Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 12, 22 December 1848 — NO KA BAKA. [ARTICLE]

NO KA BAKA.

He haupu aloha ia oe e ka Elele. ua paipai hou mai nei oe i ka poe makemake i ka Elele; e kakau i ka uianaō nona, o ka poe niakemake i ka pepa maikai. Pela oe i hoike mai ai ma | ka Elele, e nana i ka*Iima kuhi ma ka Pepa 11, Ao«'io 42. Ua pono no ia paipai hou ana mai ou, aole oe i hewa ioa malaila. Eia ka lua o ko kaua ka- ! mailio pu ann, ua hai mua aku aa ia oe i ka manao mua ma ka Elele; Pepa 9, Aoao 33, no ka baka; ke hai hou aku nei au ia oe no ka baka. j Eia kuu mea i ike hou iho iiei no ka baka, 0 ka hakaka pinepine ana o ke kane ine ka wahine no ka baka, ua ike maopopo loa ihonei au; ua hakaka ke kane me kana wahiue ponoi, ! a ua uahaha ko laua ipu baka, he ipu baka maiJ kai, he hapaha ke kumukuai i loaa'i. | Auhea oe e.ka Elele; e hai aku au ia oe, ua poho loa ka hapaha i lilo ai i ka ipu baka, ina e lilo ka hapaha i.ka umeke poi, a i ka ia paha, e aho ia, aole i poho loa kela hapaha, ola aa | ohua, ola ka wahine, a me na keiki, ai a maoiui, 5 hele i ke kula, oia ka hapaha holo pono loa, o ka hapaha l'ilo i mea kokua i na keiki o ke Aupuni, : i imi i ka naaaiao. j Eia kekahi;*o ka pau ole o ka hana ino a ka poe puhi baka, oia no na hewa mua i hoikeia aku ai. A, eia ka manao hou, pono paha ia oe e ka Elele e kau i Kaimwai hoomalu no na wahi« ne f]awaii ke puhi i ka baka, e like me na wahine a na haole kalepa, aole o lakou puhi baka t he Kanawai ko lakou, mai ko iakou aina inai, aole o lakou puhi baka iki, ua hooiualu pono lakou ia lakou iho, i ole ai e hakaka me ka lakou mau kane no ka baka, o na kane wale no ke puhi baka, aole o lakou puhi me ka naaupo; aka, he puhi no me ka naauao, aole pela ko Ha- : waii nei poe puhi baka; o ka hakaka ka mea ; i.iui i ko Hawaii nei poe puhi baka t nolaila, ua | hewa ka wahine ke pulii pu i ka baka me kaiia ! kane, o ka hoolike aku ka ponp me na wahioe j haōle, ke kau i Kanawai tio lakou. ! Nolaila, e pono paha ia oe e ka Elele e kau i j wahi Kanawai hoomalu no na wahine Hawaii ke ;puhi i ka baka. ! E hai hou aku ia oe e ka (E. H.) aole keia f ai a ka poe puhi baka he ai pono, he ai makilo, }be' ai hamu, he ai noi wale aku, he ai aihue i ! kahi haka o hai; nolaila, ua hewa loa keia ai 1 malaila. | Auhea oe, aole kein lie mea ē hoino aku ana i ka poe puhi brka, aole hoi hr inea e aki aku

