Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 33, 15 January 1920 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

(He Moolelo Kahiko o Hawali Niii) Kuauh )

K.A. LVI[ ANA 0 KEPAKAiI;IULA IA MATTOLEA r MAUI "'K kuu makuakane-alohn, ita .lo : ie ;mai uei uo wau i na olelo niaikni ole mnwaena o olua kuu U'au niakua, a ua hoomaopopo niai iei no wau i ke ano wehe o ka noho ?lolia atia mawaeua o olua, a inamua hoi'o kou huli hoi ana aku T3o ka aina o ka'kou, ke noi nei wau

i'i oe, mai nana maka mai oe ia'u ma keia mua aku, a aole hoi o ko ©lua kuee ko'u fnau makuakane, a he «lea ia e anoe ai ko kaua noho makua ana a noho keiki ana hoi, e ike raai no hoi 6e ia'u ma ke ano he kaikamahine nau, a pela no hoi wau ia o-e e ike aku no hoi wau 'ma ke ano he makua no'u. Eia kee hoi aku oe a heluhelu. aku imua o kuu kane i keia mau olelo kaukau aloha iala. Huu hoa o kef malu lai'o ka niu o . Helani, E hea ttrn nei ia'u e hoi akn wau, Kuu hoa i ka pea huli-Ina e Koua " "-e, He eka ka makani o kaua e olu ai <V la, ■■ Aloha no hoi oe, a aloha no hoi wau la, - i Ahea la ka manawa e hui ai na maka me ke aloha e, Aole no nae o'u poina iaia e, ■Ku-u' āiloha hoi e, maanei mai kau a - la, -■■■ < Ua auuauu wau la e.noho.aku nei ia,

Ae ake ana e hoopumehana aku i ko poli e*. Kuu mea al<?ha e, e lioi mai hoi kaua la e.'pili, Ae pili hoi i ke aloha pili paa, Kuu aloha hoi».e, hoi mai no kaua la. •■ ■ ; V- - Ika pau anā no o keia epau olelo īuele aloha a Makolea, ua ka-

mailio mai la ka Makuakaiie kuipahii iaia, i keiai mau olelo me ka awiwi'nae, oiai, a ia no ka hooniauao makau iloko oua, a ua ike ae uei no.kaua e ka mea heluhelu i ke kumu oia ano hopohopo iloko ona, " Auhea oe e ka lei aloha a maua

me kuu hoahanau lokoino, e hai aku no wau ia oe i keia mau olelo. Aole loa olua e hui hou aua me ko kane naua i hoao mua kou nuiluhia aianoko olua ike ma keia mua iho, a niake o Kaikipaananea i ko Kane Kepakailiula,

lv Uiū aku «ae wau ia oe i ke kauoha a ko kaue ia*u ma ka moana a MAua i hul ai, a mai poiyaj kuu hai ;\ku ia oe ia uuu oklo! oiiU, u:i miaao la hui wmu o liuliu j iki iho aua wau io oukou uei» ukaj moku e no hoi ka piko o maua uie ko makuakano. a aole piha lio ike hou ana aku niawaena o waua. a hoea aku i ke kalaua kaua o kaj uuewaewu, ae hoolohe pouo maii nae oe i keia mau olelo a ko kano! ia'u. Ai hiki ! ka la e hooili ia ai' ke mawaena o liiua me Kaiki-| paananea, alaila. e uukaala loa oc j tua ko kukulu aua i walu lepa uu kou h sle o nolio aua ia nunawa, aL iKKuiu.opop,) |ui ai kou waUi a me kahi hoi c «>ho pu aua o kau tnau uioa aloha uj vx\ Mai oe i

hookoakoa aua i kela hale ou i kau ia i ka lepa hoopakele i kad mau. mea aloha, oia hoi koii! makuahiue Kahaluu, a me ua ohua uo hoi o olua i hele pu nivi ai mai Kona mai. E hooloht loa oe i keia inan olelo a'ii e kaoiailLo. .akiLiiei ia oe, ai Uoolohe ole ia mau olelo a ko kaue ia oe, alaila, aole uo oe i aloha

iaia, a aole no hoi e kau ,g,ku ka ahewa ia iluua oiui, aole e nele kona lauakila iluna o paanauea, ae hooko ia ai paha ka uiakeiuake o ko makuakane naua mai oe, a ia na ka ikaika ka mea e lilo ai oe. K hookuu uiai oe ia makou e hoi i ka Mokupuni o kaua a ia na koa oko kane ke kali raai Ia no komakou huli hoi aku, ao ka hoomakaukau no ia o ke kaua imi wahiue a ko kane, a aole 110 nae o'u kaaahla iki no ka lilo o ka lanaklīā ma Tca"aōāo kaiie, oiai, nana no hoi i luku hookahi mai nei iki alii eono o na Moku o

