Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 26, 28 November 1918 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA 111 KA MAKUA HOAHANAU ME KAKA KKIKI HAHAUNA

O kcift wabine hoi a ka !>de Popaoponi* i k#kau »ku ai. be w&līine miia no in m Kai»ar«. a he w- hintn»e ke »no kauw» kuapaa» » i ka lawe bou arsa o K.a'gi>r» i kek «hl wabine Eoma okoa i M»kuahn;e do kana tniu keiki. u» b»awi aku )« n Kai§ara i ke kulana ki 'koa i Ma wahine, a ra noho oia me ka hanohano loa k«kabi kihi o k* Hnle tlii o KaĪBHr», o kfcia keknhi '> r«a »;ua <B«a o k* Pono Kri&t»an<> i Kuli iioko oka Hai'» o Kaisara, n i ike 1« uo bui Ui« ka Bpieetore a 1 ko Rom».

Ai oieio ia he ohua no ka Hale <> Kaiftara, a nuaUlo o ka\a w*hloe i waiho ia aku ai y Logi», a e iiio hoi oia i a>ea km ttai i ka pooo o ka I*ede <>pio.

13« h«utwi ia. aku la keia l«ku % <« Lede P< u»oj>oi*U i kiknli *i k* iima f» kn Lumliimn llnmU. « u«na ho> « hw.wi «k'i 1» AvbU kk Wehim* 1 hu<'kuokoti m o ka Hai'? o K»isar«- Ua wehewehe pu ia. «ku la do hoi l ka Lunahan«r't ka aoar.tt<» o ka lawe ia ana o na kauwa lehulehii, maouuli no u ke aoo he kaikamahine k«i& na kekHhi Mui o ka Akau, ahe mea kofcua oo ho\ h i ka noho a,na oka Led* opio mn ka Haiealii o K«igara t a e lilo ole ai hoi i naea hoopilikia aku i aa k;«uwa o Kaiaara.

Ua hoike mai ia ka Luuahaneri i ka maoao e haalele koke lakou i ka Home oke Keoera'a kahlk'o* « e lawe koke aku oia i ka l>de opi i i ka Halealii o Kāmara A oiai, ua sno lohi loa keia hoomakaukau aoa>. a he naea pono e hele koke'aku" lakou me ka hoohakalia hou ole iho; ua pono keia aiauao i ke Kenera!« me ka Lede Pomoponia, tt hooooakaukau koke ia mai ta feek;hi Miau pono lehulehu o ka wahiue opio, a oiai no hoi he mau Mak ia k,eia i aloha i ka laua haoai aloha, nolnila, oa minamina ole ia kekahi o>au pono i ka haawi ia mai ru<t ka liina o na kauwa, a e lawe pu ans me l»kou no ka home hou o ka L*;de opio. Ia ooanawa hope iūo o ka tjalawai aloha ana o keia mau mskua m« ka lat»a kaikamnhlne i at >ha ai, <aa hoopiha ia ae la na euaka o gia me ka waimaka, a ua hoOpiha pu ia no hoi na oaaka o ka Lede Pooooponia me na waimak» o ke aloha, a o kahi Kaikunane Mußa hui o k* home aloha o Lugia, ua hele ae la oa wahi keiki nuku nei a eoua o ka Lunabaneri Hataga, a wilmili aku la i kona puupuu lima, a makeiuake aku la « hakaka me ka Lunahaneri mamuli o kuna kii ana mai i k<>na kaikuahine ana i t»loha ai. Ua lilo keia i mea minoakn n& aa koa e naoa roai ana i ka haaa a keia A r dhi keiki uulu. īa manaw» no hoi i knu hou iho ni ke Kenerala kahiko i kona mau Hma maluua o k'e poo o ka laua hanai, a haawi aku la i kana mi u hoomaikai h<»pe una, a me ka waiho pu aku i kekah'i uiae olelo hwlana hope loa i ka laua bapai i aloha nui ai,

I I kfl ana nku oka MdO« , !r e 'halihaH ani, ia u» haawi ae tft tia Kenera!.i nei i ke kauoha no ka hor>m«kaukß'i i& mai o kuna Ot«nele, oial, ua mai<ao i'ho la oia e imi i ke alahele e h;»iljoi hou ia mai »f k« laiit hanai aleha w,e !»uh, Mamo* nae oka enakaukau *ru <> ka hele aku o ua Kenrrala uei, ua kamaiiiu uaai ia uīa i kn-ii wnhioe aloha i keia mau ol^U».

