Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 12, 22 August 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMHINE HANAUNA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMHINE HANAUNA

KA Mv>OLlviA) 1101 0 K A 1 luo K4>MU AUI KIKKIK M \ HAWAU NKI niooMo kaliiko h>n )> Hawii t fi) (Ainua ia H". k* piouaiki'i <> k" K>j Hk>fco poe neluf»eH» nnH.lel.»)

Hko (7)

o ki'ia wa h uh up»u nei e uwe haal >Nfl>'a 4iiH, u» 1(0' ikiiilla'h' ,v ai la /K> hliiikua >!ialaui e ki:u.ailiu < i:n iiiiua o kOla<i;i a.au ii'akua ame u? iUi t, uw.e pu anu u<e lau.a 00. kei;» h>> kn.kWule. io u k'» la.ua pili aloha au«

"Auhea olua e ku īuaua mau mak.ua Hl<<ba. ame na niii pu hui e lohe oiai ani i ka'u > ldv> keia fa, a'ue ka malihiui hwi.a ma.oa. t ibe p« aku nii. 1 k* wa iiu i ! jh» ai ia maua ka i»oonoo.■»»;•• ikai *>ua a lOumuli iju iu'i o k<> maua huniii Ime ia ana, a koeuo hoi ke aluha Kaikuahlne a kaikunae h<-5 il->ku u ■naua t ua ht>->paa iho la maua he hoohik'i paa loa mawaeua u mai a ?ht>, h ke manao nei .no w;>u e kuw mau u-akua āloha, a»jle h>a olua. t manaoanae uhaki i ka. maua Kan»wai hoohiki i houpaa aku h me ka p«a h a iti» »a,o Kane ke akua m k*ko ī hilimii nni aktt j.i t ;t o V,g tnea hoi nana ī huokunaii keia ii'.na maikai, j, liaawi mai !a i ko kak'-u iohii K pona uiaiuua aku okak<>u'\

I ka lohe ana ro o ka Miikuukane oua Keiki u r i poukela nei o KuaihelSni. ua ninan m. i la oia i keia kana hi keiki. "E kuj h;i keiki. ao ka punihel'e hoi u mau» me ko olua makuahiue, e, oi^olu

mai anei oe e h'i'ke *a;ai imu:>-u makou i'keia . hoohiki k;i*v. olua i haua ai?" Eia no ua uīelo hoopaa hoohikj paa nei a maua i ae like ai, a i houpaa ia aku hui i nua o na akuu uj kako» e hiliuai nei. I ua hf; hvwe ia ih/u i ta aina e, a eiu'u hoi ka luv\e ia, alaila, e hete pu nu kuo kaiauuhiiie 'aloha mahepe <> ko'u meheu.

Eitt ka lua o ka.wauu uleh> mawaeua o uaau-i, i na nu kuu mwe ia i ka aina «iuiihiai, a Uiaa aku pahi* ka'u wahiuu iua ia aina uiu!)-| bini, a i»a ioaa !ia»u .aeiki* aiaiia. u t& uha uaoa e Uii ku,u Keiki, utv m» ka uha kapu o kuu kHikuKi.iue oei, a uols uo hui e hii oia i ka keiki a hii uiua uia i ka,u keiai. I i.a uo hoi o kuu kaikunhiue uei iawe i« i ka niua <u<tlihmi, aiaiia, e ukali «ku na hui wau aiuhope y kona mehtu, a iua i.u hui ht; liua. kai loao kane kaiia, a iuu uo i:o. e ioaa kaua pua ma ia iieie aua i ka aioa uialiiiini, alaiU, e 'nm im h<<i k°'u uha i k«ua keiki. Mamuh ii-i u ku ulua at> aua ihu nei i ku'u i,u\e liaekeiu huiu-uiakua o'u i k ».a |«ina. e hele no hoi wau e iike tue ka olua e k«» uu.ua uiau mukw aluha v uhai i ka huuiiiki bu L»<* ia aku hoi i'iiua o ua ! mu,u«ikai okakuu, aa<<leuiutt e iiuuiilu aua ia inaua i iuau tne.v uiiui

