Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 2, 12 June 1919 — Ka Haiolelo a Peresidena Wilsona no ka Pono Koho Balota o na Wahine [ARTICLE]

Ka Haiolelo a Peresidena Wilsona no ka Pono Koho Balota o na Wahine

■ ■ Aule hiki i keia kaua huliamah! o ke po nei ke knua ia me ka lanaWiln e tia iiupuni e f<e a i ole d Amenka pnha, i na aoie i komo klno aku na wnhiaa e i ko iakou m a kokna ana tna na nnn apau, aole waie iio a»a «& hana ikaika a kakou i maa : ka ikeaku ia lak.iU e hana :hih, aK», ma na hmia pu i «naa Kane ma na kae. are:e na wahi iihin'hi li>» oke līahuu kaua ponoi iho Aole wa!e Kakoue hooneleia i na hiliuni piha ln ana, iua a >le k;ikou a haawi i...ka mana koho bU> ti pi.h.a <h l.iko ī oiai hp maf»nnp> loa e baa ana ia' man pom»ik.ti i na. wahlne

o na nupuni nui a kiekie, A >le hiki i;t kaknu ke hookaawale ae i ko Va' ■«'i'U noouLK/ aiue sa kakf u h «na ana mai na noouo > mai o na *upunu e hu o ke ho nei. lua ao!« he hīki iu kakon ke h ina i k» i« h >cia a hana kue (»»h • kakou ia h k'.'U, he ti>e u.ea pono ia kakou e hh.f»!ele i ko kakou kulai.n e manao n-ei e ii? > i alakāi no na aupuni eunui o ke ao nei, h e Whiho aku ia kuian'a i na aupooi noonoo akea. .<

He kulana huhie loa a he piha naauao a he pili aloha loa i ke aupuni iia wahine Amenia, e hiki ole.ai fee kapaia lak ui he poe" nanamka i ke aupuni,'ina no paha'nukou e haawi aku a i ole e hoonele ia lakou i keia mana l-upono ]oa e loaa ia lakor.; ukn, ke hAlialia e wale aku nei no au i ke kapalili piha haii >li o ko lakou puuwai ina oukon e haawi aku ana ia lakou. Ke kokua ikaika nei au e loaa ia lakou ia inani e llke me ko'u ake.nuie loaa ka maaa koho b.ili>ta ina ko*, na p e hakoko aiia nia; ise kahus. kaua wiiliweh i h>aa ai la ka'iou ka no.hona. kuokoa auae ke iuokoa pu o na lahei o ko ; e nei. Ona haua a na wahiue ua pīli pu aku no ia i ka puuwai o ke kaua, a ke h \omanp >po lea nei au e oi ae ana ks pauu ana i) psiutv:ii, ina uuko'i e ho : )lro i keia rre» a e hooike aku iua wahioe he hhina; piii.4 oukou ia UkoL a ke kaulele piha nei oukou oiaf; i-ihO'i k» hul.-pono <» ka Knkou hann nui. Ua ninau s,ku nei paha iiui au he iiieM Miio nui i<>a ke ht/io keia I.ooluli kuuiu kanawai, a he tnakeuiake anei oukou i rnnu hooia hou? Ke kau aku nei anei ko oukou 'pHM niaka maluna '» na kv.kua a na lahui kanaka t ae auoe na kakoo piha ana a'k'o k?vk(;u poe wahine poooi ili"? He waiwai nui anei no kak< u U kakoo jna, a i ole aole paha? Jve hoike akn nei au la oukou Ime ka he ponle, m:i ke ano hj Alihikaua Nui no ko kakou oiau' puali : kaua a:iīa atne u i koa moKna wiwo ole o ko . kak ju mau puulu moku \k'a-na', ma ke ano he waha olelo no kokakon lahui ponoi iho aia o ko knkou inau knkai >na n ( e ! r;a kane aue na wahine o ke ao h- !o >koa nei i hui pu ms»i a<e kak-on, n>a ke ano o ke alakai koikoi o kekahi aupuni nu? e ku r;ei, n e ninaninauia nei ina !.a apan i kana hana, kona kaf.ua kimiu, kor,a r»ifa wiana' !ara, ina paha he uau kakoo ia no ua kanaka ma na waln upu'a, i i ol«i n.'M» w *le iho-no paha, a he aaea pono nor a e pane i k<:ia m«u ninau a i ole e aahu i ka hilahila, ma ke H"no he alakai a he kuhikuhi. no n» puaN kaua i apoia ilu'ko o ua uinii i p«a loh o ke kaua, a mainuli oia fcu!ana he mea p< no loa e loaa na koM?ua o na waiwai hoi u*'«ui;e na waiwai til)ane e pi'ipaa ana uie ki-ia aupuni nui, ke (,lf!o aku nei Ku ia oukou me ka loa p keia ninau anh nui h'u e koi ikaika aku nei *.a he tnea ano nui-ioa la no -ka ! li,nakila iloko o kau», <\ he h'>oiba'iisa nui hoi i ka hooaoakau- ! <$a» ana aaoe ka.b»>vi>fea »>ti

