Ka Elele, Volume 3, Number 13, 6 October 1847 — Kaahele ma Kauai. Helu 2. [ARTICLE]

Kaahele ma Kauai. Helu 2.

Kalalau ma Napali, oia ka aina Ko- i ana o ko Waioli, Okana; a o Kealia 1 iu aina Hikina. Nolaila, he 30 paha, ka loa o ia kihapai Misionari. ole nui loa na hoahanau o ka Ekalesia i r aioli, 200 paha lakou a keu iki aku I 3 ikaika nui lakou ma ka pono o ka i :n. Ua ala iki no kekahi poe, a ke ha- i ici lakou i na hana i ku pono i na haiUa iknika no i ke kokua, —i ke akoj lakou Halepule—a i ke kokua pulei ama hou. Ua manaka loa hoi kekahiu hoahanau. Ke imi nei kekahi poe maio o ka berita. i ka pono o ka Haku:— mi na hooikaika, kakaikahi nae, paha Joe e hua ana i na hua o ka mihi. E hele mai, e ka makani, mai na mai eha mai, a e ha iho maluna o keia poe \.e i pepehiia, i ola lakou.” Ja maikai na alanui ma ka aoao akau, a ka aoao hikina akau o Kauai. Ua iknina luna rna ka hana Aupuni e pono ai alanui. Ma kela wai nui o Maraki, pau uapo i ka lilo; aole nae liuliu, a pau i ka hana hou ia. Hookahi wale no lawai ino, uapo ole, oia o Waiuli mau0 Kahili. Ua pau nae na pohaku i ka a, i mea e paa ai kolaila uapo. Eia kekahi: Ke ulu maikai nei na mala kope o na haole o Hanalei. Ke hua 1 nei no. E loaa auanei paha ia KapeRokc ma, ma ko lakou aina i 30,000 a keu aku paha i keia wa ohi hua. loaa ia lakou na Huila Nui no Bcritania i, i mea e hemo ai ka alualu o ke Kope, ,000 paha ke kumukuai. E hua nui ana hoi ko Kale mala Kope, ,000 paha paona kana i keia wa ohi koUa noonoo o Kale a ua loaa ia ia ma na noonoo wale, i Huila e hemo ai ka lalu o ke kope, a na kuna lima ponoi hoi ana. 0 Nuuanu ma kekahi e kanu ana i ke

kope i keia wa. Ua nui ka mala, oia nia Waipa, a ke n anao nei oia e Alodio ia aini. Ua 1 >he au ua hui laua me ke Kiaaina, o Paulo Kanoa, ma ia aina, a ke hana nei na kanaka paahao o Halelea ma ia maa. a me na kanaka hoolimalima kekahi. O na Hale Paahao o Waioli a rne Koolau k kahi hemahem.a nui. Me he mea la, anle hale. Aole no he hale e paa ai na lawehala. Nolaila, hele wale na paahao mamuli oko lakou manao iho. Ke manao ke Kiaaina e hana i Hale paahao hou ma ; Waioli. Penei ka nui he 36 kapuai ka iloa, a he 18 hoi ka laula. Ekoiu keena Imaloko. Ua hoolimalima no o Kanoa me kekahi mau haole e hana iua hale la. He hale laau, a he papa manoanoa maloko, a mawaho no hoi. Eha haneri me kanalima na dala ($450) ka uku no ka hale. i E pau auanei paha ka hemahema oka ma'llama ana i rm paahao ke paa ka hale hou, iiaole paha; aia no i ka mea nona ka hoopo- • nopono ana. Ina ua ikaika i ke. kiai a me -ka malama, alaila pono. Eia kahi hewa o i ka malama paahao a’u i ike ai ma Kawaii nei, he uuku loa ka hana, a nui hoi ka ai. ■ Nolaila, aole pilikia nui ka poe paa i ka hao. : Oluolu no ka noho ana. Makemake nona kanaka malaila, nolaila, ulu nui ka hewa. i Ina makemake ke Aupuni i ke dala noloko • mai o na lawehala, ua pono paha ke hooi mau pela i nui mai ka poe paa, aka, i mai kemakeia hoi ka ponn o kanaka, ua ponoi ke hana oolea —haawi i ka hnna nui e luhi ) pono ai, ameka ai uuku. Alaila emi pa- . paha ka hewa. Aole nae pono ke haawi i i ka hana ku pono ole i ke kanaka, a me ka ai e make ai ke kanaka no ka pololi. i Eia kekahi hewa kahiko e paa nei ma ■ Koolau, ma Anahola a me Kealia. O ka - Inpanu kahiko, ke kuehu, a me ka iwomana- ) kii i huiia. Kakau kekahi hoahannn o Koolau, o i Kaopukea kona inoa, kekahi palapala o na , hana. Eia malulo. “He wahine kekahi mamuli o ia hooma* , na ano e, © Kaehuokalani ka inoa, o ka - moa ia eke Akua. Olelo iho la ua wahii ne la penei i na mai,— u He make ai Akua i kou.” I mai la ka mai, “e hana mai hoi i oe ia’u.” Alaila, olelo aku la ua wahine la, “e kii ia i hee, i elua puaa, i moaula, i i elima pau, i umi kapa. Ua pau na mea a

pau?” Ae rnai ua mai la. Alaila, olelo aku la o Kaehuokalani i na kane na wahine, i < na kamalii e hele mai e ai, he lau ke akua, he lau kanaka nana e ai. Eia kekahi: o ka awa ka mea e ola ai ka mai. Mama ilio la na mea a pau ika awa akui ka apu, kahea ae la ina akua. Eia ( na inoa ona Akua i lohe ai makou. O Pele, o Uiiaka , o Kaelmokani, o Kaulana , o P auapalae. Nui na kua i kahea ia i ka wa i ku ai ka awa i ka apu, o na kua kane, a me na kua wahine. Ma Anahola hoi he poe kuehu ; nui ko lakou hoomana i na’kua pele. Olelo iho la ke kahuna, “ka awa ka rnea e ola ai o ka mai. Kii ka awa iuka hoi mai hooinu aku i ka mai, o ka n,ui o ka awa ka ua kahuna la, i kana olelo he akua ola kona. Aka, ua nui loa na kanaka o kela aina i make.” Pela ka olelo o Kaopuhea no na hana o Koolau, a o Anahola. Aia hoi ma Kealia ka kuehu. Kainoa na pa i na hana lapuwa- , le o kela wa pouli—aole ka! No ka wa mamua paha, kela olelo maluna no ka awa, ina no keia wa e noho nei, ua hewa na inakai ke hoomaopopo ole ka poe inu aw r a. Kaahele.