Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 15, 11 June 1856 — NA MEA ANO NUI [ARTICLE]

NA MEA ANO NUI

Iloko o ka Palapala Hoike makahiki a Limai~ kaika , Percsidena o ka Papa Hoonaauao , no 1855. O na kula maoli. He 363 ia mau kula, n cr ka nui o na na 10,U7b; ma ka heluhelu ma ke kakaulima 4,031: ma ka palapala honua ko, li 2,906. O ka nui o v nd la* kuia kc mahele like ia iloko o 1855; oia 140; Na haumMna iloko o kela kiila keia kula, ke maliele like ia 27.

Daia lilō no ke kula'hookahi i ka makahiki ke mahele like ia, $71 50. Ua liīō no ka haumana hookahi i kela makahīki $2 57. ' / O ke dala h»aa mni ma ka āuhau kula iloko o 1855, eia $4l,38 k 2 46; oia iioi, hejjl6,413 08 ka oi mamua o ka loaa ilokpfo O na dala lilo i na kula maoli ilōko o 1855, eiū $25,601 05.. r . U.i koē na dala i kula i ka ta .31 L)nk , 1855, $!5,76f 30. O Ue kīi.mu « ka loaa. nui o ke dala ma ka auh'au kula, eia t * o ka hana a na Lunahelu; inamua aole loa pau ke dala Lka ohiia. Ua mahuahua ka hana ma naliale kula j!oko o lb56; a na oi ka maikai o na kula; helē maii na liauinaaa, a ua loaa ka ikc;*ma Honolulu,.kuhi hemahema o na kula. Ua kaapuni ka Pēresidena i na kula a pau iloko o 1855, a ua paipai i na kahu, na karnu, na hauman’a, Aamakua. - Uā pnip ii no hoi oiaj*jka.hana lima, e hui a hana ma ka mahiai, a me na hana e »e.

nui ma Lahainaluna, Ua 80 na haumim iloko p ke kula nui raa Lahainaluna; 16 i puka iwaho iloko o 1855.* Ua muikal na hale o ia kula, i Biia wa; ua kaa ke piii (aau ia mau hale a pau. Kpla AUL Ua emi na haumana oia kula i koia wa: no ke dala «le o na makua; a np makemake i ke kula maka Punahou; hēle nu4na haumana ilaila. He kulamaikai nae keia, he 49 haumana, kekahi wa'; he 89 be-

kahi wa. Uā ioaa ke dala e pono ai keia kula, ma ka uku o na h&pana, a me ka hoolimalima i ka hale kula alii kahiko. lioko o ke kula hapahaole o Honolulu, bo 79 haumana iloko o 1855.; ua haawi ka Ahaolelo i $1,500 e pono ai ia kula, ua komo nae ilaila ka auhau haole o Honolulu.

Ua paa ka hale kula hou o Laimona ma Hilo; he hale kula maikai loa, he pookela maoli no. Ua haawi ke aupupi i $4,000 no ia hale kula; a o ka lilo a pau loa, aneane $8,000. Ke kula nui ma ka Punahou, he 55iloko; ua aoia malaiia na olelo kahiko o Roma me Helene, a me na mea hohonu he m 6 wale.. Ke imi nei nā Kahu o ia kula, i $5(1,000 hoomoe, i ola nona ma ke uku hoopanee. Ua haawi ke Aupuni i $10,000 o |ft dala. Ka nui 6 ka hewa iloko o 1855; ua hoopaiia 4,941 nō ke kolohe; he 1,370 ka oi mamua o kela makahiki. Eia ke kumu oka nui o ka hewa, o ka inupia } 2,470 i hoopaiia no ka ona ; iloko o 1854, he 1,482 i hoopaiia no lia ona No ka pio keia ino nui loa. He 799j(apoe i hoopaiiano ka moe kolohe iloko 0 1856! Oia ka lua pau e nalowale ai kaHawali. Ka nui oke poe mare iloko o 1865, - 9i4 Na keikikanau, . w - 1,642 Ka poe make, - - - He 43 wale no .ka oi o ka poe make mamua oka poe hanau; aneane liko., * 1 * . JVa Kula Beretania ma HavfaU 16 ia vnau kula ma Kailua, Kuapehu, nu, Hilo, Lahaina, Kaneohe, Manoa, Kawaiahao, Maemae, Kālnaaha, Waialua, Ewa, Koloa, Lihue. Iloko o ia mau kula he 849 haumana, e ao ana i ka olelo Beretania. Ua holo malie keialwma; «ele holo loa; no ka mea, he olelo paakiki keiā1 na kamnlii-Hawaii. -Mamuli loaa nke ke hoomānawauui. - N