu ana o na Irkanaka i ka poino. 0 ka poe pono, ua heiopai waleia, a o ka poe hewa [ ua hoopakele wale ia, aua pau pu i ke alakai ia ma ka hana hewa. Pela ’uanei ma keia mau aina ke ae ia ka poe hewa e noho luna maluna 0 kahaka. Ina hookiekieia na moe kolōhe a me ’na uhauha, e kuhihewa ’uanei ka poe: naaupo ia mau hana [ana, he pono ka! A o ko lakouhoo[mahuino ia. No ka mea, o ko ke kanaka ano maoli ia, e ae wale mamuli o ka hewa, ke ao ia e na luna ino. Ha)iai na kuaaina i ka poe kiekie ae. Nana lakou i keia poe i ! kumu hoohalike. A ina hewa ke [kumu, o ka hewa pu no ia o ka poe [hahai malaila. Pela no ka hoohiolo ana o ke kanaka hewa hookahi i ka maikai he nui wale. Nolaiia, pehea la e hiki ai na lii ke kau i na kanaw.ai ae aku i ka niau ana o na mea e poino nui ai na kanaka? Kainoa o ka imi aku i ka maikai o na m.ea a puu e noho ana raa keia pae aina, oia ke kumu kanawai o ko Hawaii nei aupuni. A ina pela, anhea la ka pololei o kela olelo i hoopukaia mai la ma ka Ele'le, “Aka, ea, ma na kanawai o ka1 naka,” (oia hoi na kanawai 0 keia [ pae aina,) “pono no.” Aole paha

pololei ia man hua. E noonoo nae oukou no oukou iho. Ua hai kahiko hoi na lii i ko lakou manao paa penei. “Aole loa e hanaia kekahi kanawai kue i ka olelo a ka Haku a Iehora, aole hoi i kue i ke ano nui o ia olelo. E ku like no na kanawai a pau o keia pae aina me ke ano nui o ko ke Akua kanawai,” Nolaila, pehea e hiki ke olelo, ua aeia n£ lii rna ko lakou mau konawai e hoomau i ka noho luna ana o ka poe i hewa pinepine'! Aole anei e kue lakou i ke ano nui o ka ke Akua olelo ke hana lakou pela? Aole ke Akus makemake i ka poe ino e noho luna maluna o kanaka, o koiia lakou e haalele aku ia ia, o ko lakou poino no ia. Oko kanaka pomaikai ka mea a ke Akua e manao nui ai.

Nolaila, aole paha kanawai e pono ai na lii a me na Kiaaina, ke hoomau i ka noho luna ana o ka poe ino maluna o kanaka. 0ka oleio a me ke ano nui o na kanawai a pau i paiia a hoolahaia maloko o keia aupuni, ua kue no ia i kela hana a pau loa. Ina malama ole kekahi luna i ke kanawai ahiku a i na kanawai nui e ae o ke Akua, alaila, pono no ke hoopau koke ia kona noho luna ana, a maopopo kona mihi a me kona manao paa e haalele aku i na hana kolohe a pau, a mahope, aia i ke alii wale no kona hoihoiia a me ka ole.

Auhea ka makaukau o ka poe moe kolohe, a aihuepaha, e hookolokolo i na kane a me na wahine e like me ka olelo ma ke kanawai? Aole paha maluhia ke aupuni i ua poe la. E i aku auanei kanaka ia lakou la. “0 oukou ke ao aku ia hai, aole anei oukou e ao ia oukou iho? 0 oukou ke papa aku, mai ai-

I(hue. e aihue no anei oukou? 0 o u kou ke olelo aku mai moe kolohe, e moe kolohe no anei oukou? 0 oukou ke hoano aku i ke kanawai, e hoino no anei oukou i ke alii ma ka haihai ana i ke kanawai?” Pela no e olelo hoowahawahaia’i ua poe luna hewa la e kanaka, a o ko lakou hilahiia no ia me ka makau ke hoopai aku i ko lakou mau hoalawehala; i ole ia, e ukiuki loa no a hookaumaha wale aku i ka poe kue mai i ko lakou ano ino.

Nolaila, aole hiki i na luna hewa ke hooponopono maikai i maluhia’e ke aupuni, a i pomaikai hoi ka poe ' noho; aohe mea makau i na luna 1 hana ino ke malama ole lakou i na kanawai o ke aupūni: lilo no lakou i mau mea alakai ma ka hewa. 0 ka noho maemae a me ka hele naauao imua o ko ke ao nei ka pono; alaila hoolohe na kanaka a makau no hoi ka poe hewa. Ina hewa ka luna, pehea e hiki ia lakou ke hana wiwo ole aku i ka poe kolohe? Aole anei e kulou iho ka maka i ka hilahila? “Hoohe wale ka mea hewa aohe mea e hahai ana, o ka poe pono hoi wiwo ole lakou me he liona la.”

E na lii; na ke Akua oukou i hooalii mai; nolaila, o kona makemake jia e hoolohe oukou i kana, e imi i [ ka pomaikai o na kanaka a pau. Ina oia pu me oukou o ka holo maiIkai ia o ka oukou hana ana a pau. “0 na mea e hoomaikai mai ia’u,” Iwahi a Iehova, “na’u lakou e hoo[maikai aku; a o na mea hoowahawaha mai ia’u e hoowahawahaia lakou.” I mea e kokuaia mai ai oukou e ka mea nona ka mana a pau, pono no ke hoohaahaai ka poe ino, a e hookiekie hoi i ka poe hookaokoa i ka hewa. 0 Davida kekahi alii pono e nana aku ai oukou i ku-

mu hoolike: no ka mea, ua oluolu mai ke Akua i kona hooponopono ana ina mea oke aupuni. Eia hoi kana, ua inaina aku au i ka mea( hana ino, aole ia e pii mai ia’u. 0 ka mea ahiahi malu i kona hoalauna, oia ka’u e aki aku. 0 ka mea maka hookiekie, a naau hookano hoi, aole au e hoomanawanui ia ia. Aia no ko’u mau maka ma ka poe oiaio o ka aina i noho mai ai lakou me au. 0ka mea hele ma ka aoao o; ka pono nana no e hookauwa mai ia’u. Konede. Hana, Mci 26; 1845. E nana pu kakou i keiaolelo a Konede me ka noonoo. Ua hewa io no paha kela mau hua ana i hoohewa ai. Eia wale no nae ke ano o ua mau'hua la, ua like ole; ka manao a me na kanawai o kanaka, me. ko ke Akua: nolaila, no'ho luna kekahi poe kolohe. Aole i papaia ko lakoii nolio luna ana e ke kanawai o ka aina; no ka mea, na like ole me ko ke Akua. Ma ko ke Akua, o ka poe hoopono w'ale no ka poe I pono ke noho luna.