Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 12, 16 August 1917 — KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI [ARTICLE]

KAAO HOONIUA PUUWAI NO KA-MIKI

Kh H»'rtl»a ioit* o k:t l'. iiU L»'!, K.ona K-ai Opua —K<- Ar« n«.\ J Nana i o Lua-Nuu-M ; Nao-Pi.ele-K -P iamr ka I'uku'i Akua o oa Pmliku'i Eiwa :> Heha \ Waipii) i ka Noe—A n ka ' 'lali Nana i lawe a lili' na ■Lelu>; Kaulana o Kalokwnn, o kn; — MaXani Kwhu kj>«> «» Puakn.- ' j

MAHELE XXX Ke Kii ana ia Iwa i K»uui. Ka hoea ana o Lalaniilo i Makaiwa i Kapaa. Ka hui ana me Iwa ka eueu Ihopani i> ka alii.i Kaili La. Ka hoea ;in;i : Hawaii Kuauli Ku loaa an;. oka leho. Ka >nahel«ia ana oua leho oei iiia apana elua Ka hoepili ia an.i i ka papaa ka]>> pulehi:. Ke kapaiā ana o ka inoa OUB Leho fiei o Kalokuna. Hi-ki iaua ma ka'hi o ivaa, kena aku la o Iwa i.i Lalamilo e kati 03Ua ae īlu.Ki «> ka waa, A.-->Jc. pele.'' wahi a Laiatoil(y, oue ke kau loua na'ii e hookelē aku ka waa o kaua, oka t)iH i ike iiKi! nei i ka h«'l" ana mai nei <j ke.-i kii loa. L"a pau ui&i i i -kau hookeie aou i k. waa » hoea i. Kauai'wei, <>iai, ooe *,va)«' n«.

ka mea' olunn o. ka wimi, ;< n.ali;» he akaniHi i'<> n • <>e i i;u hnokel* waa, oiai na pae ponn i Kan-ai »•<;. uiōku iehu'ia .pa?tee lua i 'ke -kai a '.>* ao'-lewa ika laoi Kaianipuu e al«i jiei i ka niaKani. A <u«'u l>m ka hope oka wa;< <> k:'iia, ii īa'u h« i ka hoMkele ana 'mai K;;uai i -ke ke>» naiu o Makaiwa i ka laula, u Kapa:i a hiki i ka uiakai.i h'oha-hiie a k > Nauiu ;iriie ka ipiikai pohi'i.i h>i - hia a ae apaāpaa i olelo i;i. "'ln > O Kohala ke lele iuo nei ke ao ' H<>< - nianaa ae ia o Lalau-iio, ike mt i no ka pi-.ha o Iwa ia Hawaii, k"

paanaau nei Ka makani apaapaa ame ka uioku o Kohala iaia . Ua aku iu 'no o Lalamiio i-ke uoi ako aikane a īwa, a ua'ka'u ae la no ho; iiuna o ka waa o laaa, a ia wa <>■iwa i oluio aku ai ia Lalauiilo e nehe i•'loko oka wau o laua •<> haule iienei ■ loko o ke kuī a ike ole nku <>ia, <ii; > he poeleele keia iiianawa a k sua " au aku nei i keia nioaha nui akej.. m boomana,o iho oe e ke aikaw, aole'he m.akani wt le kp k;.ua uiea nana e hooholo, aka, he uiapuni'» he koai, he ku'e a hu'e i ka aie ka moana a kauae heleaku ai, aoe 8 ao keia po pae kaua i Hawaii kuauli. Pau no Keia mau olelo a Iwa, o k i pahu ia 'niiai 'la no ia o ka waa, a hookahi no ia paHu ana hele ai:?. iaua nei ike ko r a "hiahi o Awihi e nana ai ,ia Wailun. la wa kiihr s m ia o Iwa, "E kuu kupui.akane e Halulu-ko'ako'a-i-Ka-iani. O ka h<-e a kaua. oka mUimiil a kaua,"<> i-a punihele nui a kau;-., <> ka kapu a ka hoolana pio ole i ka ii •■ a- oia. Oia hoi e Kulapakalani, e kuiapa ka honua, e kulapa ka maui a ekulapa ka moaaa, e uulapa ka oaakani, e kulapa ka nialie. na-ha na moku haahaa ka aina pupoi ke kai ina makalae o Kauai a puni, no'u ka moana i alanui no'u e pi e aku ai i Hawaii Kuauli, 0 ka wa no U a Iwa i hopu iho i hoe aiwaiwa nei ana i;> Kulapakalaiū, a paa ae la a* paipai iho la. 0 ke nao aku )a no ia o ua Iwa r>ei i v;a hoe nei. a ia huena no kuapuhi kej kai ia Kauai ap'uni aua olelo ; a aia| keia moolelo, <>ia ke kuuui i kaiki <>!

