Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 22, 30 July 1856 — HE KANAWAI. [ARTICLE]

HE KANAWAI.

E hoololi ae i kekahi Kanawai t kapaia “ He Kanawai e hooponopono ana i ka uku o na Lunaauhau t a e hoonoho ana i mau Luna Helu e helu t kanaka a me na holoholona i [ ku t ka auhau ia i keia wa E Hooholoia, e ke Alii me na ’lii, a me ka Poeikohoia o ko Hawaii pae aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai: Pauku I. E hōuloliia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku VII, ma ka holoi ana i na hua olelo “i kona wa i halihali mai ai i ka papa auhau o kona apana i hoopau pono ia, ** a me na huaoleio “ o kona apana, e Uke me na dala i hoike ia ae e ia ma kona papa auhau, M ame ka hookomoia ana makahi o keia mau huaolelo hope iho nei i keia mau huaoielo “ i ohi ia a i uku ia e ka Luna Auhau i ke Kiaaina o kona moku, e like me kana papa helu, M i heluhelu ka pauku me ia i hoolōli ia*i menei:” E ukuia ka Lunahelu i*hana i kana oihana me ka pololei a me ka hahai mahope o ke kanawai, e ke kiaaina o kona mo> ku, ma ka palapala kikoo o ke kiaaina i ka Waihona Waiwai o ke aupuni, e like ka nui me na keneta elima iloko o kela dala keia dala i ohiia a i ukuia e ka Lunaauhau i ke kiaaina o kona moku e like me kana papa helu. Pauku 2 E hoololi ia ka PaukuX a ma keia ua hoololiia no, ma ka holoi ana i na huaolelo “ iloko o na la he iwakalua mai ka 1a i waiho ia ai na palapala nei,” a ma ka hookomo ana i keia mau huaolelo, “ i ka la hope o Novemabn, a mamua ae paha,” i heluhelu ia kela pauku meia i hoololi ia’i meneia:

“ E hele kela Lunaauhau keia Luhaauhau i kona wa e Inwe ai i kana oihana i ka hale nolio, a i ole ia, i ka hale hana o kela kanaka leeia kanaka, i ku i ka auhau ia iloko o na malama o Sepatemabn, Oknloha, a o Novemaba paha, mahope o ka loaa nifa r ai o ka papa helu, a e kikoo aku e hookaa*fa mai na auhau i kakau ia maloko o ka papa helu i oleloia mamua iho nei. Ina ua hele kekahi kanaka i ku i ka auhau ia i ka wa e hele aku ni ka Lonaauhau i kona wahi e noho mau ai, a Mkona hale hana paha, e waiho aku ka Lunaauhau i kekani palapala i kakau lima ia, a i paiia paha, me kekahi mea e noho ana ma ka hale me ka-hai aku iloko o ua palapala nei, ua hele mai kela e ohi i na auhau o ua kanaka dei, e hai aku ana hoi i ka nui o na da!a i.kii ta aku ai, a me ka hai aku no hoi, inn aole e hookaaia mai ua mau dala nei o ka auhau, i ka la hope o Noveraaha, a mamua ae paha, alaila e pbi ana ia e like me ke katt * nawai/

Pauku 9. Ma keia ua hoololiia ka Pauku XI, ma ka hookui ana malalo i keia naau huaolelo, V a ma ia mau hookolokolo ana a pau e hiki pono no i ka Lunaauhau ke hoelilo ia i hoike,” a peneia ka heiuhelu ana i kela pauku meia i hoololi ia’i: *• Ina i hookaa ole naai kekahi i kona auhau, a hoole paha i ka uku mai i ka wa i ohi ai ka Lunaauhau, a hnla ka la hope o Novemaba oia makahiki, e hiki no mahope olaila i ka Lunaauhau ke hoopii ae imua o kekahi Lunakanawai Apana o ia wahi e uku mai oia i ua auhau nei ke kupono ka hoopii, a e uku oia i hookahi dala no'ke koina, a no ke aupuni hoi ia dala, e hiki no nae ke hoopii hou ae, ke hoohnlahala oia i ka olelo hooholo a ua lunakannwai la, a ma ia mau hookolokolo una a pau e hiki pono no i ka Lunaauhau ke hoolilo ia i hoike.”

Pauku 4. E hoololi ia ka Pauku XII, a ma keia hoololiia no oia ka hoioi ia ana o kela huaolelo “ mua n ma ka lalani akolu, ma ka hookomo ma kona wahi i ka huaolelo “ hope,** a ma ka holoi ana i ka huaolelo “ lanuan** ma ka pau ana o ka pauku, me ka hookomo ma kona wahi i ka huaolelo “ Feberuari, M i heluhelu ia ka pauku iue ia i hoololi ia’i penei: “ CJa kauoha ia na Lunaauhau a pau e lawe aku i ke kiaaina o kona moku i ita dala auhau a pau loa i loaa iā ia i ka la hope o Pekemaha, a mamua ae paha, o kela makahiki keia makahiki, a o ka Lunaauhau i lawe ole mai i na dala auhau o kooa apana ia la, a iloko hoi o na la he umi mahope o ia.la» e oele ia i kana uku o na keneia umi iloko o na dala a pau i hookaawale ia nona ma kana Oihana Lunaauhau, o like me ka manao o ke kiaaioa; a e pono no hoi i ke Kuhina Waiwāi e hoopii i ka palapala hoopaa o ia Luoaauhau, ia Lunaauhau aku i hai ole mai imua o ke kiaaina o kona moku, i nA dala auhan a pau o kona apana ma ka la mua 6 Feberuari, a mamua ne paha.* > Pauku 5. E holoi loa ia a ma keia ua holoi loa in n<> ka Pauku XV, a e hookomoia keia mau olelo ina kona hakahaka: “ Na kela Lunaauhau keia Lunaauhau e hoihoi aku i na Luna Puuku Kula i na dala o ka auhau kula i ohi ia e lakou ma ko lakou mau apana iho, (kaawale nae ka auhau kula haole ma Houolulu,) a e lawe, mai ka • lima mai o na Luna Puuku Kula, i mau palapala hookaa elua no na dala i hoihoi ia’ku pela, a o kekahi o ia mau palapala hookaa e houpa kokn ia e ka Lunaauhau i ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, a e hoolilo ia na dala auhau kula a peu i kakau ia mahp* papa helu o ko lakou mau npana, i aie e ; kap ana maluna o na Lunanuhau, i ole IakM|j| waiho me na Luna Puuku Kula p *ko I<utra mau apana i kekahi papa i hnohiUi ia ka oiāio e lakou, a mnlaila e kakauia ai na kah» i noho ni, a me ka nui o ka aie i ka auhau kula o kela mea keia mea iloko o kA apana i hookaa ole mai i ka Lunaauhau i oa auhau kula; a ma keia ua ae ia na Luna Puuku Kula c unuhi ae i na dala o ka auhap kulaTlo{co o kapapa a ka Lunaauhau i houhiki ai, a o ke koena wale no ka ka Lunaauhau e uku ai. E loaa no hoi i ka Lunaauhau, mai ka lima mai o ka Luna Puuku Kula i oku no kona ohi ana i ka auhau kula, e like ka nui me ka uku i haawiia ma ke kauawaino ka ohi ana i n& auhau e «c.” Aponom i keia WJoO o June, M H., 1866. KAMEHAMEHA. Kaahumauu.