Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 21, 27 July 1881 — LAKAMANA ( Hakuia e Hon. W. M. Kipikona — Hooipo ia e Kahikina Kelekona.) [ARTICLE]

LAKAMANA ( Hakuia e Hon. W. M. Kipikona — Hooipo ia e Kahikina Kelekona.)

MOKUNA 14.— Helu 35. ' <• āHALA ae la he mau mahina, hoomanao ae la o Lakamana i kana mea i o'elo my.a ai, oia hoi ka hele ana aku e pulumi mailuna aku o ka papalina o . ka mokupuni nani o .Ltvaj i na piiali powa, mialalo o na alakai a ke kaoaka i wiwo nuih'a oia o Euwono; nana hoi i alakai aku i ua poe nei i hoopilikia a pakaha waie i ko na kapakai o ka mokupuni o Sumatera, a hoopiiikia a\u la i ke aupuni o Menanaleahau Hookaawale ae la ua wiwai^le Lakamana nei i kekahi mau kpa ikaika eiima tausani, a hoomaka koke aku la ia i ka hele awiwi ana no na aekai o Siaica, kahi hoi a na powa i lele mai ai, a e hoomakaukau nui ana e hele powa akula mo'kupuni. He umi " tausani o na kanaka koa o Java, a he iwakalua tausani hoi o na powa kaāh'ele i kapaia o ka poe BajauSj ua haawi aku lakou i na4fQ.k.qa-ana e like me ka hiki, i ke alii o na powa pakaha,, oia o Buwono, no ka hele ana aku 'e pakaha i ke kahua waiwai nui o Menanakahau, Nolaiia, he kanakolu tausani koa ikaika i lawa pono me na rnea kaua, a i paku paa ia hoi e na papu aina. Ua hoao aku la. o Lakamaoa e hoomakaukau i kona rnau enemi ma ka hoike ana aku ia lakou i ka eleu o kona mau puali i ka hoomaka'ukau ana no kā hoouka kaua. - Ua hoomoana iho ia no ka hOoluolu ana rne ka hoomakaukau o na koa o Buwono e kaihele aku no ka hoouka kaua ana aku i ke kulanākauhaie kaulana o Menanakahau; a aole hoi lakou i haupu ae e oiii mai ana he puaii koa kue mai ia iakau ma ko iakou wahi e hoomoana ana. Aka, i ka waena o ka po, oiai iakou e luana ;,na me ka nanea, aia hoi, ua hoea ae la he ieo puohcrTi-:jj inawaena o lakou, e oielo ana, -U&Uoea rrte-ria he puali nui o na kanaka hihiikm ka\vaonaheie, a ua'alakei mai la maiuna o na paNaekiena, a e noke ana i ka luku me ka w'eiiweli ma ka akau a me ka hem.a, a e haninWana ke koko o-na powa, mamua ae o ka'hiki ana ia lakou ke hoomakaukau no ke pale a»a mai j ko Lakamana 'mau koa, a ua huikau ae la lakou tne. ka pioo nui. Ua maopopo mua keia mea ia Lakamana; a ua ike ia o kahi wale iho la no' ia o 1ra Ianakiia kiekie. Ua hoomakauka%ia a akamai ko Lakamāna mau koa e paio me nsr pahi poniata pahu upaauma, a aole hoi rne na ihe a rne na mea kaua e ae; a aoie hoi lakeui aahuia me na aahu piha o ke koa, aka, ua waiho wale ko lakou mau poohiwi, a no ia mea, i ka ike ia ana mai o keia poe me he la aohe aahu, noiaila, ua nui ka tnakau o na powa, no ka mea, ua manao paa iho la lakou, he poe kanaka hihiu io keia

mai na uluiaau waoakua mai. Ua oi loa aku ko lakou makau i ka ike ana mai i. ke Aiii Lakamana, m'e kona kino ua ane ahuwaie, a hie he tiga Ia kona mau ami e Iele ana ma o a maanei, rne ka weli hui o kona mau onohi maka, a helelei aku la na kanaka im-ua @ kona alo, e like me na hipa imua o ka iliohāe. Ua piha ioa ia na koa powa me ka makau, a hoomaka iho la lakou e luku aku a, luku mai, me ka ike ole aku i kahi me kahi. Holo aku la kahi poe o lakou ma na aekai me ka manao e kau aku maluna o na waapa a kau aku ma na moku, aka, ua hooi una e aku Ia nae o Lakamana j, kekahi o i leona mau kanaka e wawahi i na waapa, a j ua pau i ka wawahi ia. ka ike ana o na | powa i keia mau mea, ua hoomaka ae la | lakou e uwe leo nui, a lele aku ia kahi poe o lakou iioko o ke kai. I keia manawa, ua lohe ia aku la ka leo nui kaiakala o Lakamana i ke kukala ana mai " E haawi pio ia iakou iho a e lilo i mau paāhao na ka Moi Sri Paka, aiaila, e hoopakeie ia no ko lakou mau ola. Ua ae koke mai la lakou i keia, a hanwi pio mai la, a hoi aku la malalo o ka mana o ,na koa o Lakamana. A i ka nalo ana aku o ka po, ā .hoea mai la ka malanmlama,.aia hoi, ua piha loa ia na powa me ke kahaha, i ka hoomaopopo ana mai, he rnau koa ka no Lakamana, no lakou ka huina aole i hiki aku i ka akahi hapaha o ko lakou nui. Lawe ia mai la ke Alii powa BuWono imua o ke alo o Lakamana, a pane aku la ua olaii nei. " Heaha la kou mea i haalele ai i kou mokuphni nūi o Java, a e lieie auwana mai me ko manoo haakei a hookano e hanaino a e hoopoino i ka oiokupuni mana "ikaika o Sumatera ? " ." E ke Alii Kiekie, ke koa kamahao ! " wahi a ke alii powa. " Ua maluhia o Java a pau, o ka mahi laiki wale iho no ka lakou i mea ai; aka, ua ake nui au i ka hapa kupono no ke kuiana haku; e hele aku e paio me na kanaka, e like me oe e ke Alii Nui ! " " Aka, owau," wahi a Lakamana, aole au e hele aku a ukali aku i ka poe noho maluhia, a e iuku mainoino aku hoi i na wahine a me na keiki; aka, o na hoioholona hihiu e iike ia me oe, oia ka'u e uhaiaholo aku. Ao!e oe i haawi aku i ka hoopakele ana i na mamo kane a wahine hoi o Sumatera, a aole hoi au e hoopakele aku ia oe ! " A kauoha ae la. ua Lakamana nei me kona ano kuoo, e oki ia ae ke poo o ua alii powa nei imua o na maka o ka puali k»ua i 'lanakila a me ka poe hoi i lawe pio ia. Heie mai ia kekahi o ua koa kino puipui o Niasa, e paa ana i»a kona iima he pahi ka^ iai oi loa o Boneo, i kapala he manaonao, hookukuii iho ia i ua powa nei, a kalele ia aku la kona poo imua, a ma ke oki hookahi hana, leie aku ia kona poo mai kona kino ;aku. lamanawao Panagalima, ke aiii o na powa o ka moana, i kapaia o ka poe Baja- *

