Ka Holomua, Volume I, Number 13, 27 December 1913 — HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa.

KaU u' i l Ot .w \ X'. i \ N \ MA l TK LE K A ĪTI īva mhau o ni Maku A mo k-a Au.rui "->a \ IMoikoha i n.A K. o m MOI — Ki t O n i j\Likuak..ne :a M "ukeb a.

I k i :uan nva nae e h:iriAi i | ana na puhenehene ma ua po la i hoike mua ia ae nei, o Niuloahiki wale no o na mahhmi ka mea o lakou i hele aku iloko o ka halau e malamaia ana ia.hana. Ma ia hele ana aku a JNTiuloahiki i lohe ai oia i ka oleloia e kekahi poe e piha | ana mawaho o ka hale, i ka pau j loa ana o ka waiwai e kekahi poe e piha ana mawaho o ka hale, i ka pau loa ana o ka waiwai o kekah) o na alii o Waianae ponoi iho i ka lilo i kekahi alii mai Kona mai. O ka inoa 0 keia mau alii e puhenehene nei a hlo aku ko kekahi oia o K.eahualaa ko Kona mai a o Lualualei Waianae ponoi īho. I keia manawa a Niuloahiki i hiki aku ai, ua mau (paa) iho ka pili hope loa a ua mau moho puhenehene nei oia ahiahi, oia hoi, he mau waiwai maoli mai ko Keahualaa aoao na waiwai oLualualei i lilo aku iaia a me kekahi mau waiwai e ae o uaKeahualaa nei) a ma ko Lualualei aoao hoi o kona ola ponoi īho no kana i hoopaa ai no ka pili ana. Aole oia i ae e pili i kana wahine a me kana mau keiki no kona mau lealea ponoi, wahi ana. I ko Niuloahikī lohe ana i keia hana aloha a hana maikai a Lualualei no kana wahinp a me ka laua keiki, ua ninau koke aku la oia i na kamaaina i ka olelo ana aku: U E oluolu oukou e na alii kamaaina o keia wahi e hoike mai ia'u me ka pololei i ka'u mau mea e ninau aku ai." "O ka mea hea o na kanaka e noho mai la i ke kahua puhenehene o Lualualei, a o ka mea hea o laua o Keahualaa? Akahi ka hoi ka hu wale mai la no o ko'u aloha no kana mau hana maikai i wahine a me ka laua mau keiki. Malia hoi he wahī hana uuku loa hiki no hoi kekahi ia'u ke hoopakele 1 kona ola a me kona mau waiwai." I ka lohe ana mai o kekahi kaikamahine wahine > ui, e ku mai ana jna kekahi aoao, no keia ninau a KTiuloahiki, u a hookeke

maī Ja oia iwaena o na kanaka e hoopuni ai:a i: Niuīoahiki a' h'ki ī kona h >e i īm'i i o Niu'oahiki. A ī <<a h k' an 1 o j ua m-. i uua o k-i ' mea n na kn m la'i. aa hopa i io | ln oia (k. 3 k K.i ii'u[v) ī ka ! 1-ma o Nril ah k , a mo na wai-j mak ' halo'i'ei >11 m u na ma , k ui u; m-i'.ea. a > l\ \ i x iii ■ k i k\s "i ia\i; _ -b?. k > k i'iaki > ma'ih-ni : , o haha: • n ii .i'u .' ■> 'ok.i i ka a iu i "> i m p:.h e noh»'' m u ! i, i u' 1 'H, ajiict o "'ii la ī ni mei nona .ia no-i au ī 'i iau nei, na ki ow.u :o w tn ki kaik ..imahme mua !na ka mea 0 laua ī auhuhhn, i ei i makou a pau ua auhee' I ko Niuloah'ki lohe ana i keia kono a ka w*hine opio, ua huli koke aku la a ukali aku I-i oia iqia no loko -o- ka halau e malamiia ana na hana puhenehene. I ko laua nei hiki ana aku nae ma ka puka o ua halau nei, ua huli mai Ja ua kaikama[hine nei a kamailio mai Ia ia 3NTiuloahiki me ka leo hawanawana, me ke kiihikuhi pu ana aku 0 kona mau lima, \aig j p=ile ae ai i ka ahu i paluluia ai ka ■ puka. { " -\uhea oe e ka malihini opu 1 aloha. E like me kau i ninau j mai nei mawaho, a iwaeaa hoi o i na kinaka e puluulu ana ma kela kala o ka pela | au e hooko aku nei i kou jm-jkemake e like me ka'u ī I kono dku nei ia oe. Hene | iki īho la k* aka a ua kaikamahine nei iaia i huli pono ae ai a I ike pono i na helehelena kanaka ui o kana malikini. "Auhea oe, o keia kanaka e noho nei ma ka ukuwai a ma ke alo aku nei o ka Puu Puhe- ! nehene, o Lualualei ia ko'u luaui makuakane, ao ko makou luaui [ makuahine iho no kela e kulou la ma kona aoao. Okelakanajka ma ka hei o ka nuameena, oia no o /.eahualaa ka moho o Kona, Oahu nei, a o ka mea hoi 1 lilo aku ai o ko makou mau wahi waiwai. Nolaila, e komo aku kaua i keia manawa. I kela wa i komo loa aku ai o 'Niuloahiki a me kona no loko o ua halau nei. Ua alakai loa aku la ke kaikam īhina kamaaina" i kqna kokoolua a hiki ma kahi a kona mau makua e noho ana, a hoonoho iho la i kana malihini ma ko laua aoao me ke kulou a'na aku o ke kaikamaMne imua a hawanawana aku la i kona luaui makua-) kane no ka aa ana o keia kana- j ka malihini e ku a kokua ma kona aoao. j I ko L-ualualei lohe ana i na : olelo a kana lei aloha, he leeiki, J ua huli mai la oia a nan'a m 'i "ia! i keia keiki opiopio pilalahi a! omamali a kanaka ui no hoi e noho mai ana me ka laua kaika-

