Ka Holomua, Volume I, Number 24, 17 March 1914 — Moolelo Hoonaue Puuwai NO Caroline Penise KA U'I NOHEA O CANADA A I OLE O KA NANI OIKELAKELA IWAENA O NA KAIKAMAHINE ILIKINI KA MEA I KAPAIA "KA PUA LILIA LANA I KA WAI." [ARTICLE]

Moolelo Hoonaue Puuwai NO Caroline Penise

KA U'I NOHEA O CANADA A I OLE O KA NANI OIKELAKELA IWAENA O NA KAIKAMAHINE ILIKINI KA MEA I KAPAIA "KA PUA LILIA LANA I KA WAI."

K.iUui i e N'AHovovrni \m

MOKUNA V Ua Ike Au i Kou Akaku e Kuu Aloha—EHaalele Anei Oe la u e I-uhi Hookahī i ka L-ei a KLaua. I ka haalele atia mai o ke kahunapule ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae, ua hoolala koke iho la o Ede\vada 1 kana papa hoonohonoho hana no kana mea e hana aku aj maluna o Masiliona, i mea e hoopau kokeia ae ai kona ike ana 1 ka pumehana o ka La, a e na ai hoi ka lili e hoopu ana iloko ona. No kekahi mau la kona noonoo nui ana me ka hoolala akahele loa, a i kona ike ana x ke alahele ame ka hana maalahi ana e hana aku ai, ua hooholo iho la oia e iho i kahi kauhale a hoomaka koke aku e kuu i kana upena no ka hooheī ana mai i ka i'a wawae-lua. He aneane he eha mahina mai ka la mai i mareia ai o Masiliona me kana wahine, ua hoea hou aku la o Edewada me kona Ilikini lawelawe no kahi kauhale a pii koke aku la no ua kanaka Pelekane nei no ka halekuai, a iaia i halawai aku ai me Masiliona, ua haawi koke aku Ia oia i kona aloha lulu lima i ka opio me ka hoopuka pu ana'ku i kehahi mau olelo pai a piha mahalo me na hoonnaikai nui i ka opio ame kana wahine. Ua hoohalaia he manawa loihi o hookahi hora a 01 e ua Edewada nei ma ke kamaiho ana me Masiliona ma kela ame keia kumuhana * like ole, a ke haawi ala hoi ua Pelekane nex i kana mau olelo waipahe apau e punihei maōli ai no o Masiliona, a ua ku a hilinai maoli no ua kanaka opio ala īa Edewada. īsTo <3aroline nae, aole loa oia i hoike mai i kona helehelena hoihoi ole a hiki wale i ko ke kanaka Pelekane haalele ana iho i ka halekuai ma ia auina la. Mahope iho o ka haalele ana mai o Edewada i ka halekuai, ua komo mai la o Caroline a hoike la i kona manao imua o kana kane i ka i ana aku: "Aole loa he wahi lihi hoihoi iki iloko 1 o'u no kou hoolilo ana i kela kanaka lapuwale ma ke ano he hoaloha nou. Aole anei hoi au s hoike aku ia oe no kana hana limānui ia'u mamua ae nei?" A oia ka ua Masiliona ala i pane mai ai: "Auhea oe e kuu