Ao'e wale piii'i fea I.inakila uj;j keia kau». He poho pilipB& no ka l<>f a pnno o na haina hol '.riio9 o na nioau ano nui a kakou e hooko BT, a e hooko k'oke aku ai, mahope koke ih ) o ka pau ana o keia knuh He mau pola kBUi>;aka kei-i e inaalo u>mi ana ienua o ko kakou !īi>jU kii onohi no na na ninaa ano nni, ioi ke kau nui oko u niaii noooooi mea r)o ia i'nni ai na inahao piii eloha auie na na'iaina <r><iluelf»e «uie. ka nonnoo kup-. no tna< li tualuna o na wahine o ke ao h<>b okoa nei.,, ' ' O kei» !-aii leio a Wi'i&OAa imoa « ka Aha Senate o Amerika Hmpuifl ma fa 30 o Septite"i(iab;i, 1918, ikawa e kupilikii loa aiia ke knua, a e 'hee niaiaoa hui na mili. ua o na koa Kelemania oialalo oke a!.i,kai ana a ka l? >oiiina IC(iraunu o Kelemania, a iioko o na hr>ra kupilikii i>a o ke kaun. h*han:« f ui hoomauaoia ae na haua kokua i!*»ha ana wa'hifie e molia pu ana ia lakou tje na kauj uq.i lee kualiu u lanakih», aua knu akū ua maka o u& alakai kaulana noouoo akea u Ke ".o nei, ona ws hir;e pu kekahi e kou■« kino ina hana ;>no nui, aole WiUe «m fte kahua kaun, ;»krt, ma na hain pilipaa o ke kuho balota, ika, u» «ku kahi inau' o ka Ahaolelo no<>t>o : '> haiki ' » palanaiki, a kbe aku ! ka nien a na aiakai kaulaua o Atneri'ta e iini nui {>e ; : e lci»a i na wtvUiiīfc o ke ao iiei.

E hoorr»nao pu itt i>o boi iuā kei* D)nj 2 u pr no kohu barota o hiiie, i kela wa4i Peres>dei,a Wiliaona j hai.ileli ai iaua o fca ALaoielo L-'.hu', ua rob ?a na Hale dua e na Dricu(jKaliiKu. aaie k ru!a ia n-> n»e <i ka Aha'.leh< L«hui e na u,» hooko ole uki. la no lak >u • Ka uwalo a fen P.Tesi(iei»tt De.uokal;ik;i, a1 ka hlo ana ut} oka iv«q »na H.«)e e!ua i na Eepuhalika, a 1* h«i ua hutu mai la ka k*}mlskant^WHi' , uia ka haawi ana i na wahine ka mana kt>h<- barota iMula, B waiho U nku aoa keia iiioau »pmio loa 5 ko tn»na kuho ban»t i eia wahiiie īmua « tia Mut>uuitnt, a uia i.o h<>i ka liulo lu» o keia hoololi Ku7iu!tHOHWffi, a aponn ia va,i eua Mukiīaina he •' -Aujtrika, uja 'hoi ka elua hapakolu'o na Mekualua. ."'

