Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 12, 16 August 1917 — HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika" [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KEAMALU KEKAHI O NA MOOLELO HOONAUE PUUWAI O KA LAHUI HAWAII "Mai ka Hoku o ka Pakipika"

HKLU 20. I ka lohe ana o Ku i keia olelo n fea wahine, ua hoi-awiwi ■in uku ];i k(/laua wahi, ai la hoi'a ana akai kanhale e n-iho kali mai ina no o;i wahi Kauai nei' i na kamaainu, Ika ike ana no o Kn'ei keia wnlii kaiiaka, /aa (u.'ouinopopo koke akn la ao oia, aole keiu wahi | kanaka lie wahi kaii;ik;« kulana ole,! a uh hoike mai la n > na helehelena o kahi be kuk > a'ii uo I iloko o kona ioau a-a koleu. Ual !ielf aln la r, Ku ;> liau"-l i ka li.ua' <• l"Iu aloha me ka a ua liloi fho la ia hilulima aloha a ke ka-1 'naaina kane i enea hauoli i ka. iuaiao o kahi nialihini K'ia^i. Ua huli kok.p ae la' uo ii Ku a ini'iiu. i kaua wahine. E kiiu wai.ine ua pau a.»ei ka paiuu aii;i a ke . ii'.'va l )ine? L'>a ae. koiie aku la uo KukaoLialaka i. keia nioau a kana kane- a ia maiiiiwa no o Ku i kahea aku ai i i:a M.anu Kuene. nui o Paliuii, e Ja.we "!iiai i ke mea a-i a ke :i«iivV;ih!ne i paiua ai, a. *\'aiho hoi īa mau mea a-i imua o ka aialihioi';; He mauawa pf)kole, ua hoeu' snai la. ka mann .KMene a Keamalu, i.', e hii ana Loi i na tr;ea a-i iike >le maliiua ;> koua mau eheu, a waiho iho la mauiua o ka uialihini. | ka ike aua o, ke .kanuka Kauai i lieia mau mea a-i,. iut olelo koke aku .'■a. oia i kamaaina, aole patia ■vau i e,a-i i keia mau ujea ;i4.. hihiu aeke- aliiwahine, oiai, he uauliaa ko'u kulaua, a ua kupouo ole paha i. ka uuea haahaa e' paina i moa a ke jilii i hoopa. ai. E uiuolu tuai .00 hoi olua. e--aa kanaaina maikai, na'u no e hele ak>j ■u hootuo-a poiioi ka'u tuau mea n-i' t uole noi o ka oiea a-i i hoopa ia e Ke alii. .. Ia .nanawa i kamaliio koke iaai ai o.Ku ī kahi kauaka malihini. ' E p >110 oe e painu i ke«»a mea <k-i» 0iai,..0 ka /naua kaikauiahine puiio'i no hoi ia, ao kaua mau aiea <i"i, ua noa iu> hoi ia maua ame Ka maua mau maiihiui, a ma ko'u :ioofOtvopopo no hoi ma ko'u ike kiloKiio. aole hoi oe no ke kuiana iiaahaa, aka. he alii, no hoi v»e no Kou aina. Aoie anei iioi peU?" "Aoie 110 wau i kiekie loa, aka, uo'u uo nae hoi ka waiu a a-i pu ,i>ai kuu haiiiii alii. a he kahu punaheie 110 hoi wau uo kuu hauai a oia iLo ia no ko'u wahi ku'aLa 1 lutie oe ia e ke aiii o kei» iiaia luii wale."

oe e inaoua-i.ke .kau.aiUoj <e po'io o<? a . lawe i a-i a ii-i aku» ae t»ooinar>ao pu uu hii oe o kou hiki ana i kein wahi, uiammi ( o ia o ka maJietii,xke o ua u'i nla «u i aku nei ' I ka lolie ana o kahi Kauai i kpia mau <»lelo Eope ». ko kaiuaaina tnaik!ii, ua lilo iho la i mea uluolu loa 1 kona mauao, ao kona hooko aku la no ia kē kono ake kamaaina. Ua pololi io no ua wahi Kun«i uei, a owai no Uoi iu uiea poloV« «♦!*.», uki, ua Huwaiie ka hui e po ka ja u Ua auwaiuhele uiu i ku uuheie i. 0 keia ruau luea a-i no lioi ana e a*i ana, he uiau mea a-i ouo luuoli no, ao kekuhi o ijkou i a-i uiua. Ika uiaoua o ua wahi k,:iau uei o Aiwolnkupuu, ua kii omi la ao ka Mauu nui uuruv i iawe uuū na moa a-i, t> tku h\ i u,v n\an moa a-i nei. ī ka ike ana o Kauai i k;i oht i& aku o na mw a-i, : wa r Ku i hoike uiai a*.