wahine aloha; he mea oiaio no paha ia oiai oe e noho hookahi ana aole au kane, a oiai hoi ua ike i keia manawa ua lilo oe he wahine na'u, ,co!e o'u manao e hana hou mai ana oia i kekahi mea elike me ia anā i hana ai ia oe. B hoopoinā~Toa oe ia ano noonoo ana ou pela. E hoomanao pu iho nohoi 6e, oiā hookahi | wale īho no kahi hoaloha pua-j kea e noho kokoke rna* nei, a mai ko u aina hookahi mai no hoi oia.'' "E kuu MasilionA aloha; he oiaio ia au e olelo mai nei mai ka. papaakea mai olua o ka aina hanau hookahi, aka. aole e hiki īa oe e kuu kane ke ike i ka mea huna īloko ona elike me ka hiki i kau wahine nei, a ua hiki loa hoi ia makou o ko'u lahui ke heluhelu ia loko o ke kanaka me he aniani kilohi ala, a he mea hoi i hiki ole īa oukou e na poe ilipuakea ke ike. E hoolohe mai i ka leo uwalo o kau Caroline nei, oi hiki ole mai na la ino ame ka popilikia au e olelo iho ai, ua pololei ka kuu wahine. A maluna ae o na mea apau, e hoomanao; eia au ke hiipoi nei he lei milimili na ka Luhi o kaua e kuu aloha. Ele nonoi nei au ma ka paepae laahia o na mana lani } e hoopakeleia mai oe e kuu Masiliona oiaio hookahi wale iho no mai na manao ino mai o na keiki a kanaka." Aole e hiki i ua opio ala ke pane koke mai oiai ua hele oia a piha me ka haalulu no nei mau leo kalokalo a kana aloha, aka, i kumu e pau koke ai ko Caroline kamailio ana, ua hapai malie ae la o Mas>liona i na papalina o kana wahine me ka honi ana iho, a pane iho Ia: "Mai hopohopo a maka'u, na'uenana a e makaala no kou pono a no kaua, e ke aloha.*' Ma ia hope mai, e hiki mau mai ana o Edewada i kela ame keia pule me ka hookahe mau i kana ipu aila o na olelo pahee, a ua ku a pipili a hilinai maoli o Masihona i keia kanaka. A e like nohoi me ka pinepine o ko Edewada hiki ana mai, pela no hol ka pinapīnai o ko Caroline a'o ana i kana kane, a ua lilo maoli keia i hana nui na ua P(ja Lilia ala e noonoo mau ai. Pela no ka iho mau aku o keia kanaka no kekahi mau mahina, a ke hookokoke loa aku nei o Caroline i ka ewalu o na mahina o 1 kona hapai ana. i I ka piha pono ana o na puni līiahina ewalu o ka opu o Caroline, ua hiki hou aku Ia o Edewada no ua wahi kauhale ala no j kahi halekuai, a elike nohoi me ko laua ano mau o ka hoohala | kamailio ma kekahi mau mea, ■ ua wehe ae la ua Edewada nei i 1 kekahi mau pohaku liilii mailoko ae o konia poli a hoikeike aku la ia Masilīona me ka i ana'ku: "Heaha la kou manao nō keia mau pohaku i loaa ia*u ma' ke-

kahi awawa?" me ka haawi pu ana aku i ke kanaka opio. A oia nohoi ka Masi!iona o ka la~ lau aaa mai a >una. » , "Auwe! he L nl a keia. I hea i loaa ai keia pohaku ia.oe?" i ninau aku ai Masiliona. "Na I<ekaJ)! o ka'u mau Ilikini i lawe m.-u A haawi ia'u, a ma ka lakou olelo mai he nui maoli keia mau pohaku ma kekahi awawa hc aneane 600 mile mai ko'u wahi aku. A no ko'u maopopo ole nohoi ko*u kumu o ka lawe ana mai nei, malia o oe ka mea i īke a maopopo." "Ue gula koia, 11 i pane hou aku ai ke ka'Mka opio me ka hoomau ana. "Ina he nui io keia mea a Kik.-u i ike ai, alaila, o ka mea e h.ki mua ana ma keia wahi, e.h'o no oia i kanaka waiwai iloko o na mahina pokole wale no." "Ina io hoi paha he gula kena elike me kau ike, aole anei hoi he mea pono 110 kaua e hele e ikemaka?'* 1 ninau mai ai o Edewada. I "Ua pono, e hele io kaua e ikemaka. Ina he gula io ma' kela awawa, o ko kaua lilo no ia 1 mau kanaka waiwai;'* i pane aku ai o Masiliona. f "Ina pela, e pono no kaua e| hele koke; aole ane! o keia pule I ae ka wa kupono a maikai maoli e hele ai kaua? Ua hiki loa ia 1 kaua ke hele pu me ka'u mau' Ihkini, a ia oe mai hoi na pono' ! ai a i_ pane hou mai ai' 0 Edewadaf ! t "Ina hoi ha pela, na'u e ma-J [lama keia mau pohaku; i hoike-| : ike aku hoi au i ka'u wahine i j ole oia e ke'ake'a mai ia'u." j Wahi hou a Masiliona. 1 Me keia mau kukai olelo ana i hoopau ae ai laua i ko laua I hui launa ana ma ia la, a huli hoi aku la o Edewada me ka piha hoihoi no ke kokoke loa mai o ka manawa e hookoia ai kana papa hoonohonoho hana no ka apahu pu ana ae i ka hanu ola o ka m%a an? i enemi ai. A iaia ī haalele hookahi iho ai ia Masiliona, ua noho iho la oia me ka noonoo nui ana no ka hiki mai o ka la e lilo ai oia i kanaka waiwai, a e haalele iho ai oia i ka nohona waonahele me ka ho'iho'i pu ana, aku hoi* i kana wahine u'i nohea a hoike aku i ke akea a i ko Enelani holookoa apau, aohe pua nani e ae e like me kana pua roselani mai na lalani kuahiwi nihoniho mg.i o na pali ku'i ae o Canada, a o ka Pua Lilia popohe hoi o na kapawai o ka Lokowai o Hudesona o ka aina laula o Amerika Huipuia. Ma kela ahiahi o ka la i hui hope ai o MasīLiona me Eeiewada elike me īa a kakou i ike hope ae nei, aia hoi ua opio ala kej noonoo nui ala i kana mea e j hana ai a hoike akū imua o kana wahine, aka, i ka hiki ana mai nae i ko laua wa i hoi ai e hia-