"B booioh« mai t> kuu Pomo^oni» al>>h?t. E beJ« an» wau e ik(Kai9»ra. oīai nae ke hooma <p po tnua e nei no wau no ka ho!up"uo ole oia huaka'i a'u, a uiai u Sentott kekahi o ko'u mau hoaloha kahiko» a he oiea hoi t punahele 1$ KaiEHra j oaamua asu nei, aka, i kein maij;-vF» oae aa ane pau kooa ano hilinai i& mai, a mawaho »e ona, e bele pu ana wau e ike ia Soc«i>onia t Tigeha, Peteronia ame "Vatiiila, a mea hoi o haawi mai lakou i ka lakeu oiau kukua ana ia'u. O ka'u do uae e muuāu nei, at»lt lou o Nero i b ,u--mv>pop<i ika poe L'Jg"itna, & aole oo hoi oia i lohe iki n » ka hoopaa ana maī o keia poe ia Lujjia īua ko iakou aOiio me Kouoa. a o kein kii la ana mar nei o Lug : a. na kekahi moa okoa no ia i kauuailio aku i ka Emepera no keia mea, a ke m.ihao nei no wau be hiki no ia kaua ke koha iho 1 ka mea naiiia i bana."k>ia

hana." Ika !obe ana ka Lede Pouaoootta i keia mau olelo a kana knoe alohw, un huīi mai ta oi? a nan» ue na miika ha'oha'o. a no kekahi tuarawa kona naua aoa, alaila, kaa.ullio enai ia oia i keia tu«u oleli i leanakane.

**E kuu Alusa aloha. k'e fino h >omanpopo i'o toai la wāu, a he I ke pafc» kou manao koho me ko r u, n 1

o!<b ua kahihewa wale p&ba wu" 'ia ee koho ana aku. lEia ka'u e k :.o nei, a<»fp anei na Poter<mia ka Anakala o Vmicia i kamailio bku ia Ka'ii«ra no ka kana hanai aloha?*'

kuu wahine ai' ha, ua koho pololei m«i la do oe. oiai, aole no hoi i hoea mai keiia poino i ko kgua hale, a hifei w»le no I *e kipa aua mai o ka me k.n s opio a kaoa' i hatia maikai ai, a mah<<pe koke no o kela kipa aoa naai o k *ia ponahele hou a Kaisara, a ia hoi hoea koke mai !a no kein laili is o ka kana rn*a i aloha ai ma i-o kaua aka. He aaea keia e hoolaio awi ana i kau i koho uiai la "

Noho hamau iho la !eua no kekahi mau minuie loihi, a i ka wa hope loa ua kam&i'io aku la ua Kenerala kahiko nei uie ka leo ukiukl

maoli i kana wahine

"% knu'Pooaopii'nla aluha, ke ike u«i kau». I ka hewa o ka kaua aoa ma ka hookipa aloha ana ui;a i kela kanaka opio poiuo, a maaiuli

riō hoi o ka nele o kek upio i ka Lunaikehala houmaikai mai. ua pt»nai mai la oia i ka kaua hana maikai me ka hana lokoino maoli, no. He la poino maoii no no ko kaua home uei ka la a kaua i wehe ai i ka ipuka no ka Uookipa ana mai i ka mea poiuo, a mamuli hoi oia hana aloha a kaua, ua kipa mai la kela pūnahele a Kaisara ia nei, a maiiope hoi o kona kipa ana uui la, ua nkali ia mai la kela poiuo ma ko kaua home mi. E knu mai na hu* ]no ana maluna o keia mau aua i imi i ka poino no ka wahine maeum, Ke hoomaopopo loa uei wau i la poino o Lngia i keia manawaAyle uo ka makemake u Kaiftira keia kii ia ana mai la o Lugi», aka, no ka makemake o kelā mau kanaka Lunaikehala ole, a e hoohana ia aku ana ka eaua lianai aloha ma ke anoi mea houko i ka oaakemake lapuwaie o keia tuau Kaukau Alii Huma. He poino uui ioa kaia o

Lugia.' ,

Ua kaiuailio m keia wau ololu n ke Keuerala kahiko me ka leo puua, a eaamuli hol u kn piha u&lukl uiaoli» a ua lilo r i mea hu'ikouao m mai i k* oiaka'u iloku o ka Lede Pouiopuni» i'u kt ola o ka kau<j, olai, ua meoao iho U oia 9 hele aku

nua'K'i ua kaiie nei uiu. a kuUiaili" aku pnhn i Kekahi iuau ult!o, e tioaU ia mai ai ka huhu o KaisarH v a hoopoiuu sa mai hoi ke ela o ke Kenerala kahiko tue ka noonoo ole ia mai o kaua i haua ai uo ka ha. nohano o Uu'na. Mamuli o keia ujh;i auu pihoihoi i mui ]l->kb » ka Leile Pomopoui.i, uh Katnai!i>> aku la i'ia 'ue ka lyo uwalo i kana kane i keia mau olelo aioha.