<»■<>«• ■' ■«!'.. 1.. i. ii. n u,,„ ^ ^ usa, i' laWeiā mai ai imua o Lakamaha. A pane aku la o Lakamana me ka ninau aku. ina paha aole ona manao he meu pono ukali aku kona poo mahope o ke poo o ka powa mua, no kana mau hana pepehi kamka a pakaha wale. A pane mai la ua alii powa moana nei in> ka leo ikaika. " E liana i ka pono. e ik'" ■ Alii Kiekie, a e kau pu ia ka hoopui e „ me ko'u, maluna o kahi poe alii e ae i h;\ > aku a pakaha waie i kaiii mau aina mi> |v. kumu ole." " E make lakou a pau," wahi a Lakanu- . na, " e hoike mai i ko lakou mau inoa. a ■■ lawe ia inai no Iakou e make." " Alaila," wahi a Panagalima, me kon i leo i oi aku ka nui, "o ke Alii nui Lakamana, oia hoi o Sri Datu, ke Alii o Menanikahau, e hele mua mai a e haawi ae i kon > a-i i ka mea pepehi, no kona hele ana aku <> powa i ka aina o Poniatinaka ma Boneo; » no> ka luku ana.i kekahi poe kanaka. a Iawe aku i na wahine a me na keiki, a lawe linm nui aieu ia i na pono o kela Iahui malulna me ke kiumu ole." la manawa, ua iohe ia aku ia he mau leo hoahewa mai na kanaka mai o Lakamana no na olelo hookiekie a keia kanaka, a pane mai la lakou me ka pihoihoi— '' e ae mai ii makou e pahu aku i ka pahi ma ka puuwai o kela kanaka a make oia, no kona aa mai e hoopuka i na ano olelo haakei a hookano ; ko makou haku aiii." Aka, pae koke mai !a nae ka leo o Lakamana maluna ae o na leo nunulu o kon.i mau leanaka, i ka paneana mai; '• E melia. *a mai pane hou ae kahi' o oukou. Mai lalau aku kahi i ke kino o ke alii wiwo oL 0 na Bajausa; ua puana mai oia i ka oiaio He powa io no au e lilee me ia; a ke ola ae, e ola pu no me ia. A e hoomaopopo -ihe hoi oukou. e na koa o Menanakahau, aole loa 1 kau aku ka ikaika o nei mau lima, a aoi: loa 110 hoi i hana iuo aku a hookaumaha aleu ma kekahi ano i kekahi kinn wahine, a ua oleloia pela no keia Panega!imu; noiaila, e heie lanakila oiu kona poe kauaka, mahope iho o kona iiaaw' j ana mai ia'u i leona hoohiUi paa, aole iox oia e komo^iou mai a hoao e pakaha a pow< paha i ko Menanakahau^ma keia hope aku.' A haawi ia aku la ia-Panegalima ka he.i' lanakila ana me na hanohano. mahope iho o kona haawi ana niai i ka liooliilei e like n< ; ka Lakamana i makemake ai; a holo aku n ia maluna o kona mau waa kaua; aka o m koa i hele mai Java māi, ua paa ia iho !a laleou lie mau paahao a he mau pio; a ua hookuu wale ia no lakou mamuli o ka. ukv ia ana mai he mau apana gula me elaimana mai a Barauijoiasa mai, ka Moi hoi o Java. sAno, e na makamaka, ua ike ae la kakou >. ka eueu a me ka maalea nui o ke keiki Lakamana, ke pukonakona o ka ululaau; ka mea hoi nana i ako a honi iho i ke ala o ka opuu roselani o (Jmeba, ka ui nona na maka nohea olu, ka leo nahenahe hoeha iwihilo, a o ka ,iwa hoi nona ka hanu ala momona a Lakamana i omo ai me he waimeli momona [ala. A keia pule ae.