Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 48, 1 May 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

VIII KE KII IA ANA MAI Ō KA LEDE LUGIA.

I ka lahe a»a o Lngin i keia niau olelo a ka Lede Aceta, o kona inanawa no ia i ala neai ai uiai kana wahi e inoe an'a, a liuliu ae la iaia iho no Ra hele ana i ka rumi au ai ukali pu ia hoi ia huakai ho >- maemae ona iaia iho e ka lede Aeeta. Ua komo aku fa la'ua iloko o kekahi wahi auau i hoooani nu' ia, ai hoopuni ia hoi me na wai plpii, ai hoopuni ia mai 'hoi' owaho nae na laau like o!e, a «h manawa u Lugia i hoouiaopopo loa ai i ka n;»ni maoli (io o na kihapai o ka H:t'e alii, ai m&lama «naiau ia hoi laknu en# kanaka malama kihapai o>i kaokau loa. Uh hoopiuii pn ia no hoi keia mau kihapai <»' ka pa alii'| me ua laau ll«e ai 'awe ia m«i kekahi o lakou mai na wahf m?imau ioa mai o ka aina, ai hooulu pu ia no hoi rna keia mau kihapai like ola na pua like ole mai kela .w?ihi keia waiii mai o ka honu« 1 ike ia ia mau la. Ua lilo keia nani a L"gLi e ike maka nei i mea hoohauoli i kona m inao, a ano poina iki ae ia ōia i ka hoao ikaika e halawai mai ana ma kē alahele o kona ola op'o Mahope iho o ka hoauau aua o ka Lede Aceta ia Logia, u* hamo ibo la na kauwa wahiae i kona kiiio eiani na aila hoooam kmo knmukuui oui, ai malama ia hoi ia mau aila puia i ke ala me ke onaona no ka hoonani ana i ke kino nani o niv wahine o ke f loJ»Hi.

Ua lawe hoomakaikai aku la o Aceta i ka Lede opio Lugia roa kekahi mau wahi kokoke mai i kuna wahi e noho ana, ae ike hoi i na wahi nani o'ke kihapai ame na mala pua nani oka E<neper«. He nani u> no keia mau mea i ka noBsa okawahine opio ( aks, Ua hoopiha ia no n:<e kona inanao e ra mea pili i kona pilikia o ke ahiahi e hoea mai ana. I ka hope o ko laua makaikai 'ana, ua noho hoonaaha iho la iaua uaa kekahi noho o,alalo o ka malūmalu o kekahi waina hihi a hoonoaka iho la laua e kawailio i kekahi mau mea plli ia laua iho, ai na mea hoi e hoea mai aua i kela ahiahi. Ua loaa no i ka LeUe Aceta ke ano kanalua no ka holop >no oko Lugia hoopakeie ia, a ua ulu tnai la no ho> na manno uiinainina iloko o Aceta- no ka wahine opio, oiai, he hana paakiui loa ma Roma ka houo ana o kek&M mea e pakele aku tnui ka mana oka Emepera, a mai ka mea paha an» i hoomana aku ai e hOv»ko \ kona makeaiake. LU noonoo iho la o Acet# ( mea e hoa,> oia e waele i «<> alahe'e m&waemi o keia ui o ka akiiu «me ka Roma opio Vinici», a miimoli uia manno ibko o ka L*de Aci't:» ua ninau hoomaoe nku la oia ia Li gta no ka loihi o ka

m«ns«WR or.a i k«mmins m I ka Ruw» opio !vBURfU* AUi Viuicl», h m«f* paha o lilo no hoi k* ho? aua

ako i koiia hale i alahele e hiki ai iiiia « uwalo atcu i £e ann hanohano o Vin'*cia e h<nhoi heu iaia me konn imau Kahuhan»i r oia hoi ke KeQ6rala Aluea ame Ra Lede Pomoponia, Ua luliluli a»i la ke poo o Lugia a paoe mai la oia me ka leo ano kaumaha. "I ka home o kuu mau Kahuha.iai, he kanaka ooio ano keo iimana oia.aaole hoi i hana inai i kekahi. hana auo ho:jhaahaa ia r u .a lua hele aku no hoi ko'u mau mai halo iaia; aka, n-i kana oaau hana onehinei iho la i pepehi loa mai i ko'u luau uaanao ano hilioai iaia, ae aho no ko'u holo ana aku i ka aiua o kuu m.tu Kupuna, a ma na uhilaau ahiu o ko makou »ūia, o ka nolio ana iloko o kona i piha i na hana ana haahaa. a ua hoopiha ia wau i ka m»nlo uiitkau iaia, a hiki ole e hilinai aku i kona ano hanoharlo. r,

"B kuu Logia aloha, aole anei hoi e hiki ia'u e koho pololei aku i ka manao e eaoe oaalie nei iloko o

ko'u poli, oiai ua kanaka opio nei e noho t»na roa ko oukou ho'ue» aole anei hoi i hele iki aku no koū manao auo hilinai iaia?''