K lawe ia ana ja. mau koena mea a-i a hoolei i ka moana, a ua

na ia o ka moaua e hoopau mai, ae iaii iki iho .no oe, a he lawe hou mai. koe i mau mea a-i hou na maimme ka u waliine.'' .

Aple io no i ioiiii uialiope iha o ka n;ilo ana aku o «a (īianu nui K<-. puauin.>rici ntsi, ua lioe* h*>u umi la oia uae xui lako u-i uiakamaka t >u loa, an ka wa uu boi ia i paina ai .ua...kamaairnt i ko laua ,aina ahiahi. i Ika pau ana no noi o kā laua ja>ou. neī, ai ki) ulii. ana mai u ku <L.alu o |{a. pu. akahi no hoi 11 iho la o Ku ua luhi ia 4'ibi uanak.i Kauai, oiai, ua tiui ka haua <#~ka. ny ku ana mai • i ka naimie o ka uka iuiu o Olan, a hoea ioa noi i. kauaheie po i ka ieliua o Paiiuli 1 ka naheie uli.we'ii' • ka lemw me k« ; ko kani o.na A'\in.'a niai oe e ku w.i'.U'. iiini. aia kou, wahi e uioe ai ma iiela punee una keia kihi o ka haie, »e hoi paha he e hoelu(-lu, oki, u-» luhi ka naku ana u.ai i ka nahele i keia la." , Ua nana aku la kwa i kahi a Ku i kuhikuhi aku ai i wahi uona e iaou ai, a Uii k'>uio triai la ke ano kanalua oii.i, o kela wahi a ke kamaaiua i kuhikuhi aku ai, he \vaiii nani lou ia, a.uia kona mauan ua kuponu ioa ia vrahijio na alij īiiekie, aole hoi nona ke kahu o Ai- , wobi>ii\pua. "'Auhea uiai olua e na j Kaoj'i<iina uaaikai o koia houie iuiu, ai hoolaukanaka i ka leo o ija oiauu, aoie paha keia wahi i kupoue no'u e inoe ai, ae oluolu itfa; ne hoi ol.ua maanei iho no wau e lapuu iho ai» a haea i ke uo ana, < wahi a olua i kuhikuhi oiai la ua kupono no ia. wabi no kuu ha uai alii, a niaanei ihu ne» Ke kahi alii e moe ai. ... . X aiai la o Ku i ua wahi kanaki Aohi ka hoi oe i lrhe inu/ aku nei i ka'u i ole.lo naua aku ne ia oe, ma ko'u ike kilokilp hoi, aol< .06: he kapaka haahaa wale no, .4 nau no hoi i hoike mai nei he hoL a iwaiu oe uo kau alii. Ea, aole e ae wale ia ke alii kiēkie, e a i waiu :Wai§ uie ilu lopa haahaa, aka» a ia uo a he koko alii, alails, ae ia ka ii*i ei ke alii a-i waiu. JĒ hoi oe rca Uela wali>i a aiaua i kuhikuhi aku la ia oe." . Miunuli o keia mau olelo hope a Km iaia, ua ano hilahila iho la ua ua wahi K?iuai nei no kona pakike walē i ka ieo kono maikai » kona mau kauoaaina, a ia inanawa ua noi euai ia oia e huiieala.ia aku oia d<> kona hookoikui ")«?lo wale i kona uiau kamaaina maikai, x ua hoi jo aku la no hoi oia e moe nia kona t wahi i kuhikuhi ia aku ai. I'iia i moe iho ai, ua hoonaaopopo iho Ia oia i ka puuia o koaa walii e uioe ana i ī fee alu onaona, oi»i f o ko» v ,a ruau kapa e moe ana, ua hoope ia i na mea ala o ke au kahiko oka aioa, & maoiua kona Hlo ana aku i k» ainu o ka moejuhatie rrie Niolopua, ua kahea hiui mai la oKu iaia ma ku nin&u ana 1 m&i. )