mau ai o Kauai iaa wa apau apuM ka makabiki no kela mapuna hoe a Iwa i nao ai ua hoe aiwaiwa nei ana ia Kulapakalani, I kela mapuna lu>e no a Iwa i hue h\, m kul»pa ia k:\ oaoana a pii ka alfe ihma a popoi ilio !a mahope o ka vr,»a o ka waa o laoa ao ka pae mai la 110 ia o ka waa a heu iho la o Iwa i ka welau<o ua hoe uei iloko o ke kai a lele aku la ua waa nei m'e he nuilolo eheu nla a)a no ko moan*. liokahi no ia pa e ana hiki ana laua nei i ka lae a Nanualele, ma ke alo i!>o o i nehe a ke kai i ke one u Punaho,., Kai ae ia o Iwa i ka h >e iluna a niuau aku i ke aikane. "Owai keia aina uiunka <■ kaīia? He p«u keia e oni nei iioko o ke kaī t ahe moku pohaku ke an nei nm ka ao:io :> ua moku nei i ke km, Ff« ku-mn nohoi keia il oki> ao k;V lae ke :>ni : •. ia man)ua o ba wa i o knna. Nani aku la o Lalamilo i uka a i.'elo niai la Ke ike nei au «ia kam i ka moku

Jfci.A!>.un, «> M-.iu; bt*ia, at> keia puu la ;t-a <■' Kaui s i «o kt'iri moku puhaku |H!i M>k iī-baivo ;v> keia kuoiio-ea o 4 Kapueok:;«hi ia, ;»n 'kh <<ne o Punahoa > a«>.N;«ua»wVUi kel;i i;ie e ooi iit;i uia--1 uiua o kaua . Oielo ia h««i he aina makani o Maui? wahi a Iwa i pane m«i •ū. Ae, he t\ina !uakaui V< no i>) Maiii ti i, a 'iii ttlelo ia mu ka i uu>uifciu o ka luakaui, I Haua nei i ! liaiiau ai k:i uoakaī.i a oia ke kaua 1 mea e ike «>k' nla i ka uiakani. | A pmei ka uiooiek» oka makani 2 "I.llanai haīīau al kk (ijakānT7 i Xui aku i Kipahulu, Kauakaniakua aku i Kaupo, l'oohina .iku i Kahikinui, Make aku i Honuaula." - A :ua Hana uiahele ka makani, huli ko ke Koolau a huli ko nii kaha i hiikuaIna o Maui kela, a o Hana hoi k» moku alaila, a«»e : f> keia po pae k'aaa i Hawaii, wahi a Iwa i ke aikane. Ae, ke ike nei au ike keu «) ko kaua liolo, aohe lua e loaa ai keia holo o . kaōa, ke heie ala a like uie ka analolo ka lele-pua-o o ka | waa-o kaua, hookahi no ka ia pae aiu ikd .uc. orpili iiO ia i MāinH

neii Ua pau aku Ia na moku a hookahi no moku i o Hawaii. Haalele laua ia Hana a huli oiai la no Uawnii h oia uo ka wa o Iwa i kioe iho ai i ka hee ia Kuiapa Kalani a ia kope aua uo pueliu liiiii ke koa o iil<» h kulapa ia ae ia ko kai a kuap'ihi nku la a kaikoo o