i niea e kaawale ai ke kane a rne ka wahine; aka, i mea e malu ai ka noho ana o ke kane puhi baka me ka ivahine puhi baka, aole hoi e hakaka pinepine laua. Oia ka hia o ka manao hoakaka aku ia oe no ka baka. Pau keia. Aloha oe. Na D. K. Ponoolek:abaka. Ilunolulu, Dtkemaba 7, 1848. Na 'ka Elele Hawaii; Aloha oe; Ua hiki mai īmua o'a ka manao kanalua. Penei, t4 i ka la a ke Kuh. Aopalapala i oielo *iho ai, 5 ' o na kanaka makemake e uku i na dala eiua no ka makahiki hookalii, a me na keiki i hala na makahiki he' 16: e haawi no iakou i na dala elua i ka Lunaauhau. Eia pahaohaov no ka hiki ana mai o ka Elele niua; e i inai ana, "0 na keiki i hala na maknhiki he Tn; v e haawi lakou i $1.00 no ka makahiki hookahi, no'io iho nei a mahope, puka hou kekahi manao e a ke Kuhina Aopalapala. A nolaila, ke kaniuhu nei na keiki, no ka hele ilako o ke kula, a me ka haawi aku i na (lala elua no ka auhau o na kula. Nolaila, pau loa ird keiki, i ka hana i na la paahao iho nei, kii mai ia no na Lunuauhau e hana, kuhi au, ina e haawi i na elala elua, aole e hele i na la paahao; pau loa na keiki i ka hana, hemahema na liale kula i na keiki ole, ua nele kekahi poe kumu i ka haumana ole. I ka hai ana fhai a ka Elele 8, na olelo ao a ke Kuhi na Aopalapala. Penei, u o na kumu ina he 15 haumana oia kula," aole ia he kula Aupuni. Pen i, "ina he 20 haumana oia h.ale kula e lawe i kekahi mau keiki i hala na makahiki he 16, ina paha 5 keiki koe iho uo he 15 hauinana oia kula, oia ka neie 0 na kumu. Eia kekahi; E pono ia oe ke wehewehe pono inai imua o makou o na kuaaina nei; ke noho nei makou me ka mumuhu, a me ka pioioke o ko makou manao. Ua pau. Owau no me ke aloha. Na J. P. K. TVaiawa } Ewa y Okaioha 4, I84li. E ,T. P. K. Nani kou noonoo ole' O kela Elele mua i au i olelo nei, o ka Elele hea ia? E nana iho oe; he Kanawai kela e olelo, "o na keiki i hala na makahiki he 16, e haawi lakou i $1, no ka makahiki." He olelo Kanawai anei keia? Iie olelo wale no paha, ea. Ina ike oe i kekahi olelo ma ka Elele me ka inoa 6 K. III., he Kaaawai ia, a oia.wale no. Aia ke Kaoawai ma ka Elele 4, aoao 14, e lieluhelu j hou iho oe, o kela olelo ma ka Elele mua au i olelo ai, he olelo hoakaka wale uo iii, aole i kau kainoa o Kamehameha Eia kekahi; he oiaio nnei keia olelo au, e uku na keiki 16 mak, a hele no hoi i ka paahao? Pela anei? Ina pe-la, ua hewa loa. Ina haawi na keiki i na dala -2, ua kaawale loa i ka paahao, a ua pono no nae ke hele 1 ke kula. - Eia kekahi; ina he 15 haumana iloko <> kekahi kula, he kula Aupuni no ia. Ina emi i-ho, oia ka ole. E ua- | na i ka oielo ao a ke Kuhinaaopalapala ma ka Elele 8.: E J. P. K. e eu ae oe, a e imi i ke Kanawai, a me; na olelo ao, e pili ana i na oihana kula. Mai kuhihewa oe, o keia olelo, o keia olelo iloko o ka Elele he Kanawai; e hoomaopopo i keia mea. | Eia kekahi; nuu kaniuhu na keiki he 16 makahiki, no keia auhau. No ka mea, o ko lakou kokua ia i na kula, kahi a lakou i aoia'i. tla kokua wale aku ke Aupuni i na keiki nui, a hala na mak. 16, ilaila puno oj lakou kekahi e kokua no ko lakou pono iho. j Eia kekahi; mai haalele na keiki nui i ke kula. E haawi no i ka ukupaii, a hele i ka poalua paha, a e hele no hoi i ke kula, ke makemake e hele, i mahuahua! ka naauao, a n>e ke akamai. O na keiki nui, molowa, a hoowahawaha i ka ike a ine ke akamai, oia ka poej pono ke haalele \ na knla. >