Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 6, 13 April 1881 — LAKAMANA! Hukula e Hon W.M. Kioikona-Hoopia ia e KaMlema Kelekomi. ) MOKUNA 13.— HELU; 25. KA HOOPAAHAO IA ANAO LAKAMANA A ME UMEHA. [ARTICLE]

LAKAMANA! Hukula e Hon W.M. Kioikona-Hoopia ia e KaMlema Kelekomi. ) MOKUNA 13.— HELU; 25. KA HOOPAAHAO IA ANAO LAKAMANA A ME UMEHA.

' :Me iieiamau liuiiolelona i iiuku nei : i pane mai ai : "'E ke kaikamahine Alīi nani u ka-| maliao, ka mamo a kuu lioa loha mai- 1 ■ -kai, ka Moi kaulana Sopi(liinao Niar sa, e hoolohe niai ia u, a maliu. L| haalele akū.oeike alii Lakamana.i | HiTīnKōiāT^ i •• ' a ua liooholo ia e kau aku 1 ka kwipan ■ make maluna ona. Ua pau ka hiki ia.| Lakamana e kokua ia oe. lvc hooia| ■ ' aku nei au imua 011, ke noho ala oia | he paahao ano ; ua loaa aku a kupee ia oīa oiai iloko o ka poli o ka ui KoI mala, ka 'mea a ua Lakamana nei i ■ ukali akn. Ua lanakila liou ka haku ■ .. alii Iahata ; e ae oe e līlo o kekahi o I kana mau haia _ waliine, a^ nana no e kau mai maluna ou i na waianii lie nui, a, c-]ilo auanei oe i puuah el e no loko .0 keia liale alii nani. ■ Uakau mai la na liiona kaumaha a I ' luuluu maluua o Umeha i ka wa a ua M kanaka nei e kamailio ana, aka, ī ka I Tau aiia o kana mau olelo, aTa hoi, uar ■' " ūluaelana manao o ka hului, almu ' ' . aku la na maka ikaika o' iia kakai ma-

hine nei nialuna o ua kanaKa ke'kuhi pololei aku o kona lima i ua i kanaW U, » pn- an 1. mo ka ieo j 1U"E Lakamana ; kuu liaku, kuu alo- 1 ha! L kokua, e kok'ua !" A i -ka i v poha ana ae o kona leo, holo ino mai la na kanaka o Lakamana me ka la- i kou mau pahi i niakaiikau, a ua aneaue e poinō'ke ola-o ua Puuku ner; aka, oili koke mai la nae lie lehulehu wale o na koa o ke aloalii, a hopu mai la ia lakou a kupee " ia iho la a paa. Ilookalii nae o keia poe koa o Lakamana i pakele aku, oiai ua holo aku kēla me ka mama a lele akulamaiuna o ka pa a puka aku la rwah:or --. Ua alakai ia aku la hoi o Lakamana a hoopaa ia maloko o kekahi keena o loko o ka hale alii. I ' Moe iho.la ua kaikamahino alu Umeba nei maluna o ka papahele, ao]e hoi oia i ae e hooluolu aku maluna o na pela hulu nani nolunolu i hoomakaukau ia nona. A oiai o%- e u ana me ka puluelo o. kona maii papalina nani me na kulu waimnka ehaeha, aia WĒ . ' ' ' mmā .. ' . ■ • / v Hp ■ ,

loi ; konio mai lu ka Moi Sri Kama, 11; I oane mai la imua o Lnioha : I u K ke kaikaiiiiiliīiie a kiiu hoaha- ) iiau o Niasa, e hoololie mai ia u, o [>a-' 1 iio aku 110 au e like rne k(;ii inakuakano. Ua hoopaakio aku uu i ko alolia ia Lakamaua no konu paio aha a mo 1 ka Iiana ino ana i kuu alii koa ; a no kona kukuli olo ana imua o kohi alo.U A. u a kauoha aku nei au e hoomakau-j kau ia na mea a pau no ke kaiuana! aku i ka make maluua ona, aka, o oe nae ka mea e pakele ai o kona ola. ^ : Pane koke ae la o Umeha meka leo uwe a mo na waīmakn helelei . !1U ka Moi nui o na Moī ! e hai mai ■ ia'n anoi'ka'u inea o Inīna aki'nhm ^ pakele ai ke ola o kuu aloha.hakulLakamana, e liooko no au i kan kauoha i weli nui ia, ina no e ae aku ane make". A pane hou n-iai la ka hloi : U® mea maalahi a inama wale no ka'u e noi aku ana ia oe e hana, i pakele ai ke ola o Lakamana." A me ka pihoihoi i paue hou aku ai o Umeha— "E liooko no au i kau kiiuoha, ina he lele mai- luna mai o ke kiekiena loa o ke kulanakanliale o Menanakahau nei." Pane mai la ka Moi — " E ukallimai mahope o hi " — a i kona pane ana ao i keia mau olelo, peahi aku la kona lima ia Urneba, a ku ae la no hoi kela a ukali aku la mahope. Oiai laua nei e kāalo ana ma na nlnwi o ka hale alii, ua uwehe ae la