I ukae popoi anā ilunā o ka. jae o Nani< tlei»- aii)9 ke :ine o Punaiioa a o !ka naiu i ku.'apa ia ai a huli hia i ka muana ūa popei iho la ma ka s hope o ka waa a o ka pae iho .la !no ia o ka wa:i a oia no ka wa u . Iwa i nao-nao aku i ;na inapui™ iioe uia ke kope nihi aila iluna <V ka ih o ke kaī, a o ka pae hou ako ia nu ia o ua waa nei o lana i ka ohn nalu »ia pae ana h; j le ana iana : mawaho o Kohaia a loaa mai la i ike apaapaa mawaho pono ae o ! Haeiia. Awalua aiue Kapaa raa i K.ihaia- Nolaiia, he Haena no j ! Kauai. a he Haeua no i Hawaii, he | Kapaa no i Kauai a he Kapaa no i i Hawaii ma Kohala. ; <

r Ninatr uaai la o Iwa ia. Lalanailo, '"owai keia uiaUka o kaua? 0 K«»- ' hala ia. o ka ipukai pohina ake h 5 paapaa, eia kaua i Ha« aii nei, ko(kuke kaua e pae i ke awa a liūu ka | luiii e ke aikane, oiai ne laua e kui ka'i oielo ana eia no ka waa ke holu ! aia i ka hao a ke apuapaa a inaalo | ana iaua nei ināwaho o Kawaihae a ! ofelo uo'ai o Iwa ia Lalanollo, o ke awa keia au i oielo mai nei e ke ai- ! iiane ua kokoko loa kaua e pae oiai jke lohe nei au i ka nehe aiaīie o Ke ! kai tiie he ahi e hawHiiawann ib > iaua i'ka pue oiie Aoie, o ke kai ha- ! wnawana ia o Kawaihae a kaua e Hohe ala i kft ne hone i ka pueonp, |me he ipo aia e houehone ana i ku | poii o ka hu». ! ''A ma 'kou p'»li «o au poli no 00 ! Ae uiolan? ai, hiolani ai, ; Kuwiliwiii oka po kehau oia. A who aku o laila kaua e pae a; oie i pau ae kalaua olelo ana oke kahea aku la no ia o Lalamilo e hooko«a ae ka waa o iaua ao ka pae aku la no ia i ke awa a hapai ia aku la ka waa a hopu iho la o Iwa, j i ka hoe punahele ana ia Kulapaka* iani a auaaio ae la i ua hoe nei a pii aaiHa n>e ke aikaf>e j ka hale o ke kupunawahine o Piliamoo, Ii laua i hoea. aku ai i ka hale e a'la! mai ana no o Piliauaoo a ua makau-• knu na mea apai; a kah#>a 'naai la ua kupnnawahitie nei e komo aku ao ka wa no ia i malawa ia o ka papaiaawa» ka pnaa, ame na mea | apau. No ka nui o ka awa o ka inu j ana Ua haule aku Ja o Laiamiio a~me ke aikane nie Iwa a moe i ka ona ame ka maluhiluhi o ka hel t . ana aiai o ka moana- Ke nee ala ka nmkani a ku ka e'a i ka iiioana, j a ke unee aia no hōi ua moopuna i ka ooa oka awa a ua luahin i hoomakaukau ai no na moopuna . Hele a knhi ku ka ta akahi no a , kualilii mal ka ona 'o ka awa o ua «iniu moopunn nei a āla mai la no hoī o Laiamilo ame īwa a kena aku ! U ke kupunnwahine e hele e auau lapan ke potmarnia ame ka p'.-u kai [ * 'i) ka helena mal oka moana Ua' 1 hele aku la uo laua e auau a ua atrfkrti aku !a no hoi o Lalamilo i ke aikane iiuuA o ka wahine auie ka makuahine, a ua Ulo no,hr»i i mea nui iu kana wahine, na ka makua* | hine#BiV koni» ohana. j ( Aole'i pjvu) I