Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 30, 27 October 1858 — MOOOLELO HAWAII.-Helu 28. [ARTICLE]

MOOOLELO HAWAII.-Helu 28.

Ke au ia Kamekameha, mai ka makahiln 1794 a > ka maknhiki 18! i. No ko Knmehameha hooponopono ana i kona Aupuni a me kona noho Jilii ana. A4aila, noho alii iho !a o Kamehamelia ma. luna o keia pae aina, a hooj onopono iho, la i inea e pono ai na alii a me na makaainana. Penei ka hana ana o kona aupuni, hookahi no alii nu: maluna o ka aina, o Kam&hameha, a o kon i mau kuhina a me na aiii a pau m ilalo iho ona; a ua koho aku o Kamehumeha i kekahi poe kanalea akamai i ke kakaolelo, a me ke kaakaua, i tnau hoa o!elo nona Na lakou no e im'i mamua i ko Kamehame ha manao, a ike lakou i ka pono, alaila, hele aku o Kamehameha eol lo pu me na kuhina ona, a ae like mai na kuhina ona, alaila, holo ia ahaolelo ana a lakon Eia ka inoa o kona man kuhina, o Keeaumoku, o Keaweahealu, o Kameeiamoku, o Kamanawa* Eia hol ka inua o ka poe akamai. o Kai, o Kapaloa. o Kaaloa, o Kauakahiakahaola. Oia ko Knnwhameha poe hoa e ieoi pa ai i kela meai keia mea e poao ai ke aupuoi.

A kau iho la o K imehameha i kanawai maluna o na kanaka, a rae na alii, o ka malu, aole.pepehi kanaka, aole aihue, aole kaili, aole bao, aole powa, a m ilu loa, e hele ka loawa-

liine a moe i ke ala, c hole ka ekmahele a moe i ke ala.

A noho malahia iho !a 6 Kiimehameha nih H iwaii, a hqla nu makaliiki elui. Alaila. kalai iho la ia, a ine na alii i na waa|jeleleu he hui loa, i waa no lako» c holo ai ina Oahu. A hiki ae la i ke ono o ka makiihiki, alaila, holo o Kiimehameha malun» o ku w r aapelelett ! e nana i kona aupuni, a e ai kona panalaau, a pae oia 5 Māui, Ua kapaia keia hele ana o Kapeleleu.

Ā noho iho la ia ma Lahiiina, a hala ka niakahiki hookahi, make iho la kekahi kuhina oua, o Kameeiumoku ka inoa, alailu, hoio aku la ia ma Oahu, a malaila lona iho ia i ku :nai ahulau, a pakele oia i im mai ahulau Ja. A pau iho !a na kuhina 'ona, a ine na alil, tt me na knnaka he nui loa i ua mai la, a liln iho na keiki a ua poe kuhina la i poe kuhina no Kamehameha, aole nae e like loa ine ko no makua olelo ana. «

A ma iu hope iho, maopopo ka pono «> k« Kamehameha hana ana i kena aupuni. Eia ka mea i maopopoai ka pono o kana hana hna, na mulaum oia i naalii, aole pai aku i ko lakou aiua, ua haawi i ni n i lakou, a- me k* ia, a me ke kapa. a me ka malo, u me ka pau. I keia manawa i keia iiian.iwa, kona haawi aha.

A pela flo oia i malama aku ai i kela kanaka keia kanaka ona, ua nialama pono oia i kana mau wahine, ua hoonoho i mau kanaka kiai no.na wahihe ana, ua malama oia i na. koa ona.

Ua wae mai oia i mau kukini nana, a me ka hoe waa, a me na ka'ai waa, a ine na l iwaia, a me kela mea ike i ka hana keia mta ike i ka hann, Aole oia i koho inni i ka poe.ike.vle i kt hana. •

Ua hoolakn aku ia i kela mea keia me» e pono ai ka hemahema o kona mau kahaka, a me na ahi, ua hni no ia i men e pono ai na makaainana ona. Holo no ia i ka lawaia a haawi aku no ina nlii ame na kanaka; niahi;ti no oia n hauwi aku no i ka ai na lakou. > Aole oiu i imi i mea e kaumaha ai na maka* ainana, nole oia i aie, aole oia i ohi i ka kl poe kuai i ka moku haole, aole oia iaahaunui i ke kala i ka m«n i loaa ole ma ka aina, aole i uku kanaka i ke dala ke holo maluna o koHh moku, aole oia i oki i ke kai o ka aina, a tfH ka uka, a poepoi* ke ahupuaa i waena. Aole oia i auhau noii a pm ka rrfea, auae ke koloa, a me Ita palnhu. aoleoia i hana i maU la paahao nana ma ke kauknhi knna hanaana, aole ina ka lauwili, a me ka hoonohn no ia ma Oahu, a maiuhia na aina mai Oahu a Ilawau, < no ka pono o kana hana ana, ma Oahu no b Kamehameha, holo mai o Kaumualii a Oahe a halaw ii laua me Kamehameha ma Honolulu.

A haawi mai o Kaumualii ia Kauai, a boihoi« al<u no o Kaiuehameha ia K;iurr.ualii, e hoi oia i Kan .i, a hoi no o Kaumoalii t Kauai.

A moo kekahi alu ia Kaahumann, n, Kani» honui ka inoa o ua alii la, a popehiia ua alii I» e Kamehameha a>make loo.