Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 3, 21 April 1858 — MOOOLELO HAWAII.—Helu 2. MOKUNA 2. No na hanauna mai o Wakea mai. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.—Helu 2.

MOKUNA 2.

No na hanauna mai o Wakea mai .

I. Mai ia Wakea mai a hiki mni iko Hauniea make ana, eo»io la mau hanauna kanaka, aia ma Ololoimehani kahi e nohu ai keia mau hanauna, a mahope mai o keia mau hanauna eono. 19 ia hanauna, a ua manao wale ia o kekahi poe o keia mau hanauna ka i hele mai a noho ma Hiiwaii nei, no ka mea, o ka iwawakalua paa o keia hanauna, o Kapawa kona oia ka i hai ia mai, ma Kuknniloko no Waialua i Oahu kona wahi i hanau ai.

2. A mai ia K pawa mai a hiki mai i keia wa, ua ike pono ia ka hanau ana o kanaka nia Hawaii nei, ua manao ia ua hele lakou mai ka pae aina mai, e kokoke ana ma keiā pae moku, no ka mea, ua paa mmi i ko Hawaii nei poe knhiUo ka inoa o Kakiki, a ua paa o Kahiki maloko o na mele, a me na pule, a me na kaao, o ki poe kahiko o Hawaii nei. Eia na wahi mau inoa aina i paa ma na mele, o Kahikihonuakele, p Ananaimuiu, o Holani, o Hawaii, o Nuuhiwa, o naaina ma na kaao, Upolu, o Wawau, o Kukapoaiku, o Kuaihelani, na aina ma na pule, o Ulinli, o Melemele, o Polapola, o

Huehao, o Maokuululu, a me o H makalauai, aia.la mahea ka pae aina i ike ia keia inaU' inoa aina e maopopo lea ai keia, ina ua akaka kahi i noho ai na kupuna o keialahui, a e ikehoi i ko lakou wahi e holo mai ai a hiki inai i keia' pae moku. Aia paha ma ka pae aina o Ka- ' liiki keia mau inoa, a nia ia muu aina paha la- J kou i noho mua ai, a mahope lakou holo mai ma Hauaii nei, a no ko lakpu aloha paha ia.* Kahiki, a rne Hawaii, kapa lakou i kauwahi o J Maui, o Kahikinui, a kapa ia keia pae aina o Hawaii, ina i ole ii o-Hawaii paha ke kannku i J noho mui ai, o Maui paha. o Oahu pnha, o* Kauai paha, a make lakou k;ipa ia paha kaai-f na ma ko lakou m <u inoa. O leo Pili holo ana mai. ■ ... Ua olelo ia o Paao kua me Makuakaumano , a me kekahi poe pu me laua, ka i holo mai mai y K hiki inai nn ka wa kahiko loa, a noho o ; Paao iua Kohala i Hnwaii, ka, hoi nd o Ma- y kuakaumana i Kahiki, ua hiki mai o Paao ma, Kohnla i ke kau ia Lonokawai ko Hawaii aiii,; muhope mai o Kapawa, o ka umikumamaono ;y ia oia hanauna alii. 1kawa i noho ui o Paao 'ma Kohala, lilo ko Hawaii nei mau alii i ka, hana hewa, alaila, kii o Paao i alii iiia Kahiki,. o Pili ka inoa o ua alii !ā i holo pu mai me* 5 Paao, a hoonoho ia oia ma ko Huwaii nei papa alii. Ma ka waa no ka holo una mai o Pili ma i Hawaii nei, aole nae maopopo ke ano o ka waa, aka, o kona iiioa, oia ka i ike o Kanaloanui ia, a hiki mni o Pili ma ma keia pae aina, hoi aku o Paao, a me Makunkaamana, a.i* rne ka poe o ue, ao ka nana ika hoku oia-* ko laUoa panana i holo mai ai a hiki i Hawaii nei. Ua olelo ia, iko Pili holo ana mai, hele * pu mai na la elua me ia, o Kaopelu kekabi,.a 0 Keaku kekahi, nia ki wa o makani ai kamoana, haluku mai la Keaku, hoolili mai la ka! Opelu, mnlie iho la ka makani a pohu lo.» Eai moana. Pela o Pili ma i holo mai ai a pae ma Hawaii nei, nolaila, ke kapu o Keaku a nie kai Opelu, m« ka wa Uahiko. .ri O Kila ma. . ..* 4. Ua holo hdu mai kakahi kanaka Kahiki mai o Moekeha kona inoa. 1 kona wa , 1 hiki mai ai muanei, o Kalapaha ko Hawaii nei alii, noho mai <f Moekeha ma Kauai, a A moe oia-i kp Kauai wahine, o Hinaaulua k » inoa o ua wahine la, a hanau mai ka laua keiki o Kila koha inoa, a mu ko Kila w:» i nuiaeai,.; holo aku oia i Knhiki ma ka lae komohana o Kahoolawe kona holo ana mai. no ka ima.ua kapa ia kela lae o Kalaokahiki i ko Kilu ana i Kahity a i kona hoi ana mai, pu| mai n» oia ia Laamaikahiki, oia ka wa i laha < mai ai ke kaekeeke, a me ka aha hoa wai, a. rac ka oia ma Hawaii nei. * Oīh kekahi mau kupuna o ko Hawaii mau alii, ' a mau kanaka hoi. # , 5. Ua manaoia, hookahi keia lahuikanaka j. me ko Kahiki, a me ko Nuuhiwa, a me oa # mokupuni he nui loa, no ka mea, ua like ka helehelena, na olelo, na kuauhau kupuna, + na kaao, a me na akua kii; aole nae i like loa, t kokoke Uke no, a ua kokoke like no hpi ka., waa, air ma ia mau aina i ike ia ka waa nui, he pahi kona inoa, oi • paha ko lakou waa iholo., mai ai i Hawaii nei. ; 6. Penei ka manao o kekahi poe no ka lā-,| ha ana mai » kanaka ma keia pae moku., 1ke . kaua ana o kekahi aina, me kekahi aina, o ka| poe i hee, makau lakou o luka ia mai, a holo . wale lakou ma ka moana a loaa kahi aina, a noho iho la malaila, a pela hou no, a hik? bo

na kanaka ma na moku :rpau. I ka inunao o kek ihi poe, ua pupuhi wale ia na wau i h.olo ina ka moana a pae wale aku i kekahi aina, na nianao wale ia keia niau mea, aolo i maopopo. 7. Uamanao w.ile ia e keic.hi mau kanaka noonoo o !<• ia pae aina, ho ka hoiaela mai paha keia eia ke kumu o ko !akou manao, o kekahi mau hana a ka l.seraela ua hmuiae keia lahni ma Hawaii nei. ivia keia mau hann, Okipoepoe, o ka Puuhonua., o ke kapu i ke kanu kupnpau, o ke kapu i .ka wahine kahe koko, a ine ke kapn i ka wahine. hanau o noho ana i ka waiewale keiki i na la ehiku. No keia mau mea,manao lakou, oka poe piha keia i hai ia inai ma ka ke Akua olelo “ o lilo n i hipa hele hewa im !;o Isc*raela hele mai," no ka ima, ke ike innopopo lea nei i ka nami maoli aku, uu like pu ko Asia in.uu kanaka me ko Hawaii nei.