h mhiki". ī kft K>be ana o KaahuiL* i.. Ke.i umu * kaau kt iki k«pu uu kuluu iho lu kouii po" iiaio. a ua k«. w iiiui'ka, uo e b«le. a na ke Alu Kuah;i»!u hoi ka uwe, ua Lelel» i pu niHĪ !.-i iio hi»i krt waimakn pau lc v> kan\ wnhiue, a uwe waiuiaka pu rnsti !a no t» i hlh e ae o Ku;uht'iaui- kekahl luunawa ka uwe W.iiiUiik«i aim o ua ai h maiww i « ea iiou a" 1 ui ke pt)o o ke Alii Kiuh-u'lo iluna, a oaua mn! ta me u:i imka at->ha t &aua

?lo iu iei keiai. a paiie UiAĪ ia u.- ki* i leo haaluhi ■ ke aloha keiki. s 'E kuu k*ik: aloha, ua loiie ai . net i mam iue kī?j makuAhine i Ka • luk hnohiki ps>. imua o ke aioo na ukua >o » lie tmn<t kup*u<i ole a<> i hiii iiui ko «unUa aouo ka ho.ilil. iku ~jua i nn«& iit -a u»«ii»iki jiiiponi E a'u iii! 1 u keik' iiuh <, v |hilt iike 'iu ui u t iikf ,u)e ka <lu« jwielr tio»>puM, .i uu uei Ja j makua o ulum, a ia i»i»t .k.o , p.mo ii*k ka uūhi uj.iin>int ' 1» ut;t- -| u.tWii i»i> i huli pu -»k <ii ■«> K j 0.I»aih>, a kao»iii!io ak»a la i ka la\i>.u nmlihini i kei> 't»au iieio an>> uoi '*Aut>ea u»ai ou e kuu H >aha nau mui na kupuna -'oai o i niai'ka po mai. eia <«e ke lawe pt neiina-keiki « -akou, a o ka''. kauoha. nui nu ia oe, e uualanm h< > >,6 ia Uuk t fike no b<>i iwe ku uku> 4 ( uualama pulaoia aua, a uau uu liui e im"i ka lavin u»au k;ii»e a wahini paha, uole a maua ke'ake'a hoi; ana aku .1 kou i ua ..«• k,»kcu. Eia u<; nae ka'u oieiu ia v/t, ue wahi oklo h» >pau i»u . hoi k.< :u..ua ue kuu kaikut>hiae Huju i{ h«i.s UiUa i lliiwaii. i na e l-iaa kau.> j •uau keiiii, aUiiu, o ka'u' u»au , keiki j iiu hui ke kane a waiiine p,iha 4fc ui . kaua uia'i aeiki. a o ke kunJU nuii no o kela oleiu mawaeuu t j ujaDa, no ka makut iu> i k^. kok< | kiikie mai ka pu u.ai." { Ua.lilu keia,.nau - ulelo a Kuaiid- j ilo i wea"Oi.aiaai i ka manao uj \Vaiilaui ke Alii eepai. u ka iiuukupuai o Oahu. la uiauawa pu Uv h<.i o Waoiaui i kamailio pu aku ai īiuua u na Aiii o Kuaiheiaui, i ke»a uiau olelu e pili ana i ae na uuakaaiuana o kuna kuokupum* 4> Aui»ea mai »e e ke Aiii kīekie o Kuaiheiani nei. aoie uu e luaa aua ue kai,e a wahiue pahu a na Hei U.i a kuUa i ku'u u»o«cupUui, uiui, aol» I')4 he kanaka u'i, a Wahine uiaiaa) Lui.ikko u ku'u iiji>kup>ji»i o liohu ,jlii ivei. u ke.auu .> ,ua kauaka uia aina ue wale no, he maKoh uv Waoiau», he makaheiei no VVai>laui, a he ohule im Waolani, a-i i iku.La ,nu Waoianiv a he luakupaa nu Waulaii!, u. oia iho la ke icuuHtfa U' Wahiuu a āei u'u e

n> h.u Ji»ai noi, a iv paha i ua moaupuui ukoa aku e ioua .ai ka wahine a..K:<ue iioi o.ua iei keiki a kaua."

