Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 2, 12 June 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MQKUNA X KA IMIHiiLK ANA IKA IPO I NALOWALE. I hakaiia ri<» a hoe« k» Leele Ac i kona wahi, iw hopu koke akn !.t no o Vinicia i kona H na, a u;i kamailio koke aku la nu me ka )f > pihoihoi iikeiamau ')lelo. ''E Aceta e t aola anei oe i ike i Eia anei oia me i keia uaanawa, e oUiolu mai hoi o« e v hoike koke ia'u i keia mea a'u e niiiau n«i in oe. Auhea o Lugia? V I ka in).ie ana 6ka Le3e Aeelp i keia mau niuau a ke kanaka Opio Knme, ua nana mai la oia iuia m* na maka haohao -aiaila, pane mai 'la no h'U me ka Jeo Hialie. ''0 kn'u n<> hoi ia i mnkemake;ftkn i?t e ninaū •'«

oe no ka Le«Je Opio. Anhoa jia i keia mar.awa? 0 ko'u ike h• >i>f- ;• na iaiK i ka manawn •» kau mau kauwa i lawe nku ai iaia, a k-?'roaii«<i mai! nei no whii e ia oia makon hale i keia manawa, a kp haōhap J< >a uei wau i kau e ninau mai nei'". Ua kamailio iho o V 7 ihicia iiiin

iho inHmun o ka hoea ana nsr»i :j ka Lede Actfta, e kamailio *ku oi>i i ka Lede Aceta me ka leo pihoihoi (>le, aka, i kona lohe ana i keia uiaii olelo a ka T>ede Ac*ta. ua hnikea a<> ]a k<>na helehelena, hUh ano pii a< la ke ano ula ' konn mau ' pap&lina, a ua halii ih*> la ke an.> hnhu wela «naluua Kona he^heieuH, h uh pane Hk\i la oia ine ka ieo inaina, "Ua uBlowale aku oi;<, a ua kaill ia aku nmi ka'u u>au kauwa aku oiai lakou ina ke alahelf e ho< a ! ai i ko'u haie." H maiinwa pn no ua nau ae Jn kon* n>an nih-\ 'a \5; manio ka Lede Aoeta i kinohi < 1.-ma ana la ke kanakaopiM ka u.-a'i huki, » no kekahi nuHnawu uh »':>o; mai la ka, Lede Aceta me n* tn■<k; minauiiua i ke k;<naka «.pi .. "E Acet«, ua lilo ke ola aoa ia'u i mea nui, h uh tn*ao tu ;t • hoi wau he hoaioha oiaio i:e no L' gta, n lunmuli ,» k>* pono o ka Lfr'd«.' Opi > Lugi«, ke nioau aku 'mi wau »a oe a e oluolu no hoi oe e pane mai tue

kh oiaio i keia niu.iu «'u, N* K .i* Btiei i k;u!ī ak.i i A.i mai kuu man'KauwM aku?" "Aole loa i hinleie o Kuis:ra ' ka H »l> Alii i ka 11 inehiu%ī a !ioeu waU* oo i keia mamiwa i'u ē kaoaHllio aku i». « e," w tii h Aceta i ka.miilio ,iku ai i ke kanaka opi<) me ka leo ar o haohao. "M« ka iuoa o kuu makuahiue, a ma ka in« a hoi o ua Aumakui apHU e hilioai ia uei t Rouih holooko», aole auei hoi o LugiH iloko o kn Pa f»l«i nei?" *'!Ma ba inoa mo hoi kuu u-u--kuahine n.Uin aiai wau, hoike aku oei no hoi w«u i» oe <• MneUen V»niei» t k* ht>ike aku i>ei wau tne ka oinio loa, Hole oi;i s!oko mi o ka I» aliī, a aot«; nu i «ua >p p iki k Ka»»t«ra kekahi Oit> pi' 1 w»* hiu* 1 >»too iueoiuei ka ma'i t •* o ke K:n >»bv wAhiov, a * -<t *.♦*!< mam»«-ii'iuai a inki wale i 'kuu ana aku la 1 k« ke«:na o k»»

