Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 3, 22 June 1848 — Page 11

KA ELELE HAWAII, IUNE 22, 1848. 11

-------

kahi kokua o lakou, ma ka lakou hana pono ana i ko lakou hana, ua pili i ka lakou oihana; alaila, a kela mea keia mea i kue mai a i keakea mai, a i hoopilikia mai paha i ua Luna la, a i ua kokua la paha; a o na mea a pau e kokua i keia hewa, e hiki ke hoopai i hookahi tausani dala.

            PAUKU 21.      O na moku a pau, a o na ukana a pau, a o na waiwai e ae i hopuia, e waihoia malalo o kekahi Luna Dute a o kekahi Luna e ae o ia oihana, a maopopo ua lilo ia i ke Aupuni a me ka lilo ole paha; Aka hoi, ina e koi mai kekahi nona ua moku la, ukana, a waiwai e ae, a noi mai e hoihoiia aku ia ia, e hiki i ka Lunakanawai ke koho i ekolu kanaka, a hoohiki lakou, na lakou e hoakaka mai i ka nui o na dala iloko; no ka mea i koi mai e uku no keia hana; a hoikeia mai ka olelo i holo e ka poe i kohoia e hoakaka mai; alaila, hiki i ka mea i koi mai ke kakau i ka palapala hoopaa i kona inoa a i ko na mea waiwai elua, e hoopaa ana ia lakou iho e uku i ka Luna Dute i na dala e like ka nui me ka olelo i hoakakaia, a e hoike mai hoi ua mea koi la i ka palapala hookaa i na Dute, a i ole ia ua hoomaluia, alaila e hoihoiia ua moku la, ukana, a waiwai e ae paha i ua mea la nana i koi mai.

            PAUKU 22.      A i ka hookolokolo ana, ua ko ka olelo a ka mea koi mai, alaila e hoopauia. Ka palapala hoopaa; aka, ina ua ko ka aoao kue ia ia, alaila e uku koke oia i ka Lunakanawai i na dala a pau e like me ka ka Poeikohoia olelo, a me ko ke Kanawai, iwaena o na la he iwakalua, a i ole alaila e hooholo koke ia e ka Ahahookolokolo ma ke akea ka olelo uku ma ka palapala hoopaa, ke noiia mai, a e kekahi Lunakanawai ma kena keena paha.

            PAUKU 23.      Mahope o ka hooholo ana ua lilo i ke Aupuni kekahi waiwai ma ka lima o ka Luna Dute, a o kekahi Luna e ae o ia oihana, e ku dalaia e ka Ilamuku, a lilo ma ke akea, ua hoakaka mua ia nae ke ku dalaia ana ma ka Nu Pepa Polunesia i iwakalua la mamua o ke ku dala ana. a o ke dala loaa mai, mahope o ka unuhi ana i na uku a me na lilo, a me ka hapa o ka mea nana i hopu, e haawiia iloko o ka lima o ka Luna Dute no ka Waihona Dala o ke Aupuni.

            PAUKU 24.      Ma keia Pauku, ua haawiia i ka Luna Dute ka hoopii aku ma ka inoa, a ma ka aoao o ke Aupuni Hawaii, no ka haki ana i keia, a i kekahi Kanawai e ae no na Dute. Ina i hoomakaia ka hoopii e ka Luna Dute no ka hopu ana i kekahi moku, ukana, a waiwai e ae paha, a hooholoia ka olelo ma ka aoao o ka poe koi ana no lakou ka waiwai, alaila, ina i akaka i ka Ahahookolokolo he kumu ko ka mea nana i hopu e manao ai ua pono ke hopuia, e kakau ka Ahahookolokolo i palapala hoakaka maikai aku o ia mea, a ina pela, aole loa e paniia na lilo o ka poe e koi ana no lakou ka waiwai; aole hoi e hihia ka mea nana i hopu a o ka mea nana ka hoopii, aole hoi e hookolokoloia no ka hopu ana a no ka hoopii ana; aka, mahope o ka hooholo   ana i ka olelo e ka Lunakanawai, e hoihoi kokeia ka moke a me ka waiwai i ka poe nana i koi mai, a i ko lakou kanaka paha.