[ "Ae, ua ano hele aku no ko'u manao auohiliuai iaia, aua manao kuhihewa no hoi wau he kanaka opio oia q ke kulana hiki ke hilinai ia; aka, ma kana mau haoa i komo pu ai me kona Anakala, ae hoao ana hoi e kaili malu ia'u mai ke 4 alo mai o ko'u mau Kahuhanai a'u i aioha uui ai, ua ike iho la wau he kanaka opio oia i pipiii aku no na anp haaheo o ke fc«naka o Roma maluna ona, ao kela mau hiohiona a'u i ike uiaka ai iaia ma kela papaaina a KaiHara, ua lawa loa ia do ka uhuki ana i ko'u mau «uanao hiiiuai hou asu iaia."

"K -kuu Lugia a(oha, e hoomanao hoi o>i aole oe he kanwa kuapaa e like m« a'u nei, a he wahine opio oe i hoopaa wale ia mai no i ka Kmepera e kou mau makua ame kou Lahui, a aole hoi ma ke aro kauwa kuapaa kou lawe ia ana mai i Roma nei, nolaila, aole anei hoi i ulu ae kekahi manao iloko ou, qpea paha e lawe aku ana oo hoi ke kanaka opio Kaukau Alii Homa ia ue iloko o kona Haieaiii, a hooiilo ia oe i HaKuwahine no ī'a Halealii, a mare aku hoi ia 09 me ka hanohano. £ hoomauao oee kuu Lugia, he kulana koikoi loa kou. a he kai kamahine hoi na kekahi alii o ka Akau, a ua hiki «a oe e malama pu i kona hanohano me kou."

No keia mau olelo a ka Lcde Acc?ta ua pane mai !a o Lug?ā tr.e ka leo ano kaumaha. '*Ua oi aku no kuu hoi ana i kahi o ko'u lahui kanaka maaiua o ko'u noho hannhano ana il >ko o ka hale o ke kanaka ike ole : a oaea he hanahano,"

"E kun Li'gin, e ae ane'i oe ia T u e hele polulei i ka bale o Vinicia a hohla ako iaia, ina oia ke hiamoe nei i keia naanawa, ae kamailio aku iaia me ka hunahuna o!e ihu i koia mau olelo. 0 keia wahine opio a'u e uianao nei e hana hoohaahaa, he kaikamahine Alii oia na kekahi Moi oka Akau, ai aloha nui hoi e ke Kenerala Alusa, ai haaai i» hoi e ka Lede Pomopoai» me he Kaikamahine pouoi ala. I na he manao kekahi oii no keia Lede opio e hoihoi aku oe ma ke auo hoohauoliano la iloko o ka L uaie o kona |mau Kahuhanai, ? ina hei he aloha kouiaia, alaila, mai ka loeue umt o kouh mau Kuhuhauai oe e lawe ! mai ai iaia me ka hanohauo, a jhooin > aku h>i iaia i wahine u>are 'nau. E ae anel oe « Lugia ia'u e : haua pela?"

U* kauuiiiio mai U ka L<?tle ooiu uw ka )«o auv> «īuwaliwaU )o;i 4 & au«aue uo e hiki ole aku t lolie uiHopoiK» īh, ei k* kulm ana a&u o ka Ltda Aeeln uh iohe aku ia uo uae ola ! k€ia mau olelo.

*' He oi aku ao kuu huU)tusīu aua i iuu lfomt ahiu uiāka &kt ! U # aiu« ō k» lik »aa ! ua ka

iii-na \ hana hoohnahna O"; ~ ia r u. M 1» manawapu iio tioī i haloi-. loi mai ai na wuimaka ma. na mak« e kn L?dī" opin, a mach.ua nae o |ra hiki ana ika Lt<le Acetp,'e kauniMio.hou aku, ua hoopuiwa la ,ae t;. laua e kekahi mnu kapuai e lipli; naai aiitf, ai ko nana ana ako ua ike koke aku )a oia i ka wahin*.;. a ka Emepera e hete pulolei mai ana i knhi a laua e noho ana, a oi-» hoi o Popaea Sahinn. K ukali i» sna oia e kekahi mau kauwa kn«paa elU'), ae paa ana h >i i na k;*hili 1 hana ia nr.ai loko mai o ka hulu ka oaauu Pik-ike. Maanua hoi o ke ■aloo-.ua Led-e'iiei a ka Etneperf, e hii ia ana e kekahi wahine kahu keiki Paele ke keiki a kaEroeDere. Aole i pau