I M E KUU KANE ALOIIA. t o!u- -: I< a 0« e «uulawa iho i kou euau <n«n<o huhn, a mai hau>» naaupo :aku hni oe, a hoopuka aku p>ih i i : kekahi mau .'IeI-> auo i ! kekahi uoea pili i ka Euaepeia, ai ele i ke .ahi poe paha ana i hilioai ai, ebo »manao hui oe i. m&ua me kou hOoiima uei. Aole loa paha oe e kuu Alupa aloha i ouakeoiake e n&lohia uku kou Ouaua ajai kou aiua aku. & honmaaao e kuu *aue aio >a. a ia kakou iLko o ua hma o ke Akua rr ana. a ua ike uo Oi* ī na mea e pouu ai ku poe i liiliiiai a'iu iaia, Ua hiliuai oiaio ka kaua haoui Btoba i keib Haku hou, a e kiai ana no Kona malu iaia, e houmanao pu mai kuua I ko kaua ohana aua ē' suu Aluea aloha,"

I ka lohe aaa o ke Keneraia kahiko i kt-i« īuau ulelu a kaua wahine, ua a»u akakuu iki uiai la k ';ia mad maiiau uiuabe**&, a kaoiaiiiu mai ia oi* me ka lea ano kuuo.

M Ua mahrtto h haohanuhaoo ākU no hoi wau i na Kki;a o Roma, aka, i keia mannwa nae ke hoomaopopio ioa oei waU i ko lakou waiwai ole. a o« like ob ko lakou pooōpu me ka Emepera e hoomana nei la lakou."

I ka lohe aua o ka Lede Pomuponia i keia mnu olelo a kane kaae, ua mihoaka Ifio fa r»ia t\a \u mau olelo, a ita n<>ohoo koke Iho !a no oih i keia mea iloko iho onu.

**Ke hana maf nei ke Akun i kana hiini Hoko o ka uauu o kana kane, a e ae ai p;tha i kona mau »uf»KO, a ike oia i ka oiaio kaniau o ka Haku o ka Hoomana hou."

Holohoīo aē !a oa Kenerala kahiko nei no manawa. a i ka hope loa m huli tnai la oh a ka-

aaaUio mai !a i keia ti.ao ole! > i kana w& hl ne aloha

**E kuu PonopOnia al ha, ke hoo. maopop<"j 1-»a nei wau. aole i 'Uwē ia aku la o Lugla no KaiBiira, oiai, aole paha i a a o Ptteronia kana keiki hanauua e haua i kuhi hana e hoonaukiuki ake ai ia Pop>pea, ka wahine punahele hou a i ē lilo ai laUa i mea kne ia njai e ka wahine a KaiBara i hilinai nui ai. Ke koho nei wau ua kii ia mai o L«gia e keia uiau kanuka lunaikehaia ole, no ko laoa makeoiake ih<i no, a i īūa iole na ka Aiiakala, alaila, na ka mea ni> b kaua i hookipa māikai loa ai. E ike iui;i nae wau ia mea i aeia la, h hoi iaji! wau, «iaila, hoike aku wau ia oa i ka pololei a poiolei ole paha o ka 1 u mea e kuho nei.

Me keia mau oleio ua hele aku la ua Kenera!a kahiko uei a kau iluna 0 kona manele, arne ke kauoha aku 1 ka poe Kāuwa kuapaa e lawe akii iaia no ka Haleahi o Kaiaara. la oe hoi eka mea heluhelu Moolelo 6 keia Mooielo kaulana o Roma kahiko, e oluolu no hoi e hoomanao mai i wahi puhipulu bo-a-a no kt» kapuahi oka "HokAi o Hawaii," a i pumehana ai hoi fcahi kapuahi nō keia eoau mahiua aouami o ka Hooilo. (Aole i pau>

Ua haawi uiai kekahi utau makamakn heiuhelu o ka i ku Inkou mahain nui n-< kela hai<*lelu a *Ct*lonelG Rusaveta. Ela no n.aloko o keia aupepa e puka aku uei ktkahi ha{M o keia hnioleio pooaeia a keia P*-resideoa inua o Ainerika. a, oka Moho PerHsideua b<»u aku no ma ka a<ißo Repubalika nm k« ? <v kau koho Pere«idena a♦».

W koai la no kekahi tnau nupepa H<>ko <na ka Makeke K««i i*a o ! Waiakea, aua Mr Juh« T- B;<rauuu e kuai oiai 1 ka poe uiakeuv,ake, kuai Hoku. ,