mahine, ua kunou mai la oia ia Niuloahiki no ka neeneē anaaku a kokoke ma wahi e noho ana, a h 'h h*u a mnau i kana k > male : 3Nfo:\\i nii' nei 'okomai-! kai nui : !,m imn k j h v>' ? K> ike ne: k ma'c a 0 nnli!hmlo«U- > a .. o;o 1,0 k k ->o nt*., | ja aole 'i \ - , koia .un.i ak 1 noi !o k.*ko l!n\i ko ianei w hi 1 :lo • 1 pi • *m ki o kuu le: a>j , 11 U' l : ' 1 \ no kuki v >T1 i k j ■>! iii ■» k ' 'u.I o i-..a r 1 1- ; nau > l * 1 > Ninio iit .ki tre ka loiu * ;n«i o ki ake ■ kaik V.;-; ihme. | ī ' wa 1 pane aku a. kfi | kana.!:a opio mahhini: "H!eoiaio jno ia au e olelo mai la, aka, aole ao ko'u kumu i komo mai nei a noho ma keia wahi. Nolaila, mai hoopau wale no kau% i ka manawa ma ia mau mea waiwai ole. O ka'u wale no e nonoi aku net īa oe, e hookuu ma, oe owau aku ma kou wahi a o n l !oaa a me na pomaikai 'ma ka'u hana ana, nou no la a ; me kou mau huoilina, e like me j hua nei." | Aole 1 wale iho o 'Luilualei 1 ka haawi ana aku i j kona ae, nolaila, ua huli aku la jua Niuloahiki nei a kamailio aku la i ki moho lanakila. 1 "Auhea oe e ka oikelakela o jka ike, mamuli o ko ianei ae oluolu ana mai nei, owau ke ku aku ma kona wahi, nolaila. i panai aku ko maua aoio, i eia au ke pakui hou aku nei i ko'u mau iwi a me kuu wahi • waa, no ka hoomahuahua ana 1 aku ina waiwai ma ko maua • aoao, a heaha mai ma kou aoao je Kleahualaa? i Oiai, ua pau loa na waiwai maoli o ua moho nei i huiia me ko L<ualualei, oia ka Niuloahiki e ake aku nei e pili noai oia i ; kona mau iwi i mea e mau ai 'ka ianei i pakui hou aku lā. Ua : pau pu aku la nae rne ka waa o jka lakou hanai a haku hoi. No 1 ka pane koke ole mai o Keah.ua'2abt i ka ianei kumupill, ua ninau hou aku Ia oia me ka leo koikoi: "Heaha iho la k<*u kumupili ma kou aoao mai e mau ai na pili, a nee aku na hana no mua me ka hoohakalia ole?" No keia hookoikoi o ko ianei leo a me ka olowalu mai o ka leo o na leanaka e hoapono ana ike keiki opio, ua pane mai la oia me ke ano hoohuakeo a hoonaukiuki pu. "He mau halauwaa ko'u aia aku Ia no i nae, a mau me ko iwi e kahi keiki malo helelei wale aka hooio nui wale. Aole i pau. E lawe nui i Ka Holomua i ike ina nuhou makamaka hou oa he 5 keneta wale no o ke j kope- I