1 G .i aiiii au >t iia kamaiiii iiUka aua LUiawueiaU u Ukuu, ua tiouuiakaukau kokt iiiu. iu uu *> Waulaui uu ka huii hui i kuua aina ( i-iai ua i>uo(uaupopu ihu ia n<> oia e hlu &ku iiUi» u K'uahailu i ka ulain, iiiaiiiūli u ke i. ua keiki aua. 1 ia makaukiiu 4uh u na mea upau, ua kau aku hi iakou «ei iiuut» u u<i wau, a aia uu hui na Alii mt- iia uiakaaiiiaua u kela aiuu kapuu Kuaiiieiuni ke uwt> paiauiua mai la uu kiu liauleie u ita Aiii u ku iakuu aiua, a huh> myi ao Oahu. A hala luai ia u.Wauiaui tue kaua ;uau t;uu, ki>. kie. ua ili i'u iko la :iu ke aioha kupuuii i'uaa o Ivu-iha-iU, x ua lilu aku ia uia i ujea uiuia« a uiai uu hui he aiu ikaika « kuaUaiiu. a luaiuuii u keia iilu auu ona i ka ulain, Uu iuku i»ku iu uia i ua luakaaiuan i uh' iia alii oaaUiu ona, f a oka iuea vvult uu i pakne i kuna tuuu iieua, aia (>.- ka pee i wahuka uiai Kuua uuao iku u kn iuwkupuui, a ho!u i kahi u kuua kaikuahiui i iiuuluii ia, u u,a hiki >!« i ua «Lii ui«i;v ke kouio aku e iuku w.iiu ai« a ua uleiu ia nu koiu «i»mlelu, o keia alii kapu o Kuaiiheluui ke ylit mua lo» 1 iilo i Ipupule, a >nai iaia <uai ka i laha !uiua ui ku Uia'i. pupule i ka «aioa o k« au nei. 0 ku pi>iu.t» & polulei ole ** keia uie.i, ua kaim n » ia e ka mea w Uoouiaopopo ihu. Ca lilo inaena kauaka o keia wahi i iuea ;ui« 'uaiuoii u ka ioku waW u « ktia pup(.'ie t » i ku tt<u ua heia aku ia k« kiuo o ua Alii Kuahailu i u«t iH»ku o k» viioa o Ks p>c hans ĪMoap*u ( a w.uhu ihu kk& hoopuu'»puno anao ka aina o Kuaihelaul iiuko o &tku«a Am ii mhuuu o ivu*h«u>s « ka iU"i u &&UA*