            PAUKU 25.      Mai ka manawa mai o ka hana hewa e hihia ai ka waiwai, a kupono ka lilo i ke Aupuni no ka haki ana i kekahi Kanawai no na Dute, e pili paa loa no keia hihia i ua waiwai la, aole loa hoi e maemae ua waiwai la ke kuai hou ia, a hoolilo hou ia aku ia hai ma ia hope mai.

            PAUKU 26.      O na hoopii a pau i hoomakaia e hookolokoloia kekahi kanaka moku, a waiwai e ae paha, no ka haki ana i kekaho Kanawai no na Dute, e hoomakaia mawaena mai o na malama eono, mai ka ike ana i ua haki ana la, a o na hoopii a pau i hoomakaia e hewa ai ka Luna Dute, a o kekahi mea e ae paha no ka hana ana ma ke Kanawai no na Dute, e hoomakaia mawaena o na malama he umi kumamalua mahope aku o ia hana ana.

            PAUKU 27.      Aia e hopuia kekahi moke, waapa, a waiwai e ae paha, mamuli o kekahi Kanawai no na Dute, e hoolahaia ka hopu ana ma ka Nupepa Polunesia, a ina o ka mea ia ia ka waiwai i ka manawa i hopuia, a o ka mea nona ka waiwai, a o kekahi mea e ae paha i kauohaia e ka mea nona ka waiwai, i hoakaka ole mai i ka mea nana i hopu a i ka Luna Dute paha, ua koi mai oia i ua moku la, waapa, a waiwai e ae, iwaena o na la he kanakolu mai ka la aku o ka hopu ana; alaila, e manaoia ua lilo pono ia waiwai i ke Aupuni, a e ku dala ia no, e like me ka Pauku iwakaluakumamakahi o keia Kanawai.

            PAUKU 28.      E hiki no i kekahi luna o ka Oihana Dute, a o ka Oihana Makai, me ka ole o ka palapala kena, ke hopu wale i ka mea ua loaa kona hoolei wale ana mai i ka ukana a i ka waiwai e ae, me ka uku ole ia o ke Dute, a e hoopaa ia ia a laweia aku imua o ka Lunakanawai Hoomalu, a Apana paha e ninaninau pono ia.

            PAUKU 29.      Ina o ka Ilamuku, a o ka Luna Dute, a okekahi Luna e ae o ia mau oihana, e hoopii aku i kekahi Lunakanawai Haahaa, e olelo ana a e hoohiki ana, ua haki keia Kanawai a o kekahi Kanawai e ae no na Dute, a e hoakaka ana i na hana ua ike ia, e pono ai ua Lunakanawai la ke manaoio, ua haki maoli ia ke Kanawai; alaila, e hoopuka no ua Lunakanawai la i palapala kena e hopu i ua kanaka hana hewa la, a e kauoha ana e alakaiia mai oia imua ona e ninaninauia. A pau ka ninaninauia ana, ina e manao ka Lunakanawai, ma na olelo i hoikeia imua ona; ua loaa ke kumu pono e noonoo ai e hoahewa auanei ka Jure ia ia: alaila, e hoopaa oia i ka mea i hoopiiia iloko o ka Hale Paahao, malaila e kali ai a hiki i ka manwa e halawao hou ai ka Ahahookolokolo Kaapuni a Koikoi paha. Aka hoi, e hiki ke hookuu aku ia la ke haawi mai oia i palapala hoopaa me na kokua pono elua, a me na dala, e oluolu ai ka Lunakanawai e hoomalu ana mai i ka uku pono u na dala a pau ke hoopaiia oia no kana hana hewa, a i ole ia, e hoomalu ana mai i kona hele mai i ka manawa hookolokolo a ekemu aku no ka olelo hoopii.

            PAUKU 30.      O kela mea keia mea i hoopaiia e uku ma ke dala no ka haki ana i keia a i kekahi Kanawai e ae paha no na Dute, o ka mea hoi i uku ole mai i na dala hoopai la e hoopaaia oia e hoohanaia oia i ka hana ikaika, a hiki i ka wa i kalaia ka hala, a i kaa paha kona hoopai ma ka hana, e like me ke ano o ke dala.