KHinaalii, eoie loa i haalelp iki K»isarrt i kahi n< e o ke Kawnalii rutwawAi- ()-ifrr4a--f<a -h£h 'ibio" 1. e hoikv ii« i in . e e Macugß Vinicia. « pehe» ia i ulu mai wi ki-na inanao uluahewa iioko on n • ka mea x>ili i k« iihlhwhl' l hu' u;t an;> <i ka I^'Ae <»piu." ■ I kfia !i>ne aiwi <> \ r in;ci« i K'eia liiHU i-.-. ■& ka Led« Aeet v, u« !)»•.• u n-u-i ue l.i oi« ke ano uiah# iki u ka■ , ivn, i!:i lioon»ftnpop(T no oiw i na-i'ua ka liiv.a <> ka: Emep<!ra k i u»!'!\v. !« <tu» •.■. J,ugia, alhila, be Hiaheie rM«kiki lo» ka loaa hou ma' o ka Ltd' i'ii-i. "Alaila, na kela Kwuerala kahiko Alush i !«w« tna!u a4n iaia, ne hu aku aoa wau i k a hoopni maluna oii». eiai, na wale oia i kauoha a ka Emepwa." i " \)ia hoi oe e awiwi wale i ka ahewa wale ana i kft Kenerala kahiko, oiai/ ia nei ke Kenerala A!usa inohinei, a e Luakemake ana e ike ia'u fit> ka mea pili ia Lugia, aole liae hoi wau i ioaa iaia, a ta olelo m«i oia i kfitcai>i o ka'u mau kauwa, e hoea hon. mai ana oia i kekahi manawa o keia la no ka niimu aua uo ka mea au e imi nei, a ina a ia o Logia une ia, alaila, e mainio anei ie e heie mai oia e ninau no ka Lede opio." "Ua akamai.no Oia ma ia Imnā ina pela, ua makemakeoia e hookāu jie ia afeu malnna ona ka hoehuoi ia» alaiia, hele inai la oia e ike ia >e t ae pulapu hoi i ka lehulehu e mnnao ana e kuhi aUu īaia, ua Imna oia i k* Lede opio. I na oia i somo ole i keia kaili aoa ia Lugia mai ka'u jjihu kauwa aku, aole oia 5 heie nmi e ninau .no ka onea pili i s». L?de opi >." ,

"Ke hoio paukik: waie nei kau mau olelo ;ne k>i owili wale tisai i k» p>e i aloha ou'io i keia wahine opi •, aiia oe u hana pela oiai, na waiho. iho' iio ua Kenera)a kahiko Dei i kekahi paiapala i kMieau in e ia, n he mea pono e kii se. wau . a hel.iheln pu īho i na olelo i kakau ia iiniiuiia o keia pelapaia, Ma ia pal-.paia i kakau ia e ia, uh mauao no uiii e ia no ka wahine opio ia ne), uiai uh hoike ia aku up iaia na kou Auakala Peteroi«aa'..no '» hana

keia hana ma ke kjaiii tt t>a mai ika Lbde opio i»ai kona hoine mai, n I..WP iu inai bc i ks hcrue u ka Kuiepeia nei. Eia ua !«ku nei i ka" kan poani ia n<> e ke Keuemiu k.ahiko Ua lawe io ia tiia i la 110 kela psapala iuiua o ke kaoaka opio, a uh ltfiulitiiu ilw ia uia i na olelo o kela i?aiapala a ke Keriērßla ka-

nik« , u uo keknhi {ii,ina«a ua nuho haiuau iho hi"ia me ka ekeinu ole i kekahi-oielo, »>i;<i, ua hoomaopopo ioa iho ia oia, aule io iui ke Keiierala Ah:8?; iJoko o keia hounalowale honua ana ?a Lugia, "Ua hiki iu> ia oē t ike iho e kuu M:o>U lon ke Konerala ka. hiK<> i k iuio iloko o ka hj<malow:tle au;\ in Lugia, nRa, niauiali no ia o makeniake punoi o k i wahioe opio.

an!p U>« di« i maKemūke e til«» i !i es pnani wale ia m« ke imo he "wnhiim ujiHiUHhi M uhu ice b< u hoohanohauo oI« iaia m : «e kūlami elike nie kau i uiakemakn hi ē fiann in akv i koo makuahine hanohano '* "AUil«, ua honmaopopi) u>m no' oe i kn manao luahuka o kela *rahine op:o, a oi> noi ka meii i uiaa i ka noho ana rt»'i i* ft»»o -ooiala'lo o Kpis?»rrt, oa iii «nno iho la oe he' ooea kuponi» e hooksu ole i« *aftu ano maluoa o keiu wa'hine oplo. 0 oe ke Khuwh khapaa a KāiearB, a u« k< hu o!e m»"H <vOU kamailio ana mai i.i t»ati oteto ia'u»*' "'K. hoomatu>o nae ot* e kuu lia lawe ii mni w-ui ma ke :\jh ka uwa kuapaa, aka, o kelii kaikanih. h'me a kek«hl v> ka :*kaw, aole oi;» n»a ke ano kaowa knap;*a i la>T6 i« uisti, ata, »ia h *op&s i* *nai oU n> ka hrui ii*o' o ?unt*, «i | koon> oie m-M \i iak.m* o h >ohau* r,aele \ na aio* t\oma. 1 ,\. H- • i « t«e Kat wk kuap«a naa e k Vin*d» '* '

