Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 28, 11 December 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI.

<He Moolelo Kahiko o Hawai.i Nui) Knauh) KA IMI ANA O KEPAKAI LtULA IA MAKOLE I MAŪI

0 ka bale © luana ana o ke'aioalii ia uaau la, he HalauHi no ia, a i kukulu ia hoi no ka lealea lise o ke alDdli:. po a Kepailiula i hoea aku ai i Olowalu, he po lealea. ia qo ke aloalii o Kaikipaananea, a ua «koakoa mai īa na Kaukau alii o Maui i Olowaiu ia mau la, a e noho waiwai ana hoi oaalala o ke Alji Kaik'paananea. I ke ao e lealea aaa lakou u.a na kahua lealea o na ano h»oikaik.M kino o ke au kahiko o ka aiua,. oia hoi na hana hakoko hookuku ikaika, a o ka 00-ihe hau :\o hoi, a o ka maika no hoi, auie keknhi mau lealea e le no hoi o ke alo o na alii uia au kahiko o ka aioa, a i ke ahiahi hoi maloko o ka Halau noi i hoomakaukau ia n > ia hana, e malama ia ana no hoi m> lealoa like ole oloko o ka hale, e like no hoi me tta hula, ka puheaehene, ke kilu hooloulou no hoi, ai ole o ka noa p;)iwaiwai no hoi i ke* kahi iXJAtfawa, a e malama ia. ai ia hana ma na puu kapp paupau i hoo-

puupnu like ia. la Kppakailiula e ku aaa uaawaho o kela Halau o ke alii KaiKipaauaaea. un luhe aku la oia i ka leo o Makolea ka ui pookeia o Kona Akau, a o ka u>ea h<>i i hoao a>ua aj u» Aiii opio nei o ka uka kanlana o Kaonuaiuoa ika wahiue, mamuli oia lehe ana aKU i ka leo o ke aioha, ua helelei iho 1» kona oiau w&imaka no ke aloha i ka wahiue, a ia uianawa pu no hoi oia i u iho «i iloko oua i keia mau olelo, "Owau 0 kaua ke noho hoouoanao nei ia oe t a o 6e paha e ke aloha, u» poiua loa no paha kela hui aua i Kona ka aina kaulana o ua alii. Kia hoi wau 1 hele mai nei uiahope oia aloha, ai ike mei uo hoi oe ia'u. alaiia, wahine hou no hoi oe ua'u, a na ka |ikaika uae u uiaua ka mea e hl<> ai ka wahine nia ke'a uoua aku."

I keia manawa e piha ia nei ua Halau a'lii nei i ka pue lealea tiluko, ua hele aku la keia a ma ka aoao makani o ua Halau alii uei, alaila, onou aku la keia i ke kapa aala a| ka wahiue i haawl iuai al iaia, a \\ haawi ia mai hoi e Makolea no ka| m«nao hoi o ke alaheh* ia o iaua hui hou aku ai mahope A waiho ua kapi uei ma kela kiiii o ka halau, alaila, o feo ia nei pii uialie ae la ua ia iluua a kau aua lualuna puooi iho v> kahi a ua Aliiwahioe ui nei "5 Koua Akau e noho aua iiutiu o ka n\)a moeua i hoonuanua ia, a mamuli uo hoi o k<i lilo loa oloko o

ka halan » ka leale* «s iohv ole ia ae ka neh* 1 o ka wawae .» ka ho<'« knla-kupuu o kii uk;t iuiu 0 Kaunu» ainoa.

lai;t i uuav s pop<) ai iaia Vuta k.<u < p 'uo 'ualuuo o kvihi a ka wahiue e; ;u ho tui», ua wdie Iki ae la k«ia '| ka lauuiu i hili uoysu k poe, hnnii halau, a nan* iho la Uuu-i 0. ka wahine, k mamnli ka pU in - boo o ke «loha i ka wiiiiue, ua he Mti iho ia kona uiau w&iuiaka uiaiuua oono o kahi kokoke loa i waiu o Makolea 1 Kah*luu, | Mwnauli o keia haut« aua 0 ktl* Uiiss» o ka wahiu*.

ua ano puiwa ae ]a o Makoleiaikahalun, a hoopuka ae la i keia toau olelo. "Ea, he ua ka paha owaho ke ka!b uaai nei hoi ka pakaua iluua o'u."