"J£a, he,ono no nae paha oe i ka jawM, ai ole he inu awa no oe?" He ono ao wau i ka awa, a pehei 1 no hoi wsu e iuu ole ai iu puiīi a na alii, oiai. na'u uo hoi e o»a-1 jina ka awu o ka'u hanui alii. >! j j Ina pela e huli poao aē ko alo | ji}uua, a hoohamuina ae i ko wa.ha, ] j» oaai puiwa oe & pani i ko waUa, io hAukae a ua nei hoi oe i ka wai| |o kaawa/' J | 1 ka lohe ana o ua wahi | u«i, ua huli io ae ia uo kona aloj | iluna, a me ke ano haohao no ilo-! i ko ooa no kfia aha inu awa a l&ua ' om> ke kamaaina. laia e huiiaiiaj lk« aio iiuna, o ka wa no ia i kuiU©» «ku ai u K« i kaua uiau ouuiu. awn, a hoea u»ai U he elua mau wahi umuu l Aiuakihi M iue na apu; «wa eiua i ko iuua mau walia, a he ? hookahi o laua i iele Um &ku i kuhi

j f; - ' :a ?ū Kauai e. huli ana ke alo , ae hama,nta .ana hoi ka waha,_ | i ua nini Iho la ua wahi nianu iAn akihi iiei i ka awa iloko o ka I \*>.£ha o kai)i iiauai, a ua nuoaue no } i wahi Kauai,nei a upoi.i koaa. j 'VV |;| .» r> -ia».nuii o konu puiwa ika • iini i-io o keia wuhi manu i ka awa >» kona wdh.v, ,vo koua lohe uua hoi i ka olelo a ke kama.'ina, a <viu h;na mea i ]iooraai awanui ai i koea puiwa. 0 ke- ; t» »hi o Jia manu ua lawe aku la no noi ī ku Ku apu.awa, a inu ae la , u.u uai oia T ii «ole ii" i 1-ihi iho tuaīM)»je o kela ii:u ioa, <> ua hoon'akiL fujii U jm, ia o ka oua .o ,ua v-ahi Kauai rjti t a li!p ie aku la ola i ka uaa a k;i a.wa, a l .'he ole ae la f-:a i ka -»hu nuhuimi n; il f a kona . i-nau kuuui&i.na ..ne- n:i. nn a pili . . •k« -huakai.-hui a- .ke aiii o Kau&L (('.i olel .. .i i.eiu :n ><jlelu ka- ' - ;.>o o Al;* wai i iu i, o ke kumu o ka, l ;P.a o ka nuku o ka n»anu Aroa- i i ihi, oia no ka i ka niama 5 < >:.v awa o Kn ka makuakane o a'Malu) . ; I iea pauhia lijit ana o kahi Kauai i. ka hiB:n'»e o ka ora a ka awa, hvM>.maka iho.la o Ku e niuani- ■ > i-.nu i ka tn.iK.'a.lo u ka noea ana noai 0 keia wahi kanaka mnlihini i k» 1 tkou wah:, a ua hoike aku la no iioi kana wahiue iaia, e like uo hol j :.aa na .nea i hoike niua ia ae nei. ■ Ua kamaiiio aku la no hoi laua aei, ■ : o .ua hooko ia e ka manao o ka ! \uji kaikamahip.e Haku, ma ka I->a;) h»i o ke kane i hoao ia ai, , ('iai, o Ku ma muwaho ;ie o Waikiki , ;a kela wa. hoi i hele ai e imi i k. , - no hookauhua -j Kukaohialaka, a 1 , iiui ai hoi nie na alii Kauai, a me , ko iakou aelike ana hoi no ka la:ou mau keiki ke hiinau ae. Ala . Tfile aku la no laua nei a Hoea i i :a waena k )nu rka poa, alaila, [i.iule ibo. Ia laua i« hiaa)oe pu aku :a me ka laua malihini e hiolani oiai la i ka moe me Nioiopua i ka [ ni.na - aioenhane. Mai poina i w.ahi i oi-ipn a'wa no kahi Kauai, ma ka t ho-Mnanao ana mai ike 14 01a o t Hoka-" j (Aoleipau.)

Ilonolulo. A«g, —Da hookolokolo iu taai aei kekahi koa AnQerits:a uona inoa o John TeHis, au& kau ia >in. hoopai maluaa ona he elua tnaiwhiki jaa ka haua oolea ma ka pu noopaahao o na koa ma Leaveawonh. O kona hewai hoopai ia mai ?i> «ia i.o kona kau\ailio ana i na meiu houhaaiuu i ka Hae Amenka.