Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 38, 19 December 1860 — Palapala i ka llae llawail.—Helu 6.! [ARTICLE]

Palapala i ka llae llawail.—Helu 6.!

Palapala i ka Hae Hawaii.—-Helu 6. Balatimore. He mau la no au ma ia kulanakauhale nui o Marilani; he kulanakauhale maikai ia i kukulu ia ma kapa o ka muliwai o Patapiko, he 250,000 ka nui o na kanaka o ia wahi i keia wa Ua waiho ia maluna o kekahi mau puu, a i ke ku ana maluna o keka* hi puu, ua hiki i ka mea makaikai ke nana’ku maluna o ke kulanakauhale a puni. Maikai maoli ke nana’ku. Aia ke kulanakauhale e waiho ana ma kahi a puni kona mau wawae, me kona mau alanui manamana a palahalaha hoi, e holo ana ma o aia nei ma na wahi a pau—aia na halepule me na hale oioi ma na aoao a pau—me na kia hoomanao ma kela wahi keia wahi, na hale aupuni, na hale kula nui, na Hotele, na Banko—a me na hale nui e ae, a me na hale noho no na kamaaina he nui wale kekahi, a ano maikai ka nui. Aia ma ka aoao makai ka muliwai me na moku o kela ano keia ano e pili ana ma na uapo, a e holo aku ana kekahi a e hui mai ana kekahi. A mao loa aku ka wai akea hinuhinu o ke kaikuono o Kesepika, a me ka aina maikai e waiho ana ma kela a ma keia aoao, i hoonaniia i na laau ulu a me na kihapai uliuli a koii hoi o na kamaaina. Aole maikai i koe ke nanaʻku. Nui na mea maikai maloko o ua kulanakauhale nei—na ekalesia, na kula , na Halemai, na hale malama i ka poe ilihune a me na keiki makua ole, a pela aku. Hookahi wale no ino nui ma ia wahi, oia hoi, ka poe nika hooluhi wale ia. He mea ia e hoohilahila’i i na kanaka a pau o ia wahi; aka, ua manaoia e pau koke ana ua ino nui la. Peledelepia. Oia ka lua o na kulanakauhale nui o Amerika. O Nu loka ka mua, a o ka lua no keia—ua waihoia ma kapa o ka muliwai o Delaware, kahi e huipu ka wai o laua me ka muliwai o Sekaikili, a mawaena o ua mau muliwai la elua. He wahi kupono loa no keia kulanakauhale nui. Holo na alanui mai kapa o kekahi muliwai a hiki pololei aku i kekahi, aole keekee iki—a o kekahi mau alanui mai ka Hema a i ka Akau, ka holo ana —nolaila, ua oki ia ke kulanakauhale i mau kuea huinahalike, Ua mahalo nuiia ka hana ana o na alanui ma ia wahi, no ke ano pololei, palahalaha maikai, a ua kanu ia kekahi i na laau maikai. Ma kahi hapa o na alanui, ua hanaia na alanui-hao, a holo na - kaa nui maluna iho, mai kela aoao aku a i keia aoao o ke kulanakauhaie ka holo ana, a nui na kane, na wahine a me na keiki i holo maloko o na kaa.. He 5 keneta ka uku, a he ‘3 kenela no na keiki liilii. Ua kaulana ko Peledelepia poe kamaaina no ka manao lokomaikai o lakou —nui na ahahui lokomaikai o ia wahi, Nui na hale, kahi e malamaia’i ka poe ilihune o kela ano keia ano—na keiki makua ole—na elemakule a me na luahine ilihune- —ka poe makapo, a me na kuli, a pela’ku. Maikai kekahi o ia mau hale, he nui a nani no hoi ke nana’ku. He nui loa na halepule, a ano maikai loa kekāhi o lakou. He poe malama i ka la Sabati ka nui o na kamaaina o ia wahi. I ke kakahiaka o ia la, kani na bele o na halepule, e heahea ana i ka lehulehu, me ka leo oluolu, e hele i ka pule. A he nui loa ka poe hele i ka pule, piha na aoao o na alanui i na kane, wahine a me na keiki e hele ana i ko lakou mau halepule—he nui na keiki iloko o na kula Sabati, a ua m«kaukau ka nui o lakou i na mea i aoia ai ma ka Palapala Hemolele.. O kekahi mau mea maikai a oluolu no hoi o ia kulanakauhale , oia na Kuea, nui na Kuea t hookaawale ia a i kanuia i o&i. laau maikai a ua like ia me na ululaau k*k|ilfc’ka, no ka

nui ona laau. He nui na inanu mele iloko o na laau, a ma kekahi rnau Kuea, he mau holoholona ano hihiu e noho ana me ka ma* kau ole ina kanaka a ine na kamolii. No ka mea, ua kapu loa na manu ame na holoholona ona Kuea. Na ke aupuni ia mau mea a pau, a na ka poe.makai e malama, i ole e loaa ia lakou ka poino. Nolaila, noho oluolu na Sekuereli (Squirrels) a me na Dia maloko o nu Kuea, a lawe aku lakou i na mea ai mailoko mai o na lima o na kanaka a me ua kamalii. . I kekahi la, i ko’u hele ana ma na alanui, a hiki aku au i kekahi Kuea maikai, a halawai au me ka luahine kuai hua, alani, ohia, pinale, a pela aku. I mai oia, “ E kuai pinate no na Sekuereli.” Ae aku au, a kuai, o ka hele aku no ia a komo iloko o ke Kuea, ike aku au i na Sekuereli e lelekiki ana, ma ka aina kekahi a maluna o na laau no hoi kekahi Kahea aku au i kekahi, V Puss ! Puss ! ’’ A o ka holo wikiwiki mai no ia ia’u, a lele maluna iho o ko’u kuli, a lawe oia i wuhi pinale, me ka leha-iluna o kona poo a me ka imoinio ana o ka maka, mehe mea ia, c olelo ana, “He kanaka maikai kaoe;e haawi hou mai i wahi pinale.” Nui na kanaka a me na kamalii i hele iloko o na Kuea, a hanai lakou i na Sekuereli, na Dia a me na manu, aole manao iki lakou e hoopoino i na holoholona liilii e noho oluolu ana mawaena o ia kulanakauhale. £ na kamalii Hawaii, e hoolohe oukou. No ka ike ana o kekahi Luna Hooponopono Nupepa o Nu loka, i ke ano maikai o na kamalii o Peledelepia, hai aku oia i na Luna Aupuni, “ E kii aku oukou i wahi kamalii mai Peledeiepia mai, i mea kupanaha no kakou.”