pdkujv,i. .. o k(k iuoa pu tieu, <»iu n<> k«i kaikauiahine a kein a uann hoi k* inu» o Keaoht)oiiijt'ldni, a iiona hoi ka tuakuahine u Kaiui a ku inoa. 0 ke kuhua « keia k»ikuwahint) ma kf»na noho>iui i«« kuln jnirift o Kuuilieluiii, he %tvt kaikaamhiuii ho.»iu, a puni i ka kal* ». a i uh haoa 1« k'a t) >i o H.it k«hi*u, aoh \4«lo iu «iia keiii u3tiu!«ii\ ota k» mea imna »,hov.ku<uu kwkahi io*u kmleh, . i Uwf ia ui«i i Ilawuii nei n»u U lU;>i . . ■ ~.,•■■■ U f i »awe ae L iaika;nHhini. nei * Kat>Hpakaoui i ka ha.e i u.»!i i ai na keiki a Kuahaiio i walii u««oa e s»ob« ai. a «h hiKiioaka koua hoop»«i ana i kona ak> ina hoa lealea po tn« ia> I na e .kauluua mai ka u'i 0 kekahi kaihaināhine o ka aina kauoha ana <»ia i keia kai kaioahiae e lawe ia mai i kona hata 1 i k« wa e kok«-ke mai ai kel» k«i{•eam&hine, alaila, kukulu iho la o Keaohoonuelani i ka pulo'ulu'u kapu, h i im e haule iīalo k* aim*apu «lii ilalo, al«il», Jji !( i' (l Hna «eiakaikHUinhinp » lu<a lealea pu we iu, a i tia haule oie ka aha-kapu ilaln, aiaila, hookuke ia »ku la keia taikaAiahine e hoi n>i i kona wahi i nele mai ai, oiai, wahi V ua kaika-. »»bine iiaaheo noi a Kau&uakanui 'Anle i iko na aumakua o ka po i kuiana o kela KMikamahii.e, » it>le boi be pono ia'u ka fD ea koko «iekie Ke lauiin aku tne ia. M M»uoii o feeia aiau hana a keitf (aikaaiahine, ua lilo oi» i r„ et hoowahawaha iii «ns A!ii rm nakaainana o Kunihelani E waiho .e kaua eka cn«ft heluhelu i keia naknakane we kana kHikauiHhine e .ojio alii ana n»a kn air.a kapo o Kuaih laoi ae , hnohuli i iūn n |r«» kaiia mooleki uo na AJi* >pio me fco laua kahu haoāi hou e 'ioi ala no ka mekupuni hi.oialakupua o Oahu.

I k:< hele ana umi o keia umu ?eiki u'i a k© Ahi Kaahaiiii iuai aijta £uai o tvuaibel»i)i, u» mwe imu la no Uoa i lu> iaua jbwai. luna kapu . mai ka &i|Wi kapu uaai u <o laua taau uuakua. o ko Kuhihikuaokalnni hnailnna aiii, oia ao ke anueiiue pipi r o uiaum* ka ipuka o kona. h&le e uolio a heanu£i'u& 10 hoi ka pa hooj.ii ni i kona huie•>oho, a > ka pu» n "kek»ina.kahaJa" iia ke : kahiku aia oloko o kona . iale, a ,ua..law*: ia .mai.ao kjjia pua .la uui ka iiioa kapu au»i »j Kuai'ielani. I lta hiki an» o .ua enau «lii n«i 0 Ouhu, ua maiaaia ih'» la no o Wao* .laui ia ; Kdh:hikuaokaJani i k«nn *ihi poaoi au» kahi no e kap» i* uei i ke:a manawa 4 o "Ka Uka w«< .# <el« o Waoiani," » koaa kaikuwhiue Puiee ua Jilo aku <» boi j <otm hauai ia ana ia Punahawi h), I <o inua heie nn& mui uo uiai ka aioa o ko bua oimu ooiku , Ueie po mai ia no m« luu& o Kamanuw >* k« kua kahu punaheie, & nmumh i

keia kahu <» na nli? opio i kapa :« ai kela w*hi o Houoluiu, o K.«iaamuwhi a iu ta wak no i keU 'OAnawu. 0 ktiii\ kana.ka K.aumua* i wai, 'he kiuu psp*lo«, ht ka(i:ika ke.kuhi kiuu a h« kiiui amuU kok.ihi jciu.o, ui ko i»kot «ohv uua , ika i. »kupuui o. OuUu. a i *.» t

<i<tK«-*iiake t«H uj«u a!ii api» i «>i « hrir uQtk*'ika'i mn kesahi w.ihi iuiiu v e lilo «ino qihq'.< «ha «» tk%ui *»uwai h lawe aku U i;> Ihua

o<t kahv i inkeiuuke ,

(Aole i pau)

A<4*vv«Ui iki « K.tuk* Iweiu »11« uo na pili i konn lc«. ! tn»iht> ann 1* Mr, n Mr. tH»r<»ki he kne l >a oi > i ka I mnhflehph\ i:i o on Aiiin Ai'.puoi I H'lohe li in», >lca pahi. o ke* ■ knhi no'htM i» o uh **kn« nhana ,% an> aui ■>» m V,- uei « liU ? Ek-ie. | ,