I ka lohe ana mai o Kaikipaana» nea i keia mau olelo a Makolea, ua paue aao.heoeheiie mai la oia i oa ano naaikai oie i ka w ahine, a

ia uuaoawa pu nu hoi i kena t»ai ai ia Makolēa e hula aku hoi ipoua u lafeou apau, oiai, he wahine alii akamai loa o Mwkoleaikahaluu i ka hula. I kinohi ua hoole aku la o Makolea, aole ona aoo h ūhoi i ka bula ia po, a aia no hoi j>aba i kekahi manawa aku. Mamuli o ka hoia oie o Makolea imua o ke anaioa alii, a imua hoi o ke kane Kaikipaananea, ua huli uaai ia.ka makuakaue Keolonahihi, a kaaiailio mai la iaiua o kana kaikamahiae i keia mau olelo kenakena.

"E kuu kaikamahme haakei, a ia ka hoi a kena ia aku hui oe e ke Aliikat A e au e hula . mai, ao kpu mea houlolohe loa īho la ia. He mea maikai ole keia au e hana nei imua 0 ke alo o ke Alii kau kaue, f mea hoohilahiia pu mai no. hoi ia kakou apau.

0 keia alii o Kaikipaanauea he alii leo uuku oia, ai kapa ia paha e kakou i kekahi aaauawa he "leo haaapilo. " Ua kamailio mai ia nc ho» oia i kekahi mai' olelo ano uiaikai oie ia Makolea, ae lohe pu ia ana 110 hoi ia e Kepakaiuula liiai kahi ana e pee nei iiuna o nU Halauhaie.

, "Pehea 00 anei ia, ala e aula mai ai, oiai, ua aloha loa oia, aia i ke Kane ana ;a Kepakailiuia, a aia uo paha naua e kena oia nei e hula, alaila, iealea oia nei i ka huia." Ma ia wahi aku hoopuka uuai la oa Aiii Kaifcipaaaanta nei i kekahi mau olele auo hoohaahaa i keia wahiue a Kepakaiiiula i aloha io ai, a aueane uoo Kepakaihula e lehei iho iialo» a opa i ka waoa u Kaikioaaoanea, aka, ua uumi wale iho la no oia i koua huhu nui> a he manawa 00 e hoea oiai ana e t ho.<kau aku »i oia i ka hoopai maluua keia Alii leo hanatilo 0 Maui, a liio uo hoi keia kenakena ia o llakolea i mea hooulu nui loa i ke a!< ha iloko o Kepakaihuia no ka wahine o na la heu ole. Mamui!**uo paha o keia euau oieio auo hoohaaj haa a keia A iii ) Maui. ua ku io ae |iu o Makoiea a hula aku la iuaua o Ik« auaiua e noho mai ana, v a he jAUiwahme makauKau io uo keia 1 Aliiwahiue o ua Kona i ka hula, a lua iilo ia i mea mahalo nui na ke

anaina o naalii i skoasoa mai, a no ka hoi pu iho ho hoi kekahi me ke ano ui pot kela o keia aliiwahine t uui loa ko lakou uuakahei i ka ia nei huia aua | ika haia ana ae> o keia ahahui huU lealea o lak«»u uia kela Halau* ha'e n ke Alii, ua lohe aku)a o Kepakailiula i ke keua aua ae o ke |Alii KaikipaauHuea i ua Kahu | mama awa oua, e ujaai,> koke i ka lawa hanai no na akun <*ra, oiai, e pflno e haule ka wa ai o ke ' a nialiii ole uiai & ua uei iaia

luo ka hakaka yui e tuai ana j tuawa*ua o:»a tu« Keptkailiula, |oiai» ua uouiioo nj u Kaikipaananea )*oh» * t»dk» ke kii m.ii o Kepakwillinla i kn wahine a, Jaua, a oia ka | manawa 0 huolke ai ua keiki fcau« o »liiua- Ua lilo a»au keia manawa o jna po l«hul«hu i wa uo Kaikipaa- | DtUM t hanai ai i kona mau akua «•luai kii »w». I Anl» i p*u I , ~ I ■ I- ! { 1k« kakahiaka o ka i |lMUa t tt* ik<p la aku 1h k& hal'i ana ! «*t o ka hsn aUi iluiv« 0 Mauna ! tx* nse M«uu« K.ea, a uie 4<a «ka |W»o o LUiu e m<» I\,Uaha Iko |ko* Ul iko u-au.