na Kona." Ale keia inau olelo ua lele koke aku la ua makuakane oei a hoai i fk%ibu o ka laua kaikamahiue,. ao | kona hele no ia a kau awiwi i ka • waa, a kena koke aku la no i na , hoe waa e hoe me ka e like ioo hoi me na mea i hoike- mua io iae nei. K kala mai no no keia he- ; mahema o ka mea kakau moolelo. Ke panee.ala ua waa o ke Alii iKukuipahu, a ia no nae kona mau maka ihope kahi i I laua kaikamahine aloha e ku aku jla i.kabi pae waa, ae kjlo pu aua j hoi kona mau maka uoii i na lauwaa o ke Alii Kaikipaananea f oiai, iua paha e ike aku oia i ka. maaloalo mai o na i kela waui, alaīla, hiki iaia ke hooeaa- , nao iho, ua kumakaia io no koua , hoahanan iaia, aka, aole ola i ike iki aku.i ka maaloalo o na kanaka i keia wahi, a hiki wale no i kona kaawale loa ana aku iwaena o ke kowa o Kahoolawe me na pali mawaena o Maalaea me Ukumahame. Ia la uo a ahiahi ua aneane lo a aku la no lakou nei e pae i uka o Kohaia, ai ke ahiahi molehuiehu noo ua pae aku la lakou nei i ke awa pae waa, a hoi loa aku. ia no ua Alii Kukuipahu nei i koua | mau kauhale, no ka makemake loa no e maopopo iaia ke ano o hope, a pehea la ke ano hoolala aiia o Kepiikailiula mahope iho o kona hoea a na mai i Kohala. i ka hoea ana aku 110 o Kukuipahu i ka hale, « noho kali mai ana uo o Kepakaiiiula iaia, a ua kamaiiio kuka iki oo nae me na Makuakane ona, a ua maopopo noka mea e hana aku ai ke hgi mai ke Alii Kukuipaha mai Maui mai. I ka haalele aua no hoi o ke Alii Kukuipahu i koua

i mau waa, ua kauoha ae la, oia i| kona mau kauaka, e hoihoiikela' 111 au poo o koua niau hoaUauau i! ka heiau, a haawi aku hoi iua kal limaona Kahuua kiai heiau, ae| uiaUuia hoi a hiki i kamanawaei "hai" ia ai iiuiia o ka heiau., no ka| poiuaikai o ke Alii koko kiekiej Kepakailiula. : I ka hora ana no oke alii Ku- > kuipaha, a oiai uo hoi u » makau-j kau uiau t\o hoi ka mea ai i uaj ake alii aua nohO| iho la lakou a pa]ua i na niea i| hoomakaukau i,v uo ka p.iina ahi. A pau ka pauni una o alii,;

lalaiU» o uoho iho la uo.ia o k» | Aha kukakuka o na aUi no ka ,lu>oiUiakaua kii e kaua ia j aauea i Maui. Ua .iku o | i koua oianao no j k«ua inea i hoolala waie ai, oia t»o I hoi ka hoouiakaukau uiua ana i n.» I«uwaa kaua, mai ka waa nni .u ka ;waa iki» ae hoouua ia no ho\ na jKlele holo maiua ma ua wahi »iko |oie a pum ka inokupuui holookoa joUawaii v «e Uoike aku hoi * na | Alii ai kaiaua, ai na alii ai kono* Uiki hoi, no ka luvnnAK koke .Uu .\uw.u Uo'o k*v.u \a M u\\ ao ;>v Ikh i \',ukauk.\n ole iu waA |alaUa, e ka.ai koke Uoi na wa.\ \

keia mau la aku, ai makaukau hoi no ka iawe ana aku i na koa lehuie.hu ud AĪaui. . Ua| Iy>oholo ia iho la no na Elele e hele Jkala ai i ka mauao o ke Alii oia hoi o Kieimaia kahi koa kaulana o Kepakailiula e uoho uiai la ia Koua, oia ka mea nana e kaia aku i keia mauao i ko Kona| poe, ao Kiiuoho hoi e hele uo Kau, a . hoike aku hoi i ko Kau poe no keia mauao kii e kaua ia Maui, ao Kiihele hoi ka Klele kukiui mama, uaua hoi e holo ma Hamakua aku a hoea loa i Puua, ao Hilo hoi a ia ia i ke Alii :>u Makaoku, ae hele nae hoi o Kiihele a hoike aku i na mea apau i, ke Alii koko kiekie o na Hilo, o keia mea e hoala nei i ke kaua kue ia Maui, aole ia he mea okoa, aka, o kaua keiki ponoi no, ai huna i»

nae e ua Makuakane hoahaiuu, ai komo pu hoi kana wahine mamuli oia hana, ae noi aku i ke kala ana mai o ua Alii oei, ai makemake hol oia e ike i kana keiki, alaila, e kokua mai hoi ma ka hooko ana i ka aiakemake o kana keiki, ae ike.hoi laua mekana keiki ma Kohala, a mamua hoi o ke kau ana aku iluna o na waa no ke kii kaua in Kaikipaanauea ke alii koa kaulana o Maui. A ina e makaukau ua mea apau a holopono hoi keia ma»ao f alaila, e hui ka auwaa kaua ma Kohal*, a mai kela wahi. aku t holo ai uo Maui no ke kaua.

Mamua no lioi o ka holo aua © ua Elele e hooko aku i na mea . i kuka maikai ia, ua kamailio hou aku no o KepakaiUula ina Klele i keia| mau olelo auo pohlhi l,akou.

Aole i -pau