Aole i kei'i man olelo hoakaka a ka Leele Aeeia i n'ien e HoomaaUH uiul h( i kn eimHiu- w£h< u ke opio Rocna, ua kase!e iho !a no oia f kona manao n ka ana m>u okn Eaep_pra N T f-r<> ia Lngia. iaia, n'lf»i!a, tm lilo keln wahine' opio i kauwa nann . " E hoao ■■«na no wno e iuu. iaia n;a na Wilii'. apau o Rou;8, -m !>oea lo» aku paha i liekahl man wu'n mawaho nku 0 Romfl, h im fi aoa <» Lugia iaia, alaila, e h nlihi mh no an ia Lugia i **wHhim -.nohokapiie na", oiai, u«:!oaHno ia'o kela u)ana enai ka Emepera mai. 7 na e loaa ana o Logia la'ai, al»i!a, e kanoha ana wau *aia e hil l . uwepa ia oia i kela tnf kpin Is, iua f pau ko'u hoih >i ia'n aks!>., eht ouna «ko wau i«fa i kekahi wahi e kun aina ma Af?rika. E imi aku Htva no wau iaia a hiki i kona loaa ana ia'u, *Ir<il», e ana wau \ kona iwi kusmoo ma na ano apa'u, a hiki i kuu wa ° iiehi .«? iaia malaio <> kuU mau kapnai' + . Ua h«olohe wale aku la no ka Led* i keia mno ano «hiu a 'tce kanakn opio, a u<t h"0maopopo Iho la no oia io rnau olelo manouli no ia o ke ano ulu<:hewa o kona aiaa manao. M.air;"li. »:o ia o ka hoohoka ia «na uiau manao, a aia no he manawa e hoea raai ana, e h'oi n»ai ai koin». mau noanao uuaikn}, a ike iho no oia he mau oh'lo ano waiwai ole no ia.ana. He kanaka opio U i hoopunahele ia ao ka hooilina hoi o kekahi waiw«i nui, a mamnli uo paln o ka h' v oKO mau ia O kona rrau manao, ai ka hoohi.ka ia ana ma keia mea, ua liīo iho la ia i mea ulaia no koua mau noonoo maikai. Ua kali aku la oae fca kanaka opio o k* pane mai o Lede Aceta, ae lonn ai kekahi mau mea ana e noke hou ai i ke kaaiaiiio No ke kamaiiio ole mai o ka LeUe Ae,f:tt, na noke hou' aku 1* uia i k«

kaoiaiiio i kekahi <nau oleUi, ae hoike aoa eia ]•> aiAii knmaili j ana, no kona Hele iiuua o ka Emepera, & aeii aku ift:a e hoo«f«a la n« pie hnli g puni ke KuliHmknuhfti«' «> R(»iun, oiaii 'na hoohoka ia lta manno- o ka EfHepera luaoauli o keia holwimlu sna o Lugia. I nw oia e hoike aku i» rtiatmo i ka Kiieperrt, e kakoo pu ia a-na ia iD»fmo huli ia Lugu« e kona Anakala Petefoi:)us?i, oiai, he punahele loa k<>na Anakala ) ka Konep<*ra ;Nt i-ik M*fnu(i oin m»iu olelu a Ī£t, kunaka > pio Koiua, un kaihailio n>ai la o me ka leo nwalo i'ua'ka'naka nei. ''Eakahek !<>(? i kau uiea e j haha oei, 1 na he mauae» kou a» ka loaa ola mai u Lugi;a iu <e, nlKila,! t»ai heie oe i ka Emcper i e ka;n*iiio ai i kei a iuau olelu au. oiai, \ ka "wa e maopopo *i ia Lngia v īa ka niana n Homa ke imi heh nei iaia, alaiia, e hana aim oia i kekahi haim e iavve Ma i*;mai }>i oia imua 0 ka Bmepera, a aoW p*h* ia > kan--1 makeinake ai e h<ina ia maluna 0 ka Ledf opio?" ! I ka li'he ana o Vinicia 1 l.ei? aiau oielo «i ka Led<; Aeil*, ua ai.s> iiu.n'.H, ;.r 'a na t n t>in«v) aku 1« 1 keia uiaan i Leili' Aoeia. . ke " uianao o kau aiaU oieio i olelo'Uiai U. K wluoiu i.v<vc,i (ie e hai ma? īa'u i ke kaot)-< oi& mau olelo?" ! Hoonaa «uai ia o Mra. \Vaia\t o'Hoaunpo i ke ola p k*na H >ku no keia matc&tiifeit> ne« nkunei, a n<; kwa heiUilehu o ku uiak<-u maHalo mu, Aole \ pau !

Ke h<>"o>*k&ukaU ia n.vt t\ei j» H»h>luli'. ro tik h.um heih<"? Hi:> o *a la *-ha o luUi *• htn»a uu i anaj. Ūiābott:», luno, .1», IU w tihc ia o Peres=Hi na Cnetr< o k» Aups;n;t RepuU»l ; ka<> l'"tugaU* i k mi* KuUua. \nh> ui:v ; hwike sif \ knwo «» ke!K waiho ! Pekina, l) e, *», Kia na Pake kj? OUh*ni tH i ua 'Kepani, ae papi» &u» i ko fußt'U n>.'.u hoa Paka, e hēh v l- U'ii ' Ih'ki l, i HaleklUi Kej>atn V.-* olu u;.u k*«ia o k a haawi if '«.» aku U o krkai s > Apaua *i' l « o !•» lapana e H Aha l'wao kmv. > 4 'Kur>>pa, ■