moe no ka hooluolu ana ia po s aole loa ua Masjliona ala i hoike iki aku i kana wahine. I ke kakahiaka ae nae o kekahi la, mahope iho o ka pau ana o ka laua paina kakahiaka, akahi no ua opio ala a hoike p l lia aku ina mea apau a īaua 0 Edewada kamailio ai ika la mamua iho, a i ka lohe ana o Caroline i na mea apau a kaiha kane o ka hoike ana aku, uaiho makawalu koke mai la na wai— maka mai kona mau lihilihi mai me he kuaua lanipili ala no ka hooilo, a pane mai la: "E kuu kane—kuu mea aloha —kuu hoi e, —a o kuu hoapili nana i hoopumehana na po huihui anu o- ka hooilo, —ke aloha wela;mua hoi nana i ho~ onioni na aa koko a kuu puuwai; ke ike nei au i na kahoaka ame na ao umamalu oka pilikia ke lele mai nei mamua me he maka ala no ka uwila. Aia ka make ua kipapa ia ma kou alahele. E kuu Masiliona aloha, e hoolohe ' mai i ka !eo uwalo o kau wahine ( nei a o kau Caroline oiaio hoi. Hookahi ka hoi mea aloha owau ame ka lei a kaua a'u e hpokohi ( hookahi aku ai, aole oe kona makuakane iloko o ko'u , mau minute oka ehaeha. Aole! | Aolel! aole loa au eae ana ia oe ( e hookuu aku e hele, oiai ualoaa ( ia'u kekahi haawina ano e loa i Ika po nei. Ua Ike Au i Kou Aieaku e Kuu Aloha—E Haa(lele Anei Oe Ia J u e Luhi Hoo- ; kahi i ka Lei a Kaua?" | MOKUNA VI 'Ma Kou Alahele e Kuu Masifiona, e Malama i na Oleloa'o a Kau Caroline Nei—A na na Lani e Hoopakele Mai ia Oe e Kuu Aloha. Ia w,a i hoomau hou aku ai ua Pud Lilia ala i kana olelo ana me ka uwe pu: "Ua lewa na puu kinikini ame na awawa o keia mau kualono ia'u nei kau wahine, a pela hoi ko kaua makua ko'u luaui makuakane,ua kieihalo iae iana poo poo ame na alualua o keia mau lalani mauna me na tvahi apau e hiki ana i na kanaka ke hele, aka, aole loa maua i ike wahi gula iki. Nohea ke gula hoopunipuai a keia lapuwale ī hele mai nei e ahele ia oe i mea nou e puni ai a haalele mai ia'u? "Ina hoi ha i loaa ia maua ia mea he gula, aofe loa oe e ike ia'u ma keia mau kaiaulu e kuu aloha, ina aia makou he wahi okoa loa 1 keia manawa. Ehele aku e ninau ia papa i ka mea i hoohala i ka hapanui o kona mau la ma keia mau ululaau, mai kona mau la opio mai a hiki wale i kona elemakule ana." "E kuu wahine, a e kuu milimili hoi, ka pulakaumaka a kuu aloha i hoopunana ai, mai hopohopo oe a makau hoi no kau kane nei, aole o'u wahi manao kanalua iki e hana mai ana o Edewada i kekahi hana oia ano lelike me kau e houpuupu nei. E hoomanao pu nohoi oe e kuu aloha, ua haawi aku au i ko*u }ae e hele pu me ia—o ka ae he ae ia." Wahi aua Masiliona nei.