Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 26, 27 August 1856 — Untitled [ARTICLE]

I ka Luna Hooponopono i ka Hat Huwaii: Ke hai aku nei au ia oo, e hookomo iho iloko o kn aoao o ka Hat Hawaii , ina i pono ia oe. keia mau manao malalo. O ke kuma inanao nae, uo ka lohe ana maloko o ka nupepa o keia aupuni no ka pilikiao ko ke Alii Aupuni i ke dala ole. He mea kaumaha nei i ko'u manao no ke elala ole e hiki ai i ke aupuni ke hapai i na liana hou i manao ia ai he mea ia e pomaikai ai, a e pono ai, a e waiwai ai paha ka n<»bo ana o ke aupuni, a me na kanaka ma ka hoikaika ana i ka waiwai, ka mea e kuonoouo ai ko lakou noho ana. No ka ike paha o ke Alii a me kona mau kanaka (oia hoa kona inau Kuhina) ua hooholoia paha iloko o ka Ahakukakukamalu, e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e hoaie i dala i.. hiki ai ke hana - ia na iako o ko kakou aupuni. Nolaila, e na pokii e pono paha ia kakou ke ninau, he «ha la keia mea i dala ole ai ke aupuni ? He aha la ka manao o na ’lii o ka Ahakukamalu maloko ae o ko lakou noonoo ana i pono ai keia aupuni ke aie aku i dala, aole aneiikue kekahi oia poe alii i keia manao hoaie. Oia paha, ua kue pahu. O ka manao o na Kuhina, ua pono anei? Nolaila, e hana kakou maloko o na Palapala Hoike Makahiki i maopopo ai ka nui o ka loaa o ke aupuni. Aole anei i kokoke i ka $100,000 dala? A maloko o ia inau palapala e maopopo ai ka lilo aku o ke aupuni. Ma' ka nana ana i na loaa o ke aupuni i keia mau makahiki i hala ae nei, ua maopopo ua pii ka loaa i kekahi makahiki, a ua emi kekahi. Ina ua maopopo keia mau mea nui iloko o ka loaa o ke aupuni, (a ua maopopo no hoi aole kakou i aie iki mamua aku nei,) he aha Ja ka mea i pilikia ai ke aupuni i keia manawa ? Eia paha, i ka makahiki 1853, oiapaha ka mnnawa i hiki mai ai ka mai puupnu liilii, ii manawa e halawai ana na Hale Ahaolelo, aka, m'ahope o ko lakou hoonohonoho ana i , na haawina e pono ai ke aupuni, ua hooholo iho (ka Moi,) rhele aku nei, iloko o kona Ahakukamalo e uku aku i. $10,000 dala no ke ola o kona mau nmkaainana Mai kela mai ahulau, hui keia puu dala me na dala i hooholoholoia e na Hale Ahaolelo he |io,000 dala, o ka nui oia lilo ku i ka wa o ke aupuni he $20,000 «lala. Pela no hoi i ka makahiki 1854, ua manao ia e ke Alii * mt kona aupuni, a hoaponnia © na Hale Ahaolelo e hoouna aku i mea e eli no ka nuku o ke awa o Honolulu nei, i mea e komo pinepine mai oi na moku manuwa, kalepa, a me na . moku okohola, i loaa ka Waiwai ke da)a t na makaaipana a pnu No keia manao maikai o ko kakou poe makua.ua houna ia’ko he $22,000 dala paha i mea eli ma Nu loka. 1 ka make ana o ko kakou Moii makeaku nei, ua hooholo ke ‘Lil a me na Hale ALaulelo i puu dala no na lilo o kona Hoolewa ana he $26,000 dala, o ka hui aoa o keia mau dala he $68,000. I ko*u nana ana mm ka palapala hoike a ke Kuhina Wiiwai ki mau lilo ku i ka wa keia, aole i manaoim i loko o na lilo mau o ke Aupuni e ka Hale o *ka Poeikohoia. Wo keia mau hlo mnei ko

kumu oka piiikial» ke Aupuni? Oia paha aka y i ko’u manao ana, lilo ole keia mau dala no keia mau kumu i oleloia maluna ina la paha ke waiho nei i loko o ka waiho dala o ke Aaupui. V Aka e nana kakou i ka palapala Hoike loaa a ke Kuhina Waiwai no ka makahiki e maopopo anei ka loaa o ke Aupuni ua ot aku mamua o $3lK).000. Ua emi iki ka loaa o ke Aupuni i kt*ia makahiki, aka, aole i rnaopopo ia palnpala ana, mamuli paha e pii iki ana a emi mai paha malalo o kona palapala Hai loaa, ua maopopo nae maloko o keia palapala a ua Kuhina nei, ina i hoomoe ia na hana hou a pau o ke Aupuni, a nku mau no ma na lilo mau o ke Aupuni, alailaua aie no ke Aupuni he puu dala ua oi aku mamua o ke $50,000 dala ua akaka ma keia mau kuinu manao.imua o kakou, ina i hoala ke Aupuni i na hana hou, e nie ana no ke Aupuni a i na hoomoe ia na hana hou e aie ana no. Mahea la kakou e noho ai, aole anei he pono ka hoopau ina hana hou ? He pono paha ke aie aku i dala i pomaikui ai na hana i manuoia no ke awa o H«molutu, a nui mni na moku kalepu, alaiia nui mai ka loaa, a komo mai na moku manuwa, alaila waiwai kakou, a i hiki ai hoi i ke Aupuni ke h**opiha i ke kahuakai ma Waikahalulu, a hiki ke hoolimalimo aku « loaa mai ke dala i ke Aupuni. Nolaila ke ninau aku nei wau i 1ca poe akamai, na kanaka naauao i eo lakou Alii, a me ko lakou Lahuikanaka. Pehea la na ainae, aole anei o lakou aie i naea e pono ai ko lakou noho aie ana?

He rr.au kumu manao keia i maopopo ia’u he mea pono i na kanaka o keia aina ke noouoo pono, nolaiia ua hoopuka wau i ko’u mau manao i na kumu i pilikia ai ke Aupuni, ua hewa paha ko’u ike, aole paha he pono ia kakou na makaainana ke nana.

Ina ua maopopo ia kakou ua hewa, e kakau i na Kuhina, ina aole no lakou ka hewa, e bai aku i ka poe Ahakukamnlu o ke ’Lii, i pono ai ka noho Alii ana o ko kaku makua opiopio. MAKAAINANA.