            PAUKU 31.      O na hoopii a pau e lawe ai, a e hoolilo ai no ke Aupuni, a e hoohewa ai paha i kekahi moku, waapa, ukana, a waiwai e ae paha, no ka haki ana i keia a i kekahi Kanawai e ae no na Dute, e hoopiia no imua o ka Ahahookolokolo Koikoi no ke Kanawai a no ke kau like ana; Aia i ua AHa la wale no ka hana i keia poe hihia, a i na hihia a pau no ko ka Moana; Aka hoi, aole e lilo kekahi olelo o keia Pauku i kumu e nele ai na Lunakanawai Hoomalu a me na Lunakanawai Apana, i ka hooponopono i ko ka Moana, ke haawiia keia kuleana ia lakou ma ke "Kanawai Hoonohonoho Oihana Lunakanawai."

            PAUKU 32.      E hiki no i ka Moi ke hookohu, a e kania ke sila nui o ke AUpuni e hoolilo ai i kekahi poe , aole e emi iho malalo o ekolu. aole e oi aku maluna o eiwa, i poe Kamisiona no na Dute.

            PAUKU 33.      I kela manawa a i keia manawa e hiki no i ua poe Kamisiona i ke hoololi ae; a e hooponopono hou, a e kau hou i na rula a me na oihana no ka ohi ana i na Dute, a no ka hana ana i ka hana ma na Hale Dute, a e paiia ma ka Nupepa Polunesia.

            PAUKU 34.      E hiki no i kela me a a i keia mea ua hihia i ka uku hoopai, a i ka laweia no ke Aupuni, a ua loaa ia ia ke kuelana iloko o ka moku, a me ka waiwai paha i kupono i ka hopuia, hooliloia no ke Aupuni a i ka pilikia e ae, ke noi aku i na Kamisiona no na Dute e hoakaka ana i kona hihia a e noi ana e hoomamaia a e weheia paha: a e hiki no i ua poe Kamisiona la ke hoomama a ke wehe paha i kona hoopai a i kona pilikia paha a pau, a hapa a e hiki ia lakou ke olelo aku e hooki loa i ka hoopii ana e koi ana'ku i ua hoopai la, a i ua pilikia la, ma ke ano o ka hana ua kupono i ko lakou manao he pono.

            PAUKU 35.      E hoopauia na olelo a pau o na Kanawai e ae no na DUte ke kue mai i keia Kanawai. a i kekahi olelo paha o keia Kanawai, a ma keia Pauku ua hoopauia no ia.

            PAUKU 36.      E kauia keia Kanawai a lilo i Kanawai no ka aina, a hala na la he kanakolu mahope aku o ke pai ana ma ka Nupepa Polunesia.

            Hanaia @ hooholo@loa ia ma ka Hale Ahaolelo, ma Honolulu, i keia la 6 o Iune, 1848.

            KEONI ANA.                                                                            KAMEHAMEHA.

 

------

 

HE KANAWAI HOAKAKA NO NA PONO I HAAWIIA I NA LUNA O NA AINA E, E LAWE MAI I KO LAKOU WAIWAI A UKU OLE I NA DUTE.

            No ka mea, ua kanalua kahi poe i ke kaawale ana o na Luna o na Aupuni e i na Dute; elike me ka olelo o ka Puaku 14, Haawina 1, Mokuna 1, Apana 3, o ke "Kanawai Hoonohonoho i na hana i haawiia i na Kuhina Alii." Nolaila,

            E hooholoia e na Lii o ka Ahaolelo a me ka Poeikohoia o ko Hawaii Pae Aina, i ko lakou Ahaolelo ana; Penei, Ma keia Pauku e hoopauia na olelo, "A me na mea e ako ai kekahi Luna o ka aina e, e hoouka mai ai nona iho ke hookohuia oia e ka Moi, a e ke Kuhina no ko na aina e paha ,   e like me ka olelo ma ka Apana elia o keia Kanawai," a e kauia, mahope aku o ka la i hoolahaia keia Kanawai; Penei, O na Luna Aupuni o na Aupuni e i hele mai a i hookohuia e ka Moi, a e ke Kuhina no ko na aina e paha, make ano o kona