ia palepaku uhi. sīlika a i ko laua hala ma aku, ua pili hou ae la no, me ka īoopa ole ia .aku .o ka lima o kekahi nea. He kapu Ioa ka maaloalo ana o la kauwa imua o na Moi Malae, he make wale' no ka hoopai. I ka hala īina mai o kekahi mau keena'nani lehuleh.u, hoea aku la Iaua i kekahi keena kiekie i kukulu īa a paa loa me na poliaku n ui. • He puka hao nui ko ua seena neīy a i ka lioea ana aku o ka Moi ua wehe hamama mai la. Komo aku la laua, a ia manawa i halawai mai ai me ko Umeha mau maka ne mau mea ana i moehaue ole aya aooho. ae ]a ia me ka leo uwe o ke kaumaha e aneane ai e naha ka puuwai. .. . Mamuli o ka malamalama uwiuwiki o kekahi wahi kukui muku, e puapue mai "ana mawaena o na hakahaka hae o ka hale paahao, haule aku la ka ik( a kona mau onohi maluna o kan< ipo aloha, ua olohelohe kooa kino me he holohōlona la, a ua hauhoa ii , me ke kaulahao nui a paa i ka pou pe \ ' ' j ; , . . ; . .. ' "<#,!< .... '

īaku nu i e kn ana iwaenakoim o ka lapahelo. Ua kakia ia a paa na wavac elua o Lakamana me ke apohao a na oloolowawae. a paa me iee kauahao, a ua lioopaa loa ia me kekahi 5:uihao i ka pou poliaku. La hoopuli ia kona puhaka p kekahi a]>ohao >koa i kakia paa loa ia, a ua^ paa no ine ke kaulahao nui i ka pou ponaku. 3 na lima uae o ua leoa nei, aole i aoopaa ia. oiai, ua waiho vvale ia iho no i mea e hiki ai iaia .ke lalau i kaiia man mea aL'oiai i kona.-. wa...i...ac ia e ila. A i ko Umeha lele ana aku a komo iloko o.kona poli, ua ]iua ae la mai loko ae o kona uma-uma, noka miiii;LunL..iiiiia loa, he mapiina. leoka-niuh-u o ka piIUiua. r — — I ka aneane oluohi iki ana o ke kaikamahine alii mai na kipona ae o ke aloha kumaleepa, liookokoke .akū la ia imua oka Moī Sri Kania, e noi aku i kona oluolu, pane mai la nae ka Moī. "Ano, e ke kaikamahine, e hoomakaukau e hoopakele ae i ke ola o-ke kanaka au i alolia ai. Ano, eia he kanaka okoa, ua nui kona aloha nou, oia kuu kaukau ali'i o Iahata." I ka pane ana ae a ka moi i keia mau huaolelo, kom o mai la ua kaukau alii opu-ino neī, a i ka ike ana mai iaiā, ua puka . mai la he kaniuhu aua mai a^ Lakamana, a hooho ae la hoi o Umeha he leo makau. ' . . " E hooīōhe," wahi a ka moi ia Umeba, " e hoololie e kuu kaikamahine, ina he makemake kou e hoopa-

kele i ke ola o Lakamana ; ano ma keia wahi, a imiia hoi ona, e apo ae kou mau lima, a e honi aku i kuu kaukau alii Iahata, a e ae aku iaia e hoolilo ia oe īho nana i'mua o ke alo o ke kanaka au e makemake nei e hoopakele ae. A ina e hooko ole oe i keia, alaila, e kauoha no au e lioomamoino liilii ia oia a .hiki i kona make ana, ma ka haehae ana i kona io me na haowela." . . No keia mau huaolelo ku ī ka hoonaukiuki a ka Moi,\a wa poha ae ai ka leo 'o Lakamana, e kalokalo ae ana ii ke aloha o kona Akua penēi : " E Aekuno, e hoopakele ae i kau mamo • iaāhīKkmi Umeba makamae, maiim lima awaawa ae o keia poe kupuino. Ku mai la o Umeba me ka weli, a i hoomaopopo iho laia, ua piM kakeia > M0i pahee o na olelo me na manao mo ^ i oi aku i ka hae o ka*holoho!ona tiga ; i a ike.aku la ia ina helehelena īnoo > Iahata e hauoli anp. i ka ike mai i ko a ia nei mau luuluu. Aka,_o kona aloi- ha noLakamana, aole ia ī poma, aka, ■r "" ■■■ . . ■- «■ >, . .. . / ..U .; -•'

