Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 25, 23 February 1881 — KA LIKE OLE O KA HELUNA O NA KANE ME NA WAHINE. [ARTICLE]

KA LIKE OLE O KA HELUNA O NA KANE ME NA WAHINE.

Ua kamailio ka mea e kakau nei i keia buke, no keia kumumanao, iloko o ka nupepa " Nuhou " i ka M. 11. 1874, a ma na wahi akea e ae no hoi, a ua oi aku ka pono i. keia wa e hoakaka hou no ia mea. Ua oi aku ka nui o na kane mamua o na wahine ma keia Paeaina i keia wa, he kok"ke 15,000 ka nui, iwaena o ka heluna .pau o ka lehulehu he 62,000 pa'ha. O ka nui o kane he poe pake, ua like palia ko lnhine pake ma Hawaii nei he kOO wale no. , ..,A .o.iiK-ia .poe |jalce kaai;, _.c . J Q.,J. a i m . lakou na kokoolua wahine '( He nfinau ano nui keia e noonoo ia'i e kela a me keia poo o ke aupuni i ka pono a me ka pomnikai o ka lahui Hawaii. O ke kahu o ka Ekalesia-o Wainee, ma Lahaina, ka i pane iki no keia _ ninau maloko o kekahi hai.iwai mamua _aku nei. LJii. hoahewa oia i kona poe kannka, a ua lioahewa i ria makuahine Hawaii e noho mni ana iloko o ke anaina, no ke kaniima nuU., oia ke kuai maoli aku i ka lakou poe kaikamahine i na pake. I rnai kela, " Ua Johe ',in i li-eknhi n Hukmi nn — makuahine, e i akl,|. ana i' kana kaikam >hine opio," oiai laua ma ke alaloa, e hele ar- ana he walii |;ake mea.j hale inu kope : — Ea ! aiu l<au ineaono ; oiaj ka mea e haawi ai i kou makemake ; e uka-l !i oe iaia. A mamuh-o ke koi a ka makualiine, ua hahai aku ke keiki i ka Pake a iloko o kona hale haumin." O ka hale inu kope o ka Pake, oia ke kal/ua e houluulu ai na koena uuku i koe o nu kaikamahine puii- | paa Hawaii. j Ke ae aku nei au rne lm oluolu, o ka Pu-j J ke mikiala liana, he Iwne kipiono uo ia noj ■ k;> walnne IhawPi ; he kakailhihi n;ieka| ilianau o ia pne i' mau keiki mohaha mailou j Aoio nae he uui o na mea mare pomnikai a. . | hua maikai mawaena o ua llawaii, lloko oj I kela a i/k; l/eia mauawa, ua lir>olim;i.liina p,> i I mea e |>al>au nei he uiau Palie limaliana he j j 14, no ka manawa loihi. ||(; p>ohilcoiij I ooi i noho pu me na, waliine Hawaii ; a o1 ; kekuh i i> lakou lu: oi ;iku i ka pa.kahi wahi-' r ' j rie; o ka. huma o na wahiue he 20. i iioho' j jiu me luua Pake, (ua •make lioi lie'lialiii j pee o lakoip lu: jioe waliine mare a )ie jioe ! j «M'i L'kalii, aka, a hilei wale / keia. hi,i I hookahi, wah: m, keiki o lakou ;i |iau e ola j ! nei. , ,/ | ; M» ii i mea e j>i j i a na i keia,('e jiouo ke j loaa mai na Imike o ka poe liuolimalima ' paahona a. j>au ina, lu:ia Paeaina; e p/li ana i ,na 1'a.ke, na Pukiki, na J>elewa a mo ka poe ;apau o nu, ninn n mai, i mea hoomuopopo > lea #J kakou a me na jioo oi/jiiuh, ru> keia jano e po/uo ai iwnonn o Jra poe loh'uhhiu. ;0ia hoi k» li\«; ole „ „a helmia ipoa kwue „ j | me m wahioo^ " , | O /m olelo oiaie maluua ae, mai loko ma.i '

no ia o ka Buke Ola Kino. Ua manao makou aohe wa e ae i leupono e leamaiho ma keia mea, e like ia rne keia. Iloko o ka hapa mua o' ka m. h. 1881, aole i haule ilio ka heluna o na pake i ka 13,006 a he 300 wale no pake wahine ; aka, mai ia manawa mai a hiki i keia, me he la, ua pakui liou ia aku ka nui ma ke komo hou ana mai o 3,000 a oi pake kane, a aole i 100 wahine |V a aole'wale iho no ilaila pau, aka, ina hou aku a hoea mai he mau tausani, a me he la aole e loaa he 10 wahine. •' Hooulu lahui f " oia na hopuna olelo a ka Moi Kalakaua i puana »i i makia no !«>• - na anpmn i — ,-a k'e -iihuiu — n u ma kou — o ae la anei ke kahua e kukulu ai ia makia ke kahua a ko kakou Moi i iini ai. Ina e mau na holapu ana a keia ouli maluna o Hawaii, alaila, e loli ana ka makia inal ka "hooulu lahui ae!" Me he la, ua ane liiki ole i na Luna Aupuni o Eakou ke ku nanamaka i keia mea ; a.ke kali nei- mokou no ko lakou a la ae a loaupale aku i ka anai ana o keiu kumu poino i ko kako'u lahui makuahine o ka aina.