I keia manawa e nee nei keia ninRU ano nui no ka pono kohn barota,o oa wahine, eia na Mt>kualhfe i ae u,<Ua i ke koho b«rt ta o na wahioe ma Ke ano laula loa, a e huoliana ia r»pi keia pono pnokeia' "niat»iia, a koe pnha ke koha aoa i va Klele wae Ptres dnna. Ttriti>ri o Alnaaka.' MokijHtm o Ari«'nf, Kaleponi, Kolt)r; di, Idahc t liinoi, Kanaaa, Monutana, N» v d , Noi< k;i, Or gma, IHa, Wakinekoua, Waiou>ina. A o np Mo^uuina < haawi h .p.i aku ika poiio 'kohn b f irutj i wahine, uia jup (.-«ia iiiaii iooi, AkH«i;<gi, K<»nftikuk:<, Dt r twea, F«.rorida, Inwa, <ii.»na, Kenetuke, Mint!»ota, M s : aip : , Nul«araj. sxka, Nuhainesire, Noietese, Nu Mtkiko. D|k'. t:t Ak»jio, Okaiahama, Ol)in, Dak< ta Heeoa, Tea? ka, Veri'm(i«ivta ume Viniconisina. f 0k» nui nna M«kuaina i hauwi pilia aku ika uiai.a bho harota ina wahine he 14, a ō na Mokuaioa hui i haawi haf>u aku he 27, a o huina e lawa ai ka uponn aua i ka hue'ioli Kuiuukanuwa», he 3U aina, " !:..... : s O ka pne e heluhelu ana i keia muu hoaK-aKK ana i keia oinau pili i k» p.<no kuhn ona wahii e, aole e i e!e fea tJu u t ai oka u<'»n. o tiQku t > la»| k' w, «o' Ka h>.thv o ka Ah'a«>lelo Te*īt> ri o kaknu, a «i.au Ltu>al ! •r.«ka:Mnnu.i t hana «,puhi wale i ī i ku iuāi»ā koho h.ir« ta «> na waiāue

Ke bo ns'ituu) mi \ ku i k«k»hi «uia LmUMnaknaipiUia o K<-lunliiuiH, ai f 1 > Mku tu iaroa oka k-hulrhu koho lxtroU o HitJ. >\-iī Kortx hu;«, 7 <a »» ruka ati« 1 ka AUuoWu», «1 w i1 5 ; % e l.<»cikaika &n* i kr h.!»wi i k •. p..na kt.h.» hawU < i>h wUhlm». I k* hoi»« i >iī(poki. L a«> k« pau m U « k» M P*«i.o K«ho 8..-roU ,> o.oa W nis », «i kf> *<<?» 5 Houaluh», « h>on iuai 1« ? r;e ; M m*H \ i.o'eahi r«" " Honuluh», ««» ka »u» ia 1 t:* M hai!olth) imua o ka" k<»fu: f H \v .ii Ko 1: luu ».** In» io t» lona uiāi «u« ka pou^ 1 «,-im l>vMsi o 11« wnhin' 01«? kr Aupuui Makua tuiu, «jiat!ft, ke tnHnai>| «»!»kor 9t U !• •■••» > -.n« na W!»hint o llMwaii KjatiMha<ta i fc r lt|' •»'<'« l,u l '?mi .!• ■ nrt "1 \ht ihi i k).«kl^hou(<«-»}." AoW tu h.! o |U| WH?» iiikh<» if"«« 1 ki, i".; » hai>ii lOlokh Wi»W i pmo W| r< Ui u t.:. w ī. 1 !« On • l.i-' u i jio lOi o K«tt ii* he nui «iai <sk<u o kn w«h 1 i kt> »< : »oh t.M« ikaika i k.v ui»,«.. >>i tn> kii««i W- M r,a Tv,-tfm t\ :»i k» W* U!<«? o *t ♦. 1 1 «» 1 kt t a h»»i U-v juii;.hi n »U Luj 1 f)V'»?>v < ' <■ - r* K- »>.*, \ >« J»>;.o k« uwahi h«' « skt'!t- n..< k:» «oa» ,| O kHu»h; i» > n it kuimi m>i naiia i u!uns --leu Uo L i < • < Bu unu, n.*i» o'i i- »• ' !w-tf > kOt*a imhu pa.iaio t k.-t Aft»« IWo «j ti! ih« * <1« u t - lmj t» o ».# w.-.hine•*' 1> uknli uami au^ ;» nn •>! 1 k Mi |\oo koaihl» } .A iUi ka tviu koUo v> u* w*hia*t