ua uin koke mai ia no na manao .iloko oua no kaiia mea e liana aleu ai. Lele koke aku laia tne ka nnnna, me kahooho ana i ka ieo uwe, a koiho aku la ia iioko o n a apo linia aiia o Lakamana, a hoopuni ae la ia I koua mau linia ma ko Lakamaua a-i, pane ae la me na koalohaloha kaninli u : E kuu liaku, kuu alii, kuu aloha. E kau mai i ka make maiiina o'u ano me kou mau li- " ma ikaika, mamna o ka hoomainoiiio ia ana a hoohaumia ia hoi keia kino, . a me ku ike aku hoi i kou mau ehaeha." I kei.i mauawa ulu īmi ae la ka inaiua o ka Moi, a kauoha aku !a i kona mau kiai e kii aku a hukī mai iaUmeba mai na apo aiia a Lakamana. II itii. īnn ae ia nn Lakamaina ufii me Imn.n, man rnaka ahi wela a halm pmHinlm ia i ua mau koa neī. Alapa . aku la kona mau onohi e hulili ana me he — ■ — holoholona hae-4a ī hoopaa ia i loko o koua haie hao. Ua apo mai la ka makamua loa o ua mau koa uei ia' .Um'eba ma na poohiwi. a ua hoomaka e hoao e huki iuo aku i ke kaikamahine alii me ka ikaika, aka, ua like me ka Mkiwawe o ka tiga pela no o Lakamana i hapai ae ai i kona lima haowela iluna a uhau aku la ma ke poo o ua koa nei. Haule aku Ia ia i ka papahele, a kouini na wawae a hu niai ia ke koko ula me lie waikahe ia'ma kona ihii a me ka wuha. ī ka iko ana mai o ka nui aku o na koa, ua piha ioa ia ae la lakou me ka weli, a hookaawale aku la lakoa mai a Lakamana riku rne ka aana ole ia aku o ka huhu o ka Moi. Ia nianawa, kauoha ae 'la ua Moi nei me ~ kona 'huhu nui -frLrwe"fer-rncrt-na 7lioharrainF' alu kanaka, e lawe ia inai a e hookuu ia aku maiuna o-Lakamana a n.e Umeha. i haehae ia ae ai iaaa a kau iiilii, Lawe ia mai la ua rnaa ilio nei ; me k.o lakou rriau hiona hae3 e noke ana i ka huki me ka ikaika, me ke ake nui e nahu aka i kekahi mea. Hookuu ia aku ia ua rnau ilio nei; he-ewalu ko lakou nui; a ku rnai ia hoi ka Moi a rne lahata mawaho rne ka manao e pau ana laua nei i ka haehae ia e na ilio. Hoio akie. la ua mau ilio nei imua o Lakamana ma, a o ke nahu aku koe a, haehae ae ī ke kino nani palupalu o Urneba, aia hpi.^.kulou iho ia o Lakamana iiaio, haka mai ia kona rnau onohi me ka wela inaina lāuna ole, a hooho mai la he leo nui weli, a haalulu ae !a ka papaheie o ua lumi paahao nei, a me he la ua punia ia na wahi a pau me na hiohiona o kekahi holoholoha hihiu weiiweli, a ua kohu tiga hae ua Lakamana nei e aneane ana elele aku iiuna o kdna raau enemi ahooiiio ae i'a lakou i mea olo imua o kona aio, A i kona hooho hou ana ae he ieo v/av/aio kaiakala, ua kau aku la ka weli maluna o ko ka hale alii apau, naka ae la kona mau paia pohaku'paa me he la ua uhau ia e kekahi oiai ikaika, holo alru la ke anu. weli makau iioko o na puuwai o na enemi, a pepe iho ia na ilio ilalo, pelu ae la-ko lakou rnau huelo malalō o na opu a huii aku la a h'oio iwaho me na leo uwe o ka piha weii. Ua piha ka Moi. i ka pihoihoi, aka!, ua maopopo no iaia aole e hemo q Lakamana; no,ka mea - ua paa ioa i n'a kaulahao nui; a huli ae la ia me ka inaina nui, a haawi aku. la i ke kauoha e lawe ia mai na wikani o ka mokup'uni o Eonip, i kona pane ana :

I " Anoe lawe koke ia niai na kauwa pio o : Bonio, ka poe hoi i manaoia e mnke imua o ■ na tiga." Lawe koke ia mai Ia ua mau kauwa nei. Pahe aku la ha Moi— 1 " E pa kauwa, e hoopakele no au i.ko ouleou mau ola, aole hoi e lilo ko oukou mau leino i ai na na tiga, a e hoihoi ia aku oukou ma ko oukou maii home me ka lahakila, ina oukou e hoopaa pu, a hoomainoino aku a hiki i ka make ana o keia kanaka me kola wahine." ! A ke.it i pi